អគារសាលាដំបូង និង អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ និង ជាអគារគំរូរនៃសាលាដំបូងដែលបានសាងសង់ឡើងដោយមានលក្ខណៈស្តង់ដាមុនគេបង្អស់មានកំពស់ ៥ជាន់ នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាត្រូវបានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ នាព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន ដែលជាសហប្រធានក្រុមប្រឹក្សាកំណែទម្រង់ច្បាប់ និង ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ផងដែរបានមានប្រសាសន៍វាយតំលៃថាសមិទ្ធផលថ្មីនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីលទ្ធផលនៃការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការជំរុញដំណើរការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធច្បាប់និងយុត្តិធម៌ ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ហើយក៏ជួយសម្រួលដល់ដំណើរការការងារទូទៅនៅក្នុងសាលាដំបូងនេះឱ្យកាន់តែ មានប្រសិទ្ធភាពផងដែរ។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន មានប្រសាសន៍ថាតុលាកា គឺជាស្ថាប័នមួយដ៏សំខាន់ក្នុងការផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនសង្គមតាមរយៈការវិនិច្ឆ័យ ដោយ ផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់។ ការស្តារ កសាង និងពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ គឺជាកិច្ចការដ៏ចាំបាច់ ដែលត្រូវ ការពេលវេលា មធ្យោបាយ និងធនធានមនុស្ស ដើម្បីរៀបចំការកែទម្រង់ជាបន្តបន្ទាប់ឱ្យកាន់តែមានភាពសុក្រឹតថែមទៀត និងឈានឆ្ពោះទៅកាន់នីតិរដ្ឋ។
ដោយមើលឃើញនូវភាពចាំបាច់នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតរបស់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ដល់ការកែទម្រង់ច្បាប់និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ សំដៅលើកស្ទួយឯករាជ្យនិង អព្យាក្រឹតភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការ។ ជាក់ស្តែងដោយមានកិច្ចសហការជាមួយនឹងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានាក្រុមប្រឹក្សាកំណែទម្រង់ច្បាប់និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ បានរៀបចំកម្មវិធីសកម្មភាពដើម្បីអនុវត្តការងារកែទម្រង់ ច្បាប់និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់យុត្តិធម៌សង្គម កាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ ឈានទៅលុបបំបាត់និទណ្ឌភាព ពង្រឹងវប្បធម៌សន្តិភាព បង្កើនវប្បធម៌គោរពច្បាប់ និងពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន បានមានប្រសាសន៍ឱ្យដឹងថា ទន្ទឹមនឹងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សក្នុងវិស័យនេះ ដើម្បីបង្កលក្ខណៈឱ្យប្រព័ន្ធតុលាការមានដំណើរប្រព្រឹត្តទៅបានល្អប្រសើរ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ សាលាភូមិន្ទចៅក្រមនៃរាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ បានបណ្តុះបណ្តាលចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា បាន ៥ជំនាន់ សរុបចំនួន ២៨៩នាក់។ កន្លងមក សាលាភូមិន្ទចៅក្រម ធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយសាលាជាតិចៅក្រមសាធារណរដ្ឋបារាំង ដែលជាសាលាចៅក្រម ដ៏ល្បីល្បាញ ហើយបច្ចុប្បន្នកំពុងមានកិច្ចសហការជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត ដូចជាទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៃប្រទេសជប៉ុន(JICA) ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសាការីបារាំង គណៈកម្មការអង្គការ សហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិប្រចាំអាស៊ីបាស៊ីហ្វិក (UNCITRAL RCAP) បណ្ឌិតសភាយុត្តិធម៌រុស្ស៊ី វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវនិងបណ្តុះបណ្តាលតុលាការ(JRTI) សមាគមវិជ្ជាជីវៈច្បាប់ និង សាកលវិទ្យាល័យមួយចំនួនទៀតនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ជាមួយគ្នានេះ សាលាភូមិន្ទក្រឡាបញ្ជីក៏បាន បណ្តុះបណ្តាលក្រឡាបញ្ជី បាន ២ជំនាន់ សរុបចំនួន ៤៥០នាក់ ហើយសាលាភូមិន្ទសារការី និងសាលាភូមិន្ទអាជ្ញាសាលា ក៏ត្រូវបានបង្កើតផងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត មជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលមេធាវី បានបណ្តុះបណ្តាលមេធាវី ចំនួន៦៩៤នាក់ ក្នុងនោះមេធាវីជាស្រ្តីមានចំនួន១១២នាក់។
ដោយឡែក ពាក់ព័ន្ធនឹងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ មកដល់ពេលនេះ រដ្ឋសភាអនុម័តច្បាប់បានជិត៤០០ ដែលក្នុងនោះមានច្បាប់មួយចំនួនពាក់ព័ន្ធយ៉ាងផ្ទាល់ទៅនឹងស្ថាប័នតុលាការ ដូចជាក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី ក្រមរដ្ឋប្បវេណី ជាដើម។ ច្បាប់ជាធរមានទាំងនេះ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំសម្រាប់ផ្តល់យុត្តិធម៌សង្គមជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
ទាក់ទងនិងការកំណែរទម្រង់ក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការឯកឧត្តម បណ្ឌិត សុខ អាន បានមានប្រសាសន៍ឱ្យដឹងថា លើសពីនេះ ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ក្នុងគោលបំណងជំរុញឱ្យចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាបំពេញមុខងារប្រកបដោយក្រម សីសធម៌វិជ្ជាជីវៈកម្រិតខ្ពស់ ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមបានអនុម័តក្រមសីលធម៌ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា សម្រាប់អនុវត្តនៅតាមសាលាជម្រះក្តីទូទាំងប្រទេស។ ជាមួយគ្នានេះ រាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ ក៏បានដាក់បញ្ចូលក្រមសីលធម៌នេះក្នុងកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលចៅក្រមផងដែរ។នៅថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញាកន្លងទៅនេះ ដោយមានសំណើពីសហប្រធាននៃក្រុមប្រឹក្សាកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យស្តីពីការកែ សម្រួលអនុក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពការងាររបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិន័យនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តក្រមសីលធម៌ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាបន្ថែមទៀត។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវឯករាជ្យភាព និងភាពមិនលំអៀងរបស់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាក្នុងការសម្រេចលើសំណុំរឿងនានា សកម្មភាពមួយចំនួនបាននិងកំពុងអនុវត្តមានជាអាទិ៍៖
-ដីកាសម្រេចប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រធានសាលាដំបូងជូនទៅចៅក្រមម្នាក់ៗចាត់ការជាស្វ័យប្រវត្តិតាម លំ ដាប់ លេខរៀងនិងលំដាប់ជំនួស ព្រមទាំងការរៀបចំចាត់តាំងក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះជាក្រុម ដើម្បីជម្រះរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណី តាមតម្រូវការរបស់ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី។ ដោយឡែក ចំពោះរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ ដីកាសម្រេចប្រចាំឆ្នាំជូនទៅចៅក្រមស៊ើបសួរម្នាក់ៗចាត់ការតាមលំដាប់លេខរៀង និងការចាត់ តាំង ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ដើម្បីជំនុំជម្រះរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌបទឧក្រិដ្ឋ ព្រមទាំងការបែងចែកតាមលំដាប់ លេខរៀង ចៅក្រមស៊ើបសួរ និងចៅក្រមជំនុំជម្រះសម្រាប់សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌដែលត្រូវជំនុំជម្រះដោយ ចៅក្រមតែម្នាក់។
-ការបញ្ចូលទិន្នន័យសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌតាមប្រព័ន្ធព័ត៌មានវិទ្យា និងក្តារខៀនព័ត៌មាន។
-ការបើកការប្រជុំជាមួយចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងក្រឡាបញ្ជីទាំងអស់ ដើម្បីដោះស្រាយការងារ នីតិវិធីដែលមានការបកស្រាយខុសៗគ្នាឱ្យបានឯកភាពគ្នា។
-ការផ្លាស់ប្តូរចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ពីសាលាជម្រះក្តីមួយទៅសាលាជម្រះក្តីមួយទៀតរៀងរាល់បួនឆ្នាំម្តង។
ជាងនេះទៅទៀត ដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំពោះសេវាយុត្តិធម៌ ក្រុមប្រឹក្សាកំណែ ទម្រង់ ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ បានសហការជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យ យុត្តិធម៌ទាំងអស់ រៀប ចំនូវសៀវភៅកម្រង ព័ត៌មានសេវាសាធារណៈចង្កោមទី៣ ស្តីពីសេវាពាក់ព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងអាជ្ញា ក ណ្តាល។
ឯកឧត្តម ប៉ាល់ ច័ន្ទតារា ប្រធានគណកម្មការសាងសង់បានឱ្យដឹងថា អគារនេះត្រូវបានសាង សង់ ឡើងតាមបច្ចេកទេសស្ថាប ត្យកម្មទំនើបដោយមានបង្កប់នូវរចនាបទខ្មែរឆ្លើយតបនឹង អត្ថន័យនៃ សាលាជម្រះក្តី។អគារថ្មីនេះពិតជាអាចដោះស្រាយ បាននូវតម្រូវការចាំបាច់ក្នុងដំ ណើរការការងារ របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ជាអាទិ៍៖ ការិយាល័យនិងបន្ទប់សម្រាប់ចៅក្រម តំណាងអយ្យការ ក្រឡាបញ្ជី មេធាវី និងមន្ត្រីតុលាការ សាលសវនាការ បន្ទប់រង់ចាំសម្រាប់សាក្សី អនីតិជន និងជន ជាប់ ចោទ សាលប្រជុំ ឃ្លាំងតម្កល់សំណុំរឿង ឃ្លំាងរក្សាទុកវត្ថុតាង និងបញ្ជរសាកសួរព័ត៌មានដោយ មានបំពាក់ទៅដោយឧបករណ៍ សម្ភារៈ បរិក្ខារទំនើបៗ។អគារថ្មីនេះបានចំណាយថវិការអស់ ២. ៧១ ៤.៩៩០ ដុល្លារអាមេរិក។
ទាក់ទងនិងការងារជម្រះក្តីឯកឧត្តម ជីវ កេង ប្រធានតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ បានឱ្យដឹងថា ចាប់ ពីឆ្នាំ ២០០៦ មកមានសំណុំរឿងដែលត្រូវបានចាត់ការរួចគឺចាប់ពី៤.៤២២ រហូតដល់៧.២៥៣ រឿងក្នុងមួយ ឆ្នាំដែលពីឆ្នាំមុនឆ្នាំ២០០៦ សំណុំរឿងដែលត្រូវបានចាត់ការរួមមានត្រឹមតែ ២.៦៧២ រឿងរហូត ដល់ ៤.១៤៨ រឿងក្នុងមួយឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។
ឯកឧត្តមបានទទួលស្គាល់អំពីបញ្ហាដែលត្រូវកែលម្អរបន្ថែមទៀត ថា បរិមាណរឿងក្តីដ៏ច្រើនត្រូវ បាន ដោះស្រាយរួចគឺជាការល្អប៉ុន្តែការដោះស្រាយរឿងក្តីដោយឆាប់រហ័សមានតម្លាភាព និង ភាពយុត្តិធម៌ កាន់តែជាបញ្ញាចាំបាច់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់។មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះនៅឆ្នាំ២០០៦ សាលាដំបូង និង អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញពោរពេញទៅដោយរឿងអាស្រូវ ប្រៀបដូចជា ផ្សារត្រី ដែល មានអ្នកលក់ និង អ្នកទិញតម្លៃគ្នាពពាក់ពពូនក្នុងបរិវេណតុលាការ។
ប្រការនេះជាមូលហេតុធ្វើឱ្យបានត់បង់នូវយុត្តិធម៌ និង សច្ចធម៌ ព្រមទាំងធ្វើឱ្យបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋមកលើប្រព័ន្ធតុលាការ រីឯសន្តិសុខ និង សុវត្ថភាបរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង សង្គម ត្រូវបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ឯកឧត្តមបានបន្តថាចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នបទល្មើសជាច្រើនដូចជាការចាប់ជំរិតអ្នកជំនួញដើម្បីទារប្រាក់ឃាតករជំនាញ ត្រូវបានលប់បំបាត់ អំពើរលួចឆក់ប្លន់ ឃាតកម្ម ការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ ការជូនដូរគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ ការជូនដូរមនុស្សតាមគ្រប់ទម្រង ប្រមទាំងបទឧក្រិដ្ឋ និង បទមជ្ឈឹមគ្រប់ប្រភេទ ត្រូវបានបង្រ្កាប និង ផ្តន្ទាទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយគ្មានការយោគយល់។
សូមបញ្ជាក់ថា សាលាដំបូង និង អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានចាប់ផ្តើដំណើរការឡើងវិញបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្រោយថ្ងៃរំដោះ៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ សាលាដំបូង និង អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញត្រូវបានបង្កើតឡើងវិញនៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៨០ តុលាការនេះមានឈ្មោះថា តុលាការប្រជាជន បដិវត្តក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានលោក កែវ ចិន្តា ជាប្រធាន និងបានដំណើរការជំនុំជម្រះទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ។មកដល់ឆ្នាំ២០០៧ តុលាការនេះបានប្តូឈ្មោះមកជា សាលាដំបូង និង អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ៕
