ថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១
លោកជុំ កុសល
សំណួរ៖ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី
២៤ ម្សិលមិញនេះ
សភាបានប្រជុំអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងថវិកាជាតិ
ឆ្នាំ២០១២។ ក្នុងនោះយើងសង្កេតឃើញថាសមាជិកសភាដែលចូលរួម
មានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន៤២រូប គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច ០២រូប
គណបក្សនរោត្តមរណរិទ្ធិ ០២រូប សរុបគឺ៨៦រូប
ហើយបានអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ជាឯកច្ឆ័ន្ទ គឺ៨៦/៨៦
ដោយលើសកូរ៉ុមទៀត។ ដោយឡែក គណបក្ស សម រង្ស៊ី
គាត់បានរៀបចំធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយដូចជាការឈ្លោះជាមួយអ្នក
សារព័ត៌មានអញ្ចឹង ដោយលើកថាគឺជាសកម្មភាពអហឹង្សាស្របច្បាប់
ដោយគាត់គិតតែពីលើកពីមាត្រា៧៦នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ដោយមិនពិចារណាទៅលើខ្លឹមសារនៃច្បាប់នោះទេ។តាមពិតនៅក្នុងមាត្រា៧៦
នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺបានសរសេរច្បាស់អំពីសមាសភាព
អំពីចំនួនសមាជិកសភានៅក្នុងរដ្ឋសភា
ដែលនិយាយថាចំនួននៃអ្នកតំណាងរាស្ត្រសរុបគឺមានយ៉ាងតិច១២០រូប
ប៉ុន្តែការបកស្រាយរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី
គាត់បែរទៅជានិយាយថារដ្ឋសភាមានចំនួនយ៉ាងតិច១២០រូប ហើយបើក្រោម១២០រូប
នោះវាទៅជាមិនគ្រប់ទឹកទៅវិញ នេះជាសិទ្ធិលើកឡើងរបស់គាត់ទេ
ប៉ុន្តែលោកគ្មានសមត្ថកិច្ចក្នុងការបកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។
ព្រំដែនសមត្ថកិច្ចគឺមានតែមួយគត់ដែលមានសិទ្ធិ
គឺស្ថាប័នក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដែលលោកមានសមត្ថកិច្ចបកស្រាយ។
ជុំវិញបរិបទនេះ តើលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងដូចម្តេចដែរ
សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយជូនជនរួមជាតិ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖
បញ្ហានេះ ទី១ ខ្ញុំចង់ជម្រាបជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅ
ហើយក៏ជាទស្សនៈមួយទៀតដើម្បីឲ្យបរទេសមើលឲ្យឃើញ
ចរិតលក្ខណៈរបស់គណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា។
កាលណាយើងនិយាយអំពីនីតិរដ្ឋ
គឺយើងអត់និយាយអំពីការពេញចិត្តទេ
គឺយើងនិយាយអំពីការគោរពនូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយយើងបានព្រមព្រៀងគ្នាចែង
និងបង្កើតនូវស្ថាប័នធម្មនុញ្ញមួយនេះ
ដែលមានឈ្មោះថាក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ សម្រាប់បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
រឿងមាត្រា៧៦នេះ
គឺក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញធ្លាប់បានបកស្រាយជូនក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្ស
សម រង្ស៊ី ម្តងហើយដែលស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបកស្រាយ
ហើយបានបកស្រាយជាផ្លូវការរួចទៅហើយ។ ដូច្នេះទោះបីពេញចិត្ត
ឬមិនពេញចិត្ត ត្រូវនឹងឆន្ទៈ ឬមិនត្រូវនឹងឆន្ទៈ ជាទម្លាប់នៃការគោរព
និងប្រតិបត្តិនូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងនីតិរដ្ឋ
គឺគេត្រូវគោរពនូវការសម្រេចរបស់ស្ថាប័ននេះ គឺបានចែងថា បិទផ្លូវតវ៉ា ហើយជាការសម្រេចចុងក្រោយបង្អស់ គ្មាននរណាមកជំទាស់បានទេ
។ អញ្ចឹងទោះបីជាចិត្តយើងចង់ ឬមិនចង់ក្នុងការសម្រេច
គឺយើងត្រូវមានទម្លាប់មួយក្នុងការគោរព និងទទួលយក
នូវសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ
នោះយើងនឹងអាចអភិវឌ្ឍប្រទេស ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅមុខ
ដោយផ្អែកទៅលើការពង្រឹងនូវនីតិរដ្ឋនេះឯង។ ប្រសិនបើយើងមិនគោរព
ហើយយកឆន្ទៈប្រឆាំងរបស់យើងទៅតតាំង
ពេលនោះប្រទេសយើងនឹងកើតចលាចលហើយ
នៅពេលដែលយើងមិនគោរពនូវគោលការណ៍នេះ។
ម្យ៉ាងទៀតសិទ្ធិនៃការបកស្រាយក្រៅផ្លូវការ គឺគាត់អាចបកស្រាយបាន
ប៉ុន្តែការបកស្រាយក្រៅផ្លូវការនេះគឺត្រូវគោរពក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។
គាត់អាចនិយាយទៅតាមការយល់របស់គាត់បាន ដូចវេទិការរបស់យើងអញ្ចឹងដែរ
ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចពិចារណាទៅតាមការមើលឃើញរបស់យើងដែរ។
ប៉ុន្តែទោះបីជា យ៉ាងណា គឺយើងត្រូវគោរពទៅតាមគោលការណ៍នៃការសម្រេច
និងបិទផ្លូវតវ៉ា និងការសម្រេចចុងក្រោយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។
ទាក់ទងទៅនឹងការបកស្រាយខុសឆ្គងរបស់គណបក្ស
សម រង្ស៊ី កាលពីម្សិលមិញ
វិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិជ្ជាក៏បានតាមដានមើលផងដែរ
ព្រោះនេះគឺជាកិច្ចការរបស់វិទ្យាស្ថានដែលត្រូវយល់ដឹងអំពីការវិវឌ្ឍ
នៃសង្គមខ្មែរពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។
ការធ្វើសន្និសីទកាសែតរបស់គាត់ យើងឃើញថាមានចរិតមួយមិនសុច្ចរិត
មានន័យថាបើគាត់អានរដ្ឋធម្មនុញ្ញឲ្យត្រូវឃ្លាសិន
រួចចាំនិយាយតាមទស្សនៈរបស់ខ្លួន នោះវាមិនអីទេ ប៉ុន្តែគាត់មិនអានទេ
គឺគាត់និយាយខុសអត្ថន័យ ដោយលើកឡើងថា
មាត្រា៧៦ចែងថាសភាអាចដំណើរការទៅបានលុះត្រាតែមានចំនួនសមាជិកយ៉ាងតិច១២០
គឺគាត់ថារដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងអញ្ចឹង ដូច្នេះត្រង់នេះគឺខុសបាត់ទៅហើយ។
-មតិលោក ជុំ កុសល
ខ្ញុំបានមើលច្បាស់ នៅក្នុងវាក្យខ័ណ្ឌទីមួយ គេសរសេរថា « រដ្ឋសភាមានសមាជិកជាតំណាងរាស្ត្រយ៉ាងតិច១២០រូប »។
-មតិលោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ត្រង់ចំណុចនេះ គាត់គួរតែអាននូវឃ្លាជាក់លាក់សិន រួចចាំធ្វើការបកស្រាយជាក្រោយចុះ ប៉ុន្តែគាត់បែរជាទៅនិយាយថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា « រដ្ឋសភាអាចដំណើរការទៅបានទាល់តែមានសមាជិកសភា១២០រូប » គឺគាត់
ចាត់ទុកជារបៀបកូរ៉ុមទៅវិញ។
ពាក្យថាដំណើរការទៅបានគឺថាទាល់តែមានតួលេខចាំបាច់នៃវត្តមានតំណាងរាស្ត្រ
ដែលគេហៅថាកូរ៉ុមហើយ។ ដោយសារគាត់ចង់ធ្វើអ្វីទៅតាមទំនើងចិត្ត
តាមឆន្ទៈនយោបាយរបស់គាត់នៃភាពងប់ងល់ខាងប្រឆាំងរបស់គាត់នោះហើយ
ដែលចេះតែទាញគាត់ពីរឿងសមាជិកភាព ឲ្យទៅជារឿងកូរ៉ុម
ដូច្នេះគាត់ត្រូវកាឡៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ខ្ញុំមានថតសម្លេងទុក
ប្រសិនបើគណបក្ស សម រង្ស៊ី
គាត់ជំទាស់យើងអាចចាក់ផ្សាយរឿងនេះបាន។ចំណុចមួយទៀត
បើនិយាយអំពីខ្លឹមសារ តើមាត្រា៧៦ មានន័យយ៉ាងម៉េច?
ខ្ញុំសូមរៀបរាប់ចាប់ពីវាក្យខណ្ឌ១ វាក្យខណ្ឌ២ រហូតដល់វាក្យខណ្ឌ៥។
វាក្យខណ្ឌ១ គឺដូចលោក ជុំ កុសល អានរួចហើយថា៖ » រដ្ឋសភាមានសមាជិកជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រយ៉ាងតិច១២០រូប »
។ វាក្យខណ្ឌ២បានបញ្ជាក់តទៅទៀតថា ចំនួន១២០រូបនេះ
គឺបានមកពីការបោះឆ្នោតជាសកល ដោយស្មើភាព
និងគោលការណ៍ទាំងប៉ុន្មាននោះគឺគេរៀបរាប់ទាំងអស់នៅក្នុងរដ្ឋ
ធម្មនុញ្ញ ហើយនៅក្នុងវាក្យខណ្ឌ៥ គេបានបញ្ជាក់ទៀតថា
អង្គការដែលមានសមត្ថកិច្ចរៀបចំការបោះឆ្នោត
និងបែបបទនៃការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត
គឺត្រូវកំណត់នៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត។
ដូច្នេះរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានកំណត់ហើយថាឲ្យទៅមើលអំពីការកំណត់នៃច្បាប់
បោះឆ្នោត គឺច្បាប់នេះបានចែងអំពីការបោះឆ្នោតដោយសេរី ដោយស្មើភាព
ដោយចំពោះ ដោយវិធីជ្រើសឆ្នោតជាសម្ងាត់ ជាសកល
ជាដើមគឺបានចែងនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត។ អញ្ចឹងយើងត្រូវពិនិត្យមើលថា
តើកម្ពុជាបោះឆ្នោតផ្អែកលើប្រព័ន្ធអ្វី
គឺយើងបោះឆ្នោតផ្អែកលើប្រព័ន្ធសមាមាត្រ តាមមណ្ឌលបោះឆ្នោតខេត្តក្រុង។
មានន័យថាកម្ពុជាបោះឆ្នោតរដ្ឋសភាហ្នឹង គឺបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេស
ដោយបែងចែកជាមណ្ឌលខេត្តក្រុងចំនួន២៤
បានសេចក្តីថាយើងមិនមែនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ
ក្រៅពីអ្វីដែលច្បាប់កំណត់នោះទេ។
អញ្ចឹងគឺមានការបែងចែកអាសនៈនៅតាមមណ្ឌលទូទាំងខេត្តក្រុងទាំង២៤។
ដូច្នេះសម្រាប់រដ្ឋសភានីតិកាលទី៤នេះ
គឺច្បាប់បោះឆ្នោតបានកំណត់ថាគឺមានអាសនៈទូទាំងខេត្តក្រុងគឺមានចំនួន
១២៣។ ចំនួន១២៣នេះគឺត្រូវបែងចែកទៅតាមមណ្ឌលខេត្តក្រុងទាំង២៤
ដោយគណនាទៅតាមចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ
បរិស្ថានផ្សេងៗទៀតដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់។ ឧទាហរណ៍ ភ្នំពេញមាន១២អាសនៈ
កំពង់ចាមមាន១៨អាសនៈ កំពង់ស្ពឺមាន៦ តាកែវមាន៨ ខេត្តកណ្តាលមាន១១
ឬបាត់ដំបងមាន៨ ។ល។
បានន័យថាអ្នកភ្នំពេញបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់
មណ្ឌលភ្នំពេញ
អ្នកកំពង់ស្ពឺបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់៦អាសនៈ
នៅកំពង់ស្ពឺ។បន្តមកទៀត
ចំពោះគណបក្សណាដែលចង់ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតអាចជ្រើសរើសមណ្ឌលបោះឆ្នោតឈរបាន
អាចឈរទាំង២៤ខេត្តក្រុងក៏បាន អាចឈរតែមណ្ឌលតែមួយក៏បាន ឬក៏ពីរក៏បាន
អាស្រ័យលើលទ្ធភាពនៃគណបក្សនីមួយៗ។
អញ្ចឹងហើយបានជានៅក្នុងតារាងគណបក្សនោះមិនមែនគណបក្សទាំងអស់ឈរគ្រប់
មណ្ឌលខេត្តក្រុងនោះទេ គឺមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងអាចគណបក្ស សម
រង្ស៊ីដែរ អាចមានលទ្ធភាពឈរគ្រប់មណ្ឌលខេត្តក្រុងទាំង២៤។
ប៉ុន្តែគណបក្សដ៏ទៃទៀតគឺមិនអាចឈរបានគ្រប់នោះទេ។
ដូច្នេះការប្រកួតប្រជែងគឺប្រកួតដណ្តើមយកអាសនៈនៅតាមខេត្តក្រុងនីមួយៗ
។ ឧទាហរណ៍ នៅកំពង់ស្ពឺ
គឺត្រូវប្រកួតប្រជែងគ្នាដណ្ដើមយក៦អាសនៈនោះហើយ
។ដូច្នេះច្បាប់បោះឆ្នោតបានតម្រូវឲ្យគណបក្សនីមួយៗរៀបចំបញ្ជី
បេក្ខជនគណបក្សរៀងៗខ្លួន។ បញ្ជីបេក្ខជននេះ ច្បាប់បោះឆ្នោតបានកំណត់ហើយថា
ចំនួនបេក្ខជនត្រូវស្មើនឹងចំនួនអាសនៈនៅតាមមណ្ឌលខេត្តក្រុងនីមួយៗ។
បានន័យថា បើនៅកំពង់ស្ពឺចំនួនអាសនៈមាន៦
អញ្ចឹងគណបក្សនីមួយៗត្រូវរៀបបញ្ជីបេក្ខជនគណបក្សរបស់ខ្លួន
គឺបេក្ខជនពេញសិទ្ធិចំនួន៦នាក់។
ជាមួយគ្នានោះគឺត្រូវមានបេក្ខជនបម្រុង៦រូបទៀត។
ដូច្នេះហើយបានជានៅក្នុងបញ្ជីឈរឈ្មោះបេក្ខជនរបស់គណបក្សនីមួយៗ
គឺត្រូវមាន១២រូប សម្រាប់ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមាន៦អាសនៈ។
អញ្ចឹងតួលេខនៃបេក្ខជនឈរឈ្មោះសម្រាប់គណបក្សមួយគឺច្រើនជាងចំនួនអាសនៈ
ពិតរួចទៅហើយ។ ទី២
គឺប្រជាពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតជ្រើសរើសបញ្ជីបេក្ខជនរបស់គណបក្ស
គឺមិនជ្រើសរើសតាមបែបឯកត្តនាមទេ។
អញ្ចឹងជាក់ស្តែងសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៨ គណបក្ស សម រង្ស៊ី
ប្រកួតប្រជែងបានឈ្នះ១ អាសនៈ សម្រាប់មណ្ឌលកំពង់ស្ពឺនេះ
ឯគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានឈ្នះ៥ អាសនៈ។
នៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតគេបានបែងចែកតាមលេខរៀងជាបន្តបន្ទាប់មកទៀត
ដូច្នេះសម្រាប់គណបក្ស សម រង្ស៊ី ដែលទទួលបាន១ អាសនៈ អ្នកដែលឈរលេខរឿងទី១
គឺមានអាទិភាពទៅអង្គុយកៅអីនោះឯង។ ចំណែកអ្នកដែលមានលេខរៀងទី២ ឬទី៣
គឺមិនទាន់មានសិទ្ធិទេ
តែអ្នកទាំងនោះគឺមានសិទ្ធិត្រៀមជំនួសអ្នកលេខរៀងទី១ដែរ
នៅពេលដែលអ្នកទីមួយទទួលមរណៈ ឬលាឈប់
អញ្ចឹងអ្នកដែលត្រៀមធ្វើជាសមាជិករដ្ឋសភា មានច្រើនជាង១២៣ទៅទៀត
គឺអត់មានខ្វះទេ។ ចំណែកអាសនៈគឺគេបានកំណត់រួចទៅហើយគឺ១២៣
សម្រាប់រដ្ឋសភានីតិកាលទី៤នេះ ដូច្នេះគឺមិនមែនមិនគ្រប់១២០នោះទេ
អញ្ចឹងគឺសភាមានគ្រប់លក្ខណៈហើយ។
ដូច្នេះគឺអត់មានការបោះឆ្នោតតទៅទៀតទេ
បានន័យថាប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ
បោះឆ្នោតគាំទ្របញ្ជីបេក្ខជនគណបក្សរួចហើយ។
ដូចនេះនៅពេលដែលអ្នកដែលមានលំដាប់ទី១ លាលែងពីសមាជិកភាព
កៅអីនោះគឺនៅតែជាអាសនៈបុព្វសិទ្ធិរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី ដដែលទេ
ប៉ុន្តែគណបក្ស សម រង្ស៊ី ត្រូវបញ្ជូនអ្នកលេខរៀងបន្ទាប់មកជំនួស។
ផ្ទុយទៅវិញ បើគណបក្សសម រង្ស៊ី អត់បញ្ជូន
មានន័យថាគាត់មានចេតនាទុកអាសនៈនៅទំនេរ ។
ការទុកអាសនៈឲ្យនៅទំនេរមិនមែនមានន័យថាកាត់បន្ថយកៅអី
ឬក៏កាត់បន្ថយសមាជិករដ្ឋសភាទេ គឺសមាជិកនៅតែ១២៣ដដែល គ្រាន់តែគណបក្ស សម
រង្ស៊ីមិនបញ្ជូនមនុស្សទៅ។ ការមិនបញ្ជូននេះគឺគណបក្ស សម
រង្ស៊ីត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះម្ចាស់ឆ្នោតនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ
ចំណែកឯរដ្ឋសភាគឺនៅតែមានចំនួន១២៣ដដែលទេ
ហើយក៏មិនមែនជាឧបសគ្គសម្រាប់រដ្ឋសភានោះទេ។
ចំណុចមួយទៀតប្រសិនបើគណបក្ស
សម រង្ស៊ី ក្លាហានហ៊ានបញ្ជាក់ជាផ្លូវការមករដ្ឋសភាថា
មិនលាលែងតំណែងតែម្នាក់ទេ តែបើហ៊ានអះអាងជាផ្លូវការថា
លះបង់អាសនៈនៅខេត្កំពង់ស្ពឺដែលប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យនោះគឺមិនមែន
ជារឿងរបស់រដ្ឋសភាដែរ វាជារឿងរបស់គណបក្ស សម
រង្ស៊ីខ្លួនឯងដែលបានបោះបង់ចោលអាសនៈ។ ដូច្នេះអាសនៈនោះគឺមិនទំនេរទេ
ពីព្រោះខ្លួនបានបោះបង់បុព្វសិទ្ធិរបស់ខ្លួនហើយ អញ្ចឹងអាសនៈនៅសល់នោះ
គឺត្រូវបែងចែកទៅតាមច្បាប់បោះឆ្នោតដោយគណនាទៅតាមមធ្យមភាគខ្ពស់ទៅ
ឲ្យគណបក្សណាដែលមានមធ្យមភាគខ្ពស់ជាងគេ
ហើយអាសនៈនោះគឺត្រូវបានទៅគណបក្សនោះហើយ។ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ
គណបក្ស សម រង្ស៊ី មិនទាន់ក្លាហានប្រកាសថាបោះបង់ចោលអាសនៈទាំងបី
ដែលខ្លួនបានលាលែងនោះទេ គឺគ្រាន់តែបោះចោលជាសមាជិកភាពតែប៉ុណ្ណោះ។
-មតិលោក ជុំ កុសល
រឿងរបស់គណបក្ស
សម រង្ស៊ីនេះ គឺលោកដើរទៅធ្លាក់រណ្តៅដោយខ្លួនឯងទេ
តែនៅពេលដែលខ្លួនធ្លាក់ហើយបែរជាមកតាំងខ្លួនថាធ្វើដើម្បីជាតិទៅវិញ។
តាមពិតចេតនារបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី គឺគាត់ចង់ដកសមាជិកភាពចេញ
ដោយធ្វើម៉េចឲ្យនៅក្រោម១២០ ដោយយកឡេះទៅលើមាត្រា៧៦
តែការអះអាងរបស់គាត់នោះគឺវាអត់ត្រូវ។ ការដែលមានគំនិតចង់ឲ្យសភាគាំង
ធ្វើការអត់កើតនេះគឺមិនអាចទៅរួចទេ
ពីព្រោះគេមិនអនុញ្ញាត្តិអ្នកឯងធ្វើផ្គរធ្វើភ្លៀងស្រេចតែចិត្តនោះទេ។
បើសិនជាគណបក្ស សម រង្ស៊ី គាត់ធ្វើអញ្ចឹងបានមែននោះ
ហើយសភាត្រូវគាំងមែននោះ
វាធ្វើឲ្យប្រទេសក្លាយទៅជាអាណាធិបតេយ្យជាមិនខាន។
នៅកម្ពុជាសុពលភាពនៃសភា គឺយើងបានធ្វើតាំងពីថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៨
ក្រោយពីបោះឆ្នោត៦០ថ្ងៃ ដោយមានព្រះមហាក្សត្រ
យាងជាព្រះរាជាធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំដំបូងនៃរដ្ឋសភាដែលមានសមាជិក១២០រូប
ទើបយើងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន ដែលមានសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន
ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី
និងសមាជិករដ្ឋាភិបាលដំណើរការមកពាក់កណ្តាលអាណត្តិទៅហើយ
គាត់បែរជាទើបតែនឹកឃើញដកខ្លួនឲ្យនៅក្រោម១២០
ដើម្បីឲ្យសភាអធម្មនុញ្ញភាព។ ដោយសារតែគាត់ធ្វើរបៀបនេះហើយបានជា
ច្បាប់បោះឆ្នោតនៅក្នុងជំពូក៩ មាត្រា១២០ថ្មីនៃច្បាប់បោះឆ្នោតរបស់គ ជ ប
គេបានកំណត់ ចៀសវាងខ្លាចខូចអញ្ចឹង។ច្បាប់បោះឆ្នោតនៅក្នុងមាត្រា១២០ថ្មី
បានសរសេរច្បាស់ ថាសមាជិកសភាណាដែលលាលែង អ្នកបន្ទាប់ត្រូវឡើងមកជំនួស
តែបើគ្មានអ្នកជំនួស ច្បាប់ គ ជ ប គេមិនទុកឲ្យអាសនៈនោះនៅទំនេរទេ
ពីព្រោះចំនួននៃសមាជិកសភាមាន១២៣រូប តែបើលាលែង៣រូប
គេមិនទុកឲ្យនៅ១២០ទេគេត្រូវតែបំពេញឲ្យគ្រប់១២៣វិញ
ដើម្បីឲ្យសភានៅមានចំនួនគ្រប់ដដែល។
ដូច្នេះបើសិនជាគណបក្សលាលែងនោះមិនមានអ្នកជំនួស
អញ្ចឹងគេត្រូវបែងចែកទៅតាមចំនួនសមាមាត្រពីធំទៅតូច។ ឥឡូវគណបក្ស សម រង្ស៊ី
ថាដក ៤នាក់ទាំងលោក សម រង្ស៊ី អញ្ចឹងសមាជិកសភាគឺនៅសល់១១៩រូប
ដែលជាចេតនាដើម្បីធ្វើកុំឲ្យសភាទៅមុខរួច។ ចំណុចនេះគឺខុសហើយ ពីព្រោះ គ ជ ប
តាមច្បាប់ដែលមានចែងគឺមិនអនុញ្ញាតិឲ្យទុកបែបនេះទេ។ បើអ្នកឯងមិនជំនួស
នោះគេនឹងយកចំនួនអាសនៈ៣ដែលអ្នកឯងលាលែងនោះទៅបែងចែកហើយ
គឺទៅឲ្យគណបក្សផ្សេងៗដែលមានសម្លេងនៅក្នុងសភានោះដើម្បីឲ្យមានលំនឹង
គឺចំនួន១២៣ដដែល ពីព្រោះច្បាប់បានកំណត់អញ្ចឹង។
គំនិតរបស់គណបក្ស
សម រង្ស៊ី គាត់ចង់ធ្វើការលាលែង៣ ឬ៤
រូបចេញទៅដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលតថ្លៃ ឬចរចារ ប៉ុន្តែសម្តេចតេជោ
លោកបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ ដោយប៊ិចក្រហមទៅទៀតថា « អត់ឆ្កួតទេ ទៅឆ្កួតតែឯងទៅ ហើយបើជ្រុលទេ លាលែងទាំង២៦ទៅ » ហើយចាំមើលថាតើនីតិវិធីរបស់គណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត
ត្រូវធ្វើម៉េចនៅពេលដែលអ្នកឯងលាលែងទាំង២៦នោះ។ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី
គាត់បែរជាទៅនិយាយផ្សេងថា តាមមាត្រា១២០ថ្មីរបស់ គ ជ ប
លុះត្រាតែរំលាយគណបក្សហ្នឹង ទើបបានគេរើសយកមកបែងចែក ។
ចំណុចនេះគឺខុសហើយគឺមិនចាំបាច់រំលាយទេ
ពីព្រោះលោកបណ្ឌិតបានបកស្រាយច្បាស់ហើយ
ហើយលោកមានជំនាញច្បាស់ខាងនីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។
ដូច្នេះសូមឲ្យជនរួមជាតិពិចារណាទៅលើទង្វើរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី
គឺមិនអាចតាំងខ្លួនជាវីរៈបុរសជាតិទេ
ប៉ុន្តែគឺជាចេតនាចង់ធ្វើវិទ្ធង្សនានៃដំណើរការសភា ដើម្បីឲ្យសភាគាំ
ឲ្យសភារលាយនិងរលាយទៅដល់រដ្ឋាភិបាលទៀត
ដូច្នេះទង្វើរបស់គាត់នេះគឺជាចេតនាអាក្រក់ខ្លាំងណាស់
ហើយជាទង្វើខុសឆ្គងទាំងស្រុងតែម្តង។
ការធ្វើរបៀបនេះមិនអាចធ្វើឲ្យបរទេសមើលមកឃើញថាអធម្មនុញ្ញភាព
និងដាក់ការគាបសង្កត់មកលើរាជរដ្ឋាភិបាលបានទេ។
បើសិនជាបរទេសគេដឹងរឿងហ្នឹង គឺគេសើចចំអកឲ្យគណបក្ស សម រង្ស៊ី ទៅវិញទេ។
នេះគេហៅថាអត្តឃាតនយោបាយ ការធ្វើអត្តឃាតនេះគឺធ្វើទាំងល្ងង់ទៅទៀត។
-មតិលោកបណ្ឌិតឈឹម ផលវរុណ
ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថាទង្វើរបស់គណបក្ស
សម រង្ស៊ី គឺគាត់ចង់អះអាងថាគាត់ចង់ធ្វើឲ្យមានវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ប៉ុន្តែគាត់អត់យល់អំពីពាក្យវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះទេ។
ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍មួយ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋពិចារណា
នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងក៏បានចែងដែរ។
ឧទាហរណ៍រដ្ឋាភិបាលកើតឡើងដោយរដ្ឋសភា
ហើយបច្ចុប្បន្ននេះគឺត្រូវមានភាគច្រើនដាច់ខាត៥០ បូកមួយ។
បើសិនជារដ្ឋាភិបាលនោះកើតឡើងដោយសម្ព័ន្ធភាពរវាងគណបក្ស២
ហើយដៃគូរសម្ព័ន្ធភាពនោះធ្វើការជាមួយគ្នាបាន១ឆ្នាំ ឬ២ឆ្នាំ
ក៏មានទំនាស់សម្ព័ន្ធភាព
បែកគ្នានោះវាធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបាត់បង់នូវសម្លេងភាគច្រើននៅក្នុងសភា
ចំណុចនេះមានន័យថារដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្តួលរំលំហើយ។
ប៉ុន្តែអត់អាចផ្តួលរំលំរដ្ឋសភាទេនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏មានចែងដែរ។
រដ្ឋាភិបាលអាចផ្តួលរំលំ២ដងក្នុង១ឆ្នាំក្នុងករណីហ្នឹង
ទើបអាចទៅរំលាយរដ្ឋសភា។
បានន័យថារដ្ឋសភាអាចរំលាយបានលុះត្រាតែរដ្ឋាភិបាលបាត់បង់សម្លេងភាគច្រើន
២ដងក្នុងរយះពេល១២ខែ។ តែឥឡូវនេះអត់មានបាត់ទេ
ភាគច្រើនដាច់ខាតក៏អត់មានបាត់ដែរ មិនចាំបាច់មានរហូតដល់៩០អាសនៈនោះទេ។
ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលអត់បានផ្តួលរំលំទេ
ដូច្នេះរដ្ឋសភាក៏អត់ត្រូវបានរំលាយដែរ
ដូច្នេះគ្មានវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។ ទី២ ដែលគណបក្ស សម រង្ស៊ី
ចង់យកមាត្រា៧៦ ឬ១២០យ៉ាងតិចមកធ្វើជាវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
គឺដោយសារគាត់មានចេតនាអាក្រក់តែម្តង។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺអត់បានមានវិបត្តិទេ មានវិបត្តិគឺគេបានចែងអំពីសមាសភាព
ហើយនឹងដំណើរការ។ ដំណើរការចែងនៅក្នុងមាត្រា៨៨
សមាសភាពចែងនៅក្នុងមាត្រា៧៦។
ហើយសមាសភាពនេះគឺបានកើតយ៉ាងច្បាស់លាស់
ដោយសំអាងនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតទៀតផងដោយបញ្ជាក់ថា១២៣រូប។
បើសិនជាច្បាប់បោះឆ្នោតសរសេរថា១១៥រូប ឬ១១៩រូប
អាហ្នឹងទើបហៅថាអធម្មនុញ្ញភាព ប៉ុន្តែពេលនេះគឺមានតែលើសទៅទៀត
ដូច្នេះគឺមិនមានបាត់បង់នូវធម្មនុញ្ញភាពទេ។ដូច្នេះគណបក្ស
ប្រឆាំងត្រូវតែពិចារណា
ខ្លួនចង់បង្កើតឲ្យមានវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញទាល់តែយើងយល់អំពី
ពាក្យវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាមុនសិន។
ដូច្នេះមិនអាចមានវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេពីព្រោះច្បាប់បោះឆ្នោត
បានបើកទូលាយឲ្យមានមនុស្សជំនួសរហូត ដោយមិនចាំបាច់បោះឆ្នោតទេ
ដោយសារយើងផ្អែកលើប្រព័ន្ធសមាមាត្រខេត្តក្រុង
អញ្ចឹងអ្នកដែលជាប់ឆ្នោតនោះគឺមានជាប់ឆ្នោតនៅក្នុងបញ្ជីគណបក្ស
រួចទៅហើយ។ ចំណុចមួយទៀត
ក៏ត្រូវបានច្បាប់បោះឆ្នោតគិតទុករួចជាស្រេចទៀត។ បើគណបក្ស សម រង្ស៊ី
មានបុគ្គលលាលែង តែគណបក្ស សម រង្ស៊ី អត់បោះបង់ចោលអាសនៈទេ
អញ្ចឹងអាសនៈនោះនៅតែជាបុព្វសិទ្ធិរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី
តែអ្នកត្រូវបញ្ជូនមនុស្សទៅជំនួស បើសិនមិនបញ្ជូនទៅជំនួស
ឬយឺតយ៉ាវវាជារឿងការទទួលខុសត្រូវចំពោះម្ចាស់ឆ្នោត បានន័យថាគណបក្សសម
រង្ស៊ី បានធ្វើឲ្យអាក់ខានចំពោះសម្លេងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងរដ្ឋសភា៕
សម្រង់ព័ត៌មាន៖ លោក នូ សាវុធឌី