បទ​សម្ភាសន៍ ឯកឧត្តម​​បណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​ នាយក​​វិទ្យាស្ថាន វ៉ាន់ដា គណនេយ្យ​ ជាមួយ លោក ជុំកុសល ទូរទស្សន៍ ស៊ីធីអ៊ីន ស្តីពី​ស្ថានភាព​​នៃ​សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក និងក្នុង​តំបន់​

ថ្ងៃទី០២ ខែមីនា​ ឆ្នាំ២០១២​

លោក ជុំកុសល

សំណួរ៖ ​ មកដល់​ពេលនេះ ខ្ញុំចង់ដឹងថាតើ​សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក​មានបំរែ​បំរួល​ដូចម្តេច​ហើយ ជាពិសេស​ចំពោះ​បណ្តា​ប្រទេស​G8 G20 ក្នុងតំបន់​អាស៊ាន ក៏ដូចជា​ប្រទេស​យើង​?

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ នៅពេលដែលយើង​ចាប់ផ្តើម​ពិភាក្សា​អំពីបញ្ហា​សេដ្ឋកិច្ចក្នុង​ពិភព​លោក ក្នុងតំបន់​អឺរុបក្តី តំបន់អាស៊ានក្តី​ ខ្ញុំមានការចាប់អារម្មណ៍មួយ គឺបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋយើង​សព្វថ្ងៃ​ខុសពី​សម័យ​មុន​ ពីព្រោះសព្វថ្ងៃនេះបងប្អូន​យើងក៏ចាប់អារម្មណ៍អំពីបញ្ហា​ សេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ខ្លាំងដែរ​ ពិសេស​ក្រោយ​ពីមានវិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនៅឆ្នាំ២០០៨​-២០០៩ មក គឺគ្រប់អ្នកដែលធ្វើអាជីវកម្ម​ធំៗក្តី កណ្តាលក្តី តូចក្តី គឺមានការចាប់អារម្មណ៍​ ពីព្រោះវា​ធ្វើឲ្យឥទ្ធិពល​នៃចំណេះវិជ្ជា​ខាងផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​​ហាក់បី​ដូចជា ​មានការវិវត្តន៍​​។

អញ្ចឹងខ្ញុំសុំជម្រាបជូនអំពីសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ​ ពិសេសនៅក្នុងតំបន់G8 តើមានការវិវត្តន៍​យ៉ាងដូចម្តេច​ នៅត្រីមាសទី៤ ឆ្នាំ២០១១ នេះ? ។ នៅត្រីមាសទី៤ ឆ្នាំ២០១១ បើគិតនៅ​ក្នុង​ប្រទេស​G8 គឺដូចគ្នានឹងត្រីមាសទី១ ទី២ ទី៣ ឆ្នាំ២០១១ អញ្ចឹងដែរ​ គឺមានការឡើងបន្តិចបន្តួចត្រឹម ១,២ ទៅ១,៣ ឬក៏សូន្យក្បៀសជាដើម​។ នៅក្នុងចំណោមប្រទេស​G8 នេះ​យើងចាប់​អារម្មណ៍​ទៅលើ​ប្រទេស​ជប៉ុន​។ ប្រទេស​ជប៉ុន កាលពី ត្រីមាសទី១ គឺ -១ ត្រីមាសទី២ គឺ -១ ដដែល ត្រីមាស​ទី៣ គឺ -០,៧ និងត្រីមាសទី៤ គឺ -១ បានន័យថាកាន់តែធ្លាក់ទៅវិញ​។​ ប្រទេសគេដ៏ទៃ គឺ​អតិផរណា ចំណែកឯប្រទេសជប៉ុន គឺបរិផរណា បានន័យថាតម្លៃកាន់តែធ្លាក់ចុះ​ ថយចុះ ហើយមុខ​ទំនិញ​ក៏កាន់​តែថយ​ចុះ​ តម្លៃធ្លាក់​ចុះ​​។​

ចំណែកឯ ​ ប្រទេស១២ ទៀត យើងឃើញថា​សន្ទុះនៅតែខ្លាំង។​ ខ្លាំងជាងគេគឺប្រទេសចិន​។ នៅត្រីមាសទី៤ នេះ ចិនឡើងដល់ទៅ​៨,៩ ហើយនៅត្រីមាសទី១ ឆ្នាំ២០១២ ក៏ចិន​នៅមាន​សន្ទុះ​នៅ​តែ​ខ្លាំង​ដដែល គឺ​៨,៩​ ទៅ១០,០ ដដែល។​ ប្រទេស​ទួគី ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ប្រទេសឥណ្ឌា​ គឺនៅ​តែ​ខ្លាំង​ដដែល គឺមាន​៨; ៦; ៧ មានន័យថា​G8 ដែលជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍​ ដែល​កំពុង​ជួប​បញ្ហា​​គឺ GDP មិនទាន់ងើប​នោះ​គឺនៅទ្រឹង​ដដែល​។ ចំណែក​ឯប្រទេស១២ ទៀត​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ឡើង​ៗ​។ រីឯនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានរបស់យើង​គឺ​មានចំនួន១០ប្រទេស ហើយដែល​យើងចាប់​អារម្មណ៍​ខ្លាំង​ជាង​គេ​នៅត្រីមាសទី៤នេះ គឺ​ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ៦,៥។ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី​មាន​GDP ៦,៥ ក៏ពិត​មែន​ ក៏ប៉ុន្តែតម្លៃរបស់​GDP នេះគឺធំជាងគេនៅក្នុងអាស៊ាន​ ពីព្រោះតម្លៃនេះថេរក្នុង១ឆ្នាំ​។ ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​​ នៅត្រីមាស​ទី​៤ នេះ គឺ៥,២ ។ ប្រទេសវៀតណាម​៦,១​។ រីឯប្រទេសដ៏ទៃទៀតតិចតួច​ទេ​ ប៉ុន្តែ​ដែលយើង​ចាប់អារម្មណ៍​ជាងគេ គឺឡាវ និងកម្ពុជា​។ ប្រទេសឡាវ​មិនមាន​ទិន្នន័យ​ប្រចាំ​ត្រីមាស​ដែល​អាចតាមដាន​ជាប់នោះទេ​ ប៉ុន្តែឡាវ​ដែលគេបានទោះទាយមើល​ គឺGDP សរុបក្នុងឆ្នាំ២០១១ ឡើង​ដល់​៨,១ ឬ៨,២​។ ចំណែកប្រទេស​កម្ពុជា​គឺជា​ប្រទេស​ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី២ក្នុង​​​ អាស៊ាន​គឺខ្ទង់​៧,0​។ ដោយសារប្រទេសយើងមានទឹកជំនន់ កុំអីយើង​អាចឡើងដល់ជិត៨​។ រីឯប្រទេសថៃ នៅត្រី​មាស​ទី៤នេះ​ គឺចេញសញ្ញាដក គឺខ្ទង់ -៧ ទៅ​ -៨ ឬ -៩ មានន័យថា​ភាពវឹកវរ​ខាង​នយោបាយ​ផង​ និងភាពវឹកវរ​ទាក់ទង​នឹងទឹកជំនន់​ផង​ ធ្វើឲ្យប្រទេស​ថៃធ្លាក់ចុះខ្លាំង នេះបើផ្អែក​តាម​គេហទំព័រ​ខ្លះ គឺអះអាង​ថាធ្លាក់​ដល់ -៩​ នៅត្រីមាស​ទី៤​ឆ្នាំ២០១១។

ចំណែកប្រទេស ​នៅក្នុង​តំបន់​អឺរុប ដែលជាប់ក្នុង​ការ​អង្កេត​ទី១ គឺប្រទេសក្រិច​ ដែលមាន​រហូត​ដល់​ -៧​ក្នុងត្រីមាសទី៤​ ហើយតាំងពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចក្នុងឆ្នាំ២០០៨-២០០៩មក​ គឺប្រទេសក្រិច​គឺមាន​​សញ្ញា​អវិជ្ជមាន​រហូត​។​នៅត្រីមាសទី៣ គឺក្រិច​ -៥​​​។ នៅត្រីមាសទី១ ឆ្នាំ២០១២នេះ ប្រទេស​ក្រិច​ក៏នៅតែ -៧ ឬ-៨ ដដែល មានន័យថា​សេដ្ឋកិច្ចមិនងើបទេ​។​

ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ ​ គឺ -២,៧ ។ ប្រទេសអេស្បាញគឺ ០,៣ គឺអត់មានសញ្ញាអវិជ្ជមានទេ​។​ប្រទេស​អៀរឡង់គឺ -២,៧ ។ ប្រទេស​អ៊ីតាលី -០,៧ ។ អញ្ចឹងប្រទេសនៅតំបន់អឺរុប ដែល​មាន​ប្រទេស​​​សំខាន់ៗ ៣ ឬ៤ ដែលយើងធ្វើការអង្កេត​នេះ​ គឺសុទ្ធតែមាន​GDP ធ្លាក់ចុះដដែល​។​

សរុបមក ​សេដ្ឋកិច្ចក្នុងពិភពលោក ប្រទេសG8មានការឡើងបន្តិចបន្តួច​ មានតែអ៊ីតាលី​ និង​ជប៉ុន​ទេដែលចេញ​សញ្ញាអវិជ្ជមាន​ក្នុងត្រីមាសទី៤​។ ចំណែកប្រទេសបារាំង និងអង់គ្លេស​ ទោះបី​ជា​គ្មាន​សញ្ញាអវិជ្ជមាន​ ប៉ុន្តែក៏ជាប់ក្នុងការអង្កេតដែលប្រុងមានសញ្ញាអវិជ្ជមាន​ដែរនៅ​ពេល​ខាងមុខ​ នេះ​ ប្រសិន​បើ​​គ្មានការការប្រែប្រួលទេ​។ ប្រទេសG12 ដែលបូកបន្ថែមឲ្យ​G8 អត្រា​GDP មាន​ការ​ងើប​ហើយ​ថេរ​។ ឯប្រទេសអាស៊ានទាំង១០​ ​គឺកំពុងតែរីក​ស្គុះស្គាយ​។​ ដោយឡែកប្រទេសដែល​យើង​សប្បាយ​ចិត្តរីករាយនឹងទទួល​យក​នូវGDP ផ្លែផ្កា​គឺ​ឡាវ និងកម្ពុជា​។ ប្រទេស៤ នៅតំបន់អឺរុប​ ដែល​ពិភពលោក​ព្រួយបារម្មណ៍​​ជាងគេគឺ​​នៅតែចេញ​សញ្ញាអវិជ្ជមាន​ដដែល​​។​ ជាទិដ្ឋភាពរួម​ សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក​​នៅមិនទាន់​មាន​ភាព​ល្អប្រសើរនៅឡើយ​ទេ​ លើកលែង​​​តែតំបន់​អាស៊ី​​។​

លោក ជុំ កុសល​

 សំណួរ ​៖ ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍ពីរឿងបំណុល។​ តើ​បំណុលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក​ នៅអឺរុប របស់​បណ្តា​​ប្រទេសG8 និង​G20 និងបណ្តាប្រទេស​នៅអាស៊ានយើងនេះ​មកដល់ពេល​នេះ​តើ​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​​ យ៉ាងម៉េច​ដែរ?​

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ តាមការតាមដានរបស់ខ្ញុំ សម្រាប់ប្រទេសG8 G12 អាស៊ាន​ តំបន់អឺរុប និង​ពិសេស​តំបន់ប៉ុន្មានប្រទេសមានបញ្ហានោះ​ ខ្ញុំឃើញបំណុលនៅតែ​ដដែល ហាក់បីដូចជា​គ្មាន​ស្រក​ស្រុត​​ទេ​។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក​ ដែលជាប្រទេសក្នុងចំណោមG8 នោះបំណុល​ គឺនៅតែដដែល​ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក អ្វីដែលយើងមើលឃើញ​គឺអត្រា នៃភាពអត់ការងារធ្វើគឺមានការធ្លាក់ចុះ។​​ បច្ចុប្បន្ន​គឺធ្លាក់​មកនៅត្រឹម​៨,៣ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា​ អត្រាគ្មានការងារ​ធ្វើនេះធ្លាក់ចុះ​បែរ​ទៅ​ជា​ល្អ​ទេ​ ពីព្រោះ​GDP អត់ងើបគឺនៅតែដដែល ហើយថែមទាំងថយចុះបន្តិចថែមទៀត​។ រីឯរឿង​បំណុល​គឺនៅ​តែដដែល​ គឺជិត១០០%ដដែល​។ ចំពោះបំណុលក្នុងចំណោមប្រទេសG8 អ្នក​ដែល​មាន​បំណុល​ច្រើនជាង​គេ គឺប្រទេសជប៉ុន​២២០% ឯណោះ​។ ឯប្រទេសបារាំង អង់គ្លេស អ៊ីតាលី​ អាមេរិក​គឺនៅតែថេរដដែល​។ សេដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋអាមេរិក គឺមានភាពធូរស្រាលតែក្នុងរឿង​អត្រា​អត់មាន​ការងារធ្វើគឺ​ធ្លាក់ចុះ ចំណែកបំ​ណុលគឺនៅថេរដដែល និងធ្ងន់កដដែល​ ពិសេសគឺGDP មិនងើប​។ ភាពអត់ការងារធ្វើធ្លាក់ចុះមានន័យថា​ កម្មករ បុគ្គលិកដែលទាត់ខ្យល់​យូរឆ្នាំហើយនោះ​ ពីមុនតម្លៃ​ឈ្នួលពលកម្ម​ថ្លៃ​គឺគាត់អត់ការងារធ្វើ​ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពេលនេះ​តម្លៃប៉ុន្មានក៏គាត់ព្រមធ្វើដែរ​។ ចំណុចនេះហើយដែលយើងអាចសន្និដ្ឋានថា​ បើGDP មិនងើប បំណុលនៅតែថេរ​ កម្មករ បុគ្គលិក​ទទួល​​យក​នូវការកាត់បន្ថយប្រាក់ខែ​​ដោយស្វ័យប្រវត្តិបែបនេះ​ ដែលពីមុនជីវភាពធ្លាប់រស់នៅហូប​ហ៊ាំប៊ឺហ្គ័រ បី សព្វថ្ងៃនៅសល់តែពីរទេ​ក៏គាត់ព្រមដែរ។ ​​ចំណែកប្រទេស​G12  នៅតែខ្លាំង​ ដូចជា​ប្រទេស​ចិន​ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម។ បំណុលប្រទេសទាំងនេះនៅតែ​ធុនល្មម តិចតួច​ មិនងើប ហើយ​ក៏មិនថយ​ ប៉ុន្តែ​ប្រទេស​ទាំងអស់​នោះ​នៅតែមាន​GDP ខ្លាំងដដែល​។ ទាក់ទងដល់តំបន់អឺរុប ជាពិសេស​បរទេស៤​ នោះ​ដូចជាក្រិច ព័រទុយហ្គាល់​ អៀរឡង់ អេស្បាញ​ បំណុលនៅតែខ្លាំង និងគ្មានអ្វី​មួយ​ទៅ​ជួយ​​ឲ្យ​ធ្លាក់ចុះទេ​។ បើនិយាយ​អំពីក្រិចវិញ​ បំណុលគឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ​ រហូត​ដល់​​​​កាត់ប្រាក់​ខែ​​​ដល់២២%​។ អ្នក​ម្ចាស់​បំណុល​​ទាំងប៉ុន្មាន​ហៅ​​មកជុំ​គ្នា​​ដើម្បីកាត់​ចោល​​ពាក់​ កណ្តាល​​​ ពីព្រោះវិបត្តិបំណុលរបស់គាត់គឺដល់កំពូលហើយ រហូតដល់កាត់បន្ថយមន្ត្រីរាជការ​នៅក្នុង​រដ្ឋ​រហូត​ដល់​ទៅ១២០០០នាក់​ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងក្រុមហ៊ុនគឺក្រុមហ៊ុននោះ​ត្រូវបិទទ្វារហើយ​។​

ខ្ញុំបាននិយាយតាំងពីដើមមកថា បំណុលគ្មានអ្វីដោះស្រាយបានទេ​ គឺមានតែ​ការកាត់​បន្ថយ​ចំណាយ​​ គឺកាត់បន្ថយជីវភាពរស់នៅសព្វថ្ងៃ​ ដែលមានឋានៈជាប្រទេស​ឋានសួគ៌​ឲ្យធ្លាក់​ចុះមក​ស្មើ​គេ​ឯង​​ ហើយ​បើ​ឲ្យក្រិចចុះតែឯង​ គឺក្រិចមិនព្រមទេ អញ្ចឹង​ប្រទេស​អឹរុបទាំងមូល​ត្រូវអង្គាស​លុយគ្នា​ជួយ​ គឺសុខចិត្តធ្លាក់​ព្រមគ្នាទៅម្តងបន្តិចៗ​។​

ចំពោះបណ្តាប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ ស្ថានភាពបំណុល​គឺប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីមាន២៥%​ ថៃឡង់ ៤៣%​ ម៉ាឡេស៊ី ៥២%​ សឹង្ហបុរី ១០៥% វៀតណាម​៥៧% ហ្វីលីពីន​ ៥៥%​ ឡាវ៦២% ចំណែកឯកម្ពុជាគឺមានតែ២៩,៨% ទេ​។ ប្រទេសមីយ៉ា់ម៉ា ឡើងដល់​៤២%​។ បើនិយាយ​ឲ្យចំ​នៅ​ក្នុង​បណ្តា​​ប្រទេសអាស៊ាន​យើងនេះមានតែ​ប្រទេស​ ប្រុយណេទេដែលមិនព្រមខ្ចីគេ ឬក៏ខ្ចីគេតិចតួច​ ក្រៅពី​​នេះគឺមានតែ​កម្ពុជាទេ​ដែលមានបំណុលតិចជាងគេ។​​ បើគិតអំពី​GDP ឡាវឡើងដល់​៤៤,៧%​ ទៅហើយ​ អញ្ចឹងសុំកុំឲ្យ​ខាង​ ធនាគារពិភពលោកក្តី មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិក្តី ភ័យព្រួយ​​ទៅលើ​បញ្ហា​បំណុល​នៅកម្ពុជា​​ធ្វើអី​​។

លោក ជុំ កុសល​

សំណួរ៖ ​ ខាងធនាគារពិភពលោក និងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ គាត់មានការព្រួយបារម្ភ​អំពី​​បំណុល​​របស់​កម្ពុជា ជាពិសេសបំណុលជាមួយចិន​។ ខ្ញុំគិតថាបំណុលវាមានពីរប្រភេទ​ក្នុងការខ្ចី​មក​នេះ​​។ ប្រសិន​បើយើងខ្ចី​មកនេះដើម្បីបំពេញកិច្ចការ​ងាររដ្ឋបាល នោះយើងមានការព្រួយបារម្ភ​ ក៏ប៉ុន្តែ​​បំណុលសម្រាប់យកមកផលិត​GDP  បំណុលយកមកអភិវឌ្ឍជាតិ កសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គឺជាប្រការដែលមិនគួរឲ្យព្រួយបារម្ភនោះទេ​។ ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ​តើ​ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត​យល់ឃើញ​យ៉ាងម៉េច​ចំពោះបញ្ហាហ្នឹង​?​​

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ បើពិនិត្យទៅ​ប្រ​ទេសអឺរុបថែមទៀតអំពីបញ្ហាបំណុលនេះ​​ ដែលយើងឃើញ​ថាវា​ធ្ងន់​ទៅៗ​នោះ យើងឃើញថាប្រទេសបារាំង​នៅក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០១២​ ខាងក្រុមហ៊ុន​វាយតម្លៃ​បំណុល​ បាន​វាយ​តម្លៃប្រទេស​បារាំងពី AAA មក​​ AB+ ទេ។​ មានន័យថា​បើប្រទេស​បារាំង​គាត់ចង់​បោះ​មូលបត័្រ​ ប្រាក់កម្ចី​ទៅខ្ចីពីសាធារណជន​​ទៀត​ តម្លៃរបស់គាត់នោះមិនមានតម្លៃថ្លៃប៉ុន្មាន​តទៅ​ទៀត​ទេ​​ ហើយការប្រាក់របស់គាត់គឺត្រូវតែឲ្យគេខ្លាំងជាងមុនថែមទៀត​ បើអញ្ចឹង​គេអត់ព្រម​ទិញ​គាត់​ទេ​។​ រឿងនេះមិនមែនតែប្រទេសបារាំងទេ សូម្បីតែ អ៊ីតាលី អេស្បាញ​ក៏ត្រូវទម្លាក់​ចុះពីរកាំ​ឯណោះ​។​​ និយាយឲ្យចំ​ នៅតំបន់អឺរុប​គឺមាន៩ប្រទេសដែលខាងក្រុមហ៊ុនវាយតម្លៃបំណុល​ ចាត់ទុក​ថា​ធ្លាក់ចុះ​​ហើយ​ពេល​ថ្មីៗនេះទៀតខាងក្រុមហ៊ុនវាយតម្លៃបំណុលនេះ បានកំញើញ​ទៅប្រទេស​បារាំង​ និងអង់គ្លេសទៀត​ ថាគេនឹងទម្លាក់​ចំណាត់​ថ្នាក់​​ប្រទេស​ទាំងពីរ​​នេះទៀត​។ មានន័យថា​ពីឆ្នាំ​២០០៨​ ដល់ឆ្នាំ​២០១១ និងឆ្នាំ២០១២ ថ្មីៗនេះទៀត ក្នុងខែកុម្ភះ នេះ​​ក្រុមហ៊ុនវាយតម្លៃបំណុល ក៏​នៅតែ​កំញើញ​​ទៀត អញ្ចឹង​បំណុល និង​​សំពាធនៃ​សេដ្ឋកិច្ច គឺចេះតែកើនឡើង​​ មិនព្រមថយចុះទេ​។​

លោក ជុំ កុសល​

សំណួរ ​៖ ខ្ញូំចង់ដឹងថា បំរែបំរួលសេដ្ឋកិច្ច និងវិបត្តិបំណុល​នៅក្នុងបណ្តា​ប្រទេស​សេដ្ឋកិច្ច​ធំៗ​​ទាំងនោះ​​ និងនៅក្នុងតំបន់យើង តើវានឹង​អាចជាកំសួល​ ឬជារលករំជួយ​មកដល់​កម្ពុជា​យើង​យ៉ាងណា​​​ដែរទៅ​បាទ?​​

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ ចំពោះបញ្ហានេះ យើងដែលសុទ្ធតែជាមនុស្សជំនាន់ក្រោយ យើងមិនដែល​ជួប​ពី​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​ កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩២៩-១៩៣០​ នោះ ទើបតែពេលនេះ​យើងឃើញ​ក្នុង​ជំនាន់រ​បស់​យើង​ ហើយ​វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងវិបត្តិ​បំណុល​ពិភព​លោក គឺវា​ជាការសាកល្បង​ ដូចដែល​សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ លោកមានប្រសាសន៍ថា « វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច គឺ​ជាការសាកល្បង​នៃលំហូរ និងភាពឈររបស់ប្រទេសនីមួយៗ​ ថាតើរឹង ឬក៏ទន់​ »។ យើងធ្វើសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស ភ្នែកយើង​ក៏សម្លឹង​មើលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក សេដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋអាមេរិក​ បណ្តាប្រទេស​G8 G20 ហើយនិង​​ប្រទេស​ក្នុងតំបន់ដែរ។​ បើនិយាយពីបំណុល​ យើងក៏សម្លឹង​មើលទៅ​បំណុល​ក្នុង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​​ មើលទៅបំណុលនៅតំបន់អឺរុប​ ដែលកំពុងមានបញ្ហាដែរ​។​ តើវិបត្តិបំណុល​នេះ​វាកើត​ឡើង​មក​ពីអ្វី​?​ ទី១​ បើតាមអ្នកប្រាជ្ញធំៗទាំងអស់ក្នុងលោក​ និងប្រទេសធំៗទាំងអស់ក្នុងលោក​និយាយ​គឺវា​បណ្តាល​មក​​ពី​ កំសួលធនាគារ ហើយនិងហិរញ្ញវត្ថុ​ មានភាពធូររលុង ទន់ខ្សោយ​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​​។ ការទន់​ខ្សោយនេះ​បានធ្វើឲ្យរចនាសម្ព័ន្ធនៅសហរដ្ឋអាមេរិក​ ធ្លាក់ចុះបង្កើតបានជាវិបត្តិ​ហិរញ្ញវត្ថុ​រាលដាល​ពាសពេញពិភពលោក​ ហើយវិបត្តិនេះបានក្លាយទៅជាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច​ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រទេស​នានា​ធ្លាក់ដុនដាប​ទៅតាម​។ អញ្ចឹង តើប្រទេសយើងបានទទួលបទពិសោធន៍អ្វីខ្លះ​?​។ ទី១ ផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារ​ គឺប្រទេសកម្ពុជានៅរឹងមាំណាស់​។​ទី២ ខាងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ​ គឺ​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច​យើង​ក៏បានក្តាប់ណែននៅក្នុងដៃផងដែរ​​។ ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ក៏បាន​ក្តាប់​ណែន​ផង​ដែរ​​។ អញ្ចឹងទោះបីជាសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ វាប្រែប្រួលយ៉ាងណា​ក៏ដោយ​គឺយើង​បាន​ក្តាប់ជាប់​ក្នុងដៃ​​អស់ហើយ​។​

ទាក់ទងទៅនឹងកំសួលនៃបំ ​ណុល​ យើងក៏មានដែរ ។ សព្វថ្ងៃរដ្ឋាភិបាល​បានកំណត់អាទិភាព បី ឬបួនចំណុច​រួចជាស្រេច​។ បំណុលដែលយើងខ្ចីមក គឺសម្រាប់តែការកសាង​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។​​ បំណុលដែលយើងខ្ចី គឺយើង​ខ្ចីតែ​បំណុល​ណាដែលមានអត្រាការប្រាក់ទាប​ និងបំ​ណុលសម្បទាន​ បំណុលដែលខ្ចីគឺជាបំណុលក្នុងន័យតម្លាភាព ហើយយើងខ្ចី​តែបំណុលណា​ដែលរដ្ឋាភិបាល​មាន​លទ្ធភាព​អាច​​សង​គេវិញ​បានតាមកាល​ កំណត់​ និងមិនមែនខ្ចី​គេមកសម្រាប់​ចែកគ្នា​ចាយ​​នោះទេ​​​​។ ដូច្នេះ​នេះគឺជា​គោលដៅ​ដែលរដ្ឋាភិបាល​បាន​កំណត់​រួចជាស្រេច​ អញ្ចឹងបំណុលទាំងនោះគឺ​មិនងាយ​នឹង​ធ្វើឲ្យ​​រដ្ឋាភិបាលបាក់ស្រុត​បានទេ​។​

ចំណុចមួយទៀត ​ ថ្មីៗនេះ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចបានបង្កើតនាយកដ្ឋាន​គ្រប់គ្រងបំណុលជាតិ​មួយ​ ដើម្បី​ក្តាប់ឲ្យបានជាប់​ថាតើបំណុល​មានប៉ុន្មានភាគរយ​ និងដើម្បីធ្វើការប្រៀបធៀបជាមួយGDP ផង​ដែរ​។​​ បញ្ហាមួយ​ទៀតដែល​យើងទទួល​បានបទពិសោធន៍ ដោយសារបញ្ហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច​ដែរ​នោះគឺ វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ចមានពីរ​ដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍​ ទី១ គឺ​រដ្ឋនានាក្នុងតំបន់សហរដ្ឋអាមេរិក​ គឺបំណុល​នៅ​អឺរុប​តែងតែតម្លើងថវិកា ( Budget ) ចំណាយ ដើម្បីជម្រុញ​សេដ្ឋកិច្ច។ ចំណែក​យើង យើង​តម្លើង​ថវិកាដែរ​ ប៉ុន្តែថវិការបស់យើងគឺដើម្បីជម្រុញសេដ្ឋកិច្ច​ ជម្រុញ​GDP ឲ្យងើប​ និងធ្វើ​ឲ្យ​អត្រា​អត់ការងារ​ធ្វើធ្លាក់ចុះ​ ពីព្រោះយើងកំពុងតែផ្សារភ្ជាប់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដែលមានសេដ្ឋកិច្ចងើប​ ខុសប្លែក​ពីខាងអឺរុប និងអាមេរិក​​ដែលមាន​GDP កាន់តែធ្លាក់ចុះ​។​ ចំពោះប្រាក់ខែបុគ្គលិក មន្ត្រីរាជការ​ គឺយើងនៅមាន​កម្រិតទាបល្មម​ដែលយើងអាចគាំទ្របាន ប៉ុន្តែបើសិន​ជាថវិកា​នេះ​ឡើង​ដោយសារ​ប្រាក់ខែ​មន្ត្រីរាជការនោះ​ វាជារឿងមួយដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្មណ៍​ ប៉ុន្តែបើ​សិន​ជា​ថវិកា​ជាតិ​នេះ វា​ឡើង​ដោយសារការអភិវឌ្ឍ​ន៍​​ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​ នៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ​របស់​រាជរដ្ឋា​ភិបាល​​​ នោះគឺយើងអត់មានការភ័យព្រួយទេ​ តែបើយើងតម្លើង​ទៅលើការ​ចំណាយ​ប្រាក់ខែ​ទើប​យើង​​មាន​​ការ​ភ័យព្រួយ​ ដូចនៅ​តំបន់អឺរុប និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​​ជាដើម​ ដែលផ្តល់ប្រាក់ខែខ្ពស់​ណាស់​។ ទាក់ទង​​នឹង​បទ​ពិសោធន៍​របស់​យើង​មួយ​ទៀត​គឺ​​​​ កាលណាយើងនិយាយអំពីសេដ្ឋកិច្ច គឺយើង​ត្រូវ​និយាយ​អំពី​នយោបាយ​ ហើយកាលណាយើងនិយាយអំ​ពីនយោបាយ គឺយើងត្រូវ​និយាយ​អំពី​អ្នក​ដឹកនាំ​នយោបាយដែរ​​ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានស្ថេរភាព​។ កាលណានយោបាយមានស្ថេរភាព សេដ្ឋកិច្ច​មានស្ថេរភាព​​ នោះសុខដុម រមនា របស់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែមាន​ភាពល្អត្រកាល​ឡើងជា​មិនខាន​​។

អញ្ចឹងបួនចំណុចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងនេះគឺជា ​វិធានកាណ៍ទប់ស្កាត់ បើសិនជាមានវិបត្តិ​បំណុល​ផ្ទុះឡើងនៅក្នុងអឺរុប​ ឬមួយក៏កើតមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចម្តងទៀត​ នោះយើងជឿជាក់​ថា​កម្ពុជា​យើង​ប៉ះដែរ​ តែប៉ះធុន​ល្មម​ ដែលយើង​អាច​ទ្រាំទ្រ​បាន ដោយសារតែ​យើងយល់ដឹងអំពីវិបត្តិ​ហិរញ្ញវត្ថុ​អន្តរជាតិ យល់ដឹង​អំពីវិបត្តិ​បំណុល​​ពិភពលោក និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក​នេះឯង​។​ ម្យ៉ាងទៀត​យើង​មានស្ថេរភាព​នយោបាយ​ គឺយើងមានស្តេចគ្រប់គ្រង​ មានរដ្ឋាភិបាល​ដែលកើតចេញ​ពីការ​បោះឆ្នោត​ មានគណបក្សប្រឆាំង នយោបាយការបរទេសនឹងន​ នយោបាយផ្សារភ្ជាប់ជាមួយអាស៊ាន​ និង​នៅ​ឆ្នាំ២០១៥​ យើងនឹងឈានទៅធ្វើសមាហរណកម្ម​ ដែលធ្វើ​ឲ្យប្រទេសយើង​កាន់តែ​មាន​ស្ថេរភាព​​ និងសន្តិសុខ​។​​​

លោក ជុំ កុសល​

សំណួរ ​៖ ដោយសារប្រទេសយើងជួបនូវ​គ្រោះទឹកជំនន់នៅឆ្នាំ២០១១ កន្លងទៅនេះ ប្រមុខ​នៃ​រាជរដ្ឋាភិបាល​បានអំពាវនាវទៅដល់គ្រឹៈស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​នានា ​ សុំ​ឲ្យ​ពន្យារពេល​ទាមទារ​ពីកូន​បំណុល​ ហើយថ្មីៗនេះ​ប្រធានសមាគមមីក្រូ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ លោកបានស្វាគមន៍ និងទទួលយក​សំណូមពរ​របស់​សម្តេច​ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល​។​ ទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហានេះ​ ចំពោះឯកឧត្តមផ្ទាល់​ តើ​ឯកឧត្តម​​​យល់ឃើញ​​យ៉ាងម៉េចនូវ​​រាល់សំណូមពរ​ និងការព្រមព្រៀង​ពីខាង​គ្រឹៈស្ថាន​មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ទាំងនោះ​?

​​

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ ចំពោះការអំពាវនាវរបស់សម្តេច សុំឲ្យបងប្អូនខាងផ្នែកធ្វើអាជីវកម្ម​មីក្រូ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ពន្យារ​​​​​ពេល​ មានន័យថា​ក្នុងចន្លោះពេល​ដែលលោកមានវិបត្តិ​ដោយសារទឹកជំនន់​គឺសុំឲ្យពន្យា​រ​ ។ ប៉ុន្តែ​​មិនមែន​មានន័យថា មិនឲ្យយកនោះទេ​ ដូច្នេះសូមឲ្យបងប្អូនខាងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​កុំយក​ការ​អំពាវ​នាវ​​​នេះ​​ ទៅធ្វើ​ជាឡេះថា កាលណាគេមិនសងយើង​អញ្ចឹង យើងក៏អត់សងគេ​ដែរ​ចំពោះ​អ្នក​ដែល​​គេ​យក​ប្រាក់​ទៅដាក់​នៅ​ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនោះ​ គឺអត់សងការប្រាក់គេដែរ នោះគឺ​មិនមែន​អញ្ចឹងទេ​។ ដូច្នេះ​អ្វី​ដែល​ស្ថាប័ន​មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុអាចជួយដល់រដ្ឋាភិបាល​ គឺយើង​គួរ​តែ​ជួយ​ទៅ ពីព្រោះ​ពេល​នោះ​​គឺជាពេល​ទឹកជំនន់​ តែមិនមែន​​ឲ្យអត់សង​នោះទេ​​​។​

តាមទស្សនៈខ្ញុំផ្ទាល់ នោះវាមិនមាន​ជាបញ្ហាអ្វីទេ​ យើងគ្រាន់តែពន្យារ​ពេល​មួយរយះប៉ុណ្ណោះ​។ ដូចជាខ្ញុំជាដើម ដែលទៅខ្ចីលុយពីធ​នាគារ​ធំៗក្តី​ បើសិនជាពេលណាមួយខ្ញុំអាក់ខានសង​ ១ខែ ឬ២ខែ​ ក៏ធនាគារគេមើលទៅតាមនោះដែរ​។ អញ្ចឹងអ្វីដែលយើងមានលទ្ធភាព ហើយអាច​ជួយ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ ជាពិសេសជួយចំពេលប្រសាសន៍ដ៏មានតម្លៃរបស់សម្តេចដែលបានអំពាវនាវបាន​ យើងគួរ​តែ​ជួយ​​។ អញ្ចឹងនៅពេលដែលបានលឺថា ខាងសមាគមទទួលស្វាគមន៍អញ្ចឹង​ យើងមានការ​សប្បាយ​ចិត្ត​ណាស់ ចំពោះរូបខ្ញុំក្តីក៏អញ្ចឹងដែរ​។​​

លោក ជុំ កុសល​

សំណួរ ​៖ ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ តើមានជួបនឹងបញ្ហាអតិផរណាឬទេ​? ហើយ​រឿង​អតិផរណា​នេះតើមាន​គុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ​យ៉ាងណាដែរ​?​

ឯក​ឧត្តមបណ្ឌិត ហេង វ៉ាន់ដា​

ចម្លើយ ​៖ រឿងនេះកាលណាអ្នកសេដ្ឋកិច្ចលើកយកមកនិយាយ គឺទាក់ទង​ទៅនឹង​កត្តា​ប៉ុន្មាន​ចំណុច​​ ដូចជា​GDP អត្រាការប្រាក់​ អតិផរណា។ល។​ អតិផរណា គឺជាការ​ឡើងថ្លៃ​ទំនិញ​ក្នុង​ពេល​ណា​មួយ​ ព្រមៗគ្នា​។ ការឡើងថ្លៃទំនិញនេះ​ មិន​មែន​មាន​ន័យថា១០០មុខ ឡើងទាំង​១០០​មុខ​នោះ​ទេ​​។ មុខខ្លះវាឡើង ហើយមុខខ្លះវាថយចុះ​ៗ សរុបសេចក្តីទៅ គឺគេរកតម្លៃមធ្យមមួយ​។ តើ​អតិផរណា​ដែលទាក់ទង​ដល់ទំនិញ​ឡើងថ្លៃហ្នឹង​ មានគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិអ្វីខ្លះទៅ?​។

 មូលហេតុទី១ ដែលនាំឲ្យមានអតិផរណាគឺដោយសារតម្រូវការវាកើនឡើង​ ដោយសារ​តែចំនួន​​ប្រជាពលរដ្ឋ​កើនឡើង ដោយសារតែចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់មនុស្សមិនស្កប់​។​ម្យ៉ាងទៀត​គឺវា​កើត​ឡើងដោយ​ សារ​តម្រូវ​ការកើន​ឡើងទៅ​តាម​រដូវ ដូចជាបុណ្យភ្ជុំ​ ចូលឆ្នាំចិន ចូលឆ្នាំខ្មែរ ។ល។​

ទី២ ​ អតិផរណាកើនឡើងដោយសារតែនយោបាយរូបីយវត្ថុ​របស់ជាតិ គឺធនាគារ​បញ្ចេញ​លុយ​ច្រើន​ពេក​។ គឺប្រាក់ដើមទុនរបស់ធនាគារឯកជនដែលតំកល់ទុកទាំងអំម្បាលមាណ​ដែល​ដាក់​ចូល​ក្នុង ​ធនាគារ​មានកម្រិតតិចពេក​ ឬមួយក៏​អតិផរណា​ដោយសារតែធនាគាររដ្ឋ​ ដកយក​ប្រាក់​បម្រុង​កាតព្វកិច្ច​​របស់​ធនាគារ​ឯកជនតិចពេក​។ អញ្ចឹងធ្វើឲ្យ​ធនាគារ​ឯកជនបញ្ចេញ​លុយច្រើន​ពេក ក៏ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​អតិផរណា​។

ទី៣ ដោយសារតែនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋ​ ទាក់ទងនឹងរឿងពន្ធដារនេះ គឺយក​ចំនួន​តិចពេក​​​។​ ពេលប្រមូលពីប្រជាពលរដ្ឋមកបើប្រៀបធៀបជាមួយ​GDP គឺវាតិចពេក​ អញ្ចឹង​​ក៏ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​​​អតិផរណា​ដែរ​។​ទាក់ទងនឹង​នយោបាយ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ រដ្ឋដែរ គឺការតម្លើង​ថវិកា​ជាតិ​​ខ្លាំងពេក​ ក៏​បណ្តាល​​ឲ្យមាន​អតិផរណាដែរ​។​​

ទី៤ ការផ្គត់ផ្គង់​យឺត ហើយតម្រូវការមានការកើនឡើង​។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះអតិផរណា​កើនឡើង​ដោយសារ​​តែការផ្គត់ផ្គង់​ថយចុះ គឺមិនគ្រប់គ្រាន់​ ជួនកាលការផ្គត់ផ្គង់អាក់ខានមួយរយះ ជួនកាល​ការ​ផ្គត់ផ្គង់​អត់មាន​។ ឧទាហរណ៍ ប្រេងឡើងថ្លៃ ហើយអ្វីទៀតក៏ឡើង​ អញ្ចឹង​កង្វះខាត​ប្រេង​សម្រាប់​ផ្គត់ផ្គង់​លើ​ទីផ្សារ​ពិភពលោក​នេះ​ គឺធ្វើឲ្យទំនិញឡើងថ្លៃហើយ​។​ យើងចង់និយាយពេលនេះ គឺដើម្បី​ជម្រាប​ជូន​បងប្អូន​​ប្រជាពលរដ្ឋ​​ត្រៀមបម្រុងទុក នៅពេលណាដែលសង្គ្រាមនៅ​ អ៊ីរ៉ង់ សេរ៊ី និង​អាមេរិក​​ជាមួយ អ៊ីស្រាអែល ផ្ទុះឡើង​​ គឺប្រេងខ្វះហើយ​ ។ នៅពេលប្រេងខ្វះ ប្រេងឡើងថ្លៃ​ ពេលនោះ​អតិផរណា​ប្រាកដជាឡើងជាមិនខាន​មិនបាច់​ឆ្ងល់ទេ​។​

ទី៥ ទៀត​អតិផរណាឡើងទៀត​ គឺដោយសារប្រាក់ខែបុគ្គលិក​ មន្ត្រីរាជការរបស់រដ្ឋ​ បុគ្គលិក​ឯកជន​ចេះតែ​ឡើងថ្លៃ​ ការឡើងថ្លៃរហូត​បែបនេះ​ក៏ធ្វើឲ្យមានអតិផរណាដែរ​។

ទី៦ ឡើងថ្លៃ​ គឺដោយសារតែតម្លៃថ្លៃលក់នោះ​ គាត់តម្លើងស្រេចតែចិត្ត​។ ជួនកាល​ដើម្បី​តម្លើងថ្លៃ​បានគាត់​ចូលជាសមាគម​គ្នា​ ហើយនៅពេល​ដែលអស់​មាននរណា​ដែល​ប្រជែង​ជាមួយគាត់​បាន​ហើយ​ គាត់ចាប់ផ្តើម​​តម្លើងថ្លៃ​។ នេះក៏ជា​ការ​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​អតិផរណាដែរ​។​

ទី៧ ​ គឺអត្រាប្តូរប្រាក់ប្រែប្រួល​ ។ ប្រទេសយើងឧស្សាហ៍ជួបប្រទះ​បញ្ហានេះ ដោយសារ​ការ​ប្រែប្រួល​​។ ទាំងនេះគឺជាមូលហេតុ នៃអតិផរណា ចុះគុណវិបត្តិរបស់វាយ៉ាង​ម៉េចដែរ?​

គុណវិបត្តិ ជួនកាលវាធ្វើឲ្យអ្នកក្រទៅជាមាន និងអាចអ្នកមានទៅជាក្រ​ ដោយសារ​តែរឿង​អតិផរណា​នេះឯង​។ គុណវិបត្តិវាមួយទៀត គឺធ្វើឲ្យបាត់បង់អំណាចនៃការទិញ​ ដូចជា​ពីមុន​យើងមាន​ត្រឹមតែ​១០ដុល្លារ​ យើងអាច​ទៅទិញ​អ្វីមួយ​បាន​១០ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នគឺ១០ដុល្លារដែរ ប៉ុន្តែ​យើង​អាចទិញ​បានត្រឹម​តែ៤ ឬក៏៥តែប៉ុណ្ណោះ ។ គុណវិបត្តិមួយទៀត គឺធ្វើឲ្យ​តម្លៃ​ឈ្នួល​កាន់​តែ​កើន​ឡើង​ៗ​​។ សរុបមក អតិផរណា​មិនមែនជារឿងល្អនោះទេ។​នេះគឺជាទ្រឹស្តីមួយដែលស្រប​។

ចំណែក ​គុណសម្បត្តិវិញ​ បើតាមលោក​ ចន មេណាកេន​ អតិផរណា​ក្នុង​កម្រិត​ទាប​មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​សេដ្ឋកិច្ច​​អាក្រក់​ទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ វាធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចល្អទៅវិញ​ ពីព្រោះវាធ្វើឲ្យ​GDP ងើប​ ធ្វើឲ្យ​អត្រា​អត់ការងារ​ធ្វើធ្លាក់ចុះ​​សង្គមក៏ល្អ។ និយាយឲ្យចំ នៅពេលដែលមានអតិផរណា​តិច ឬទាប​ល្មមៗ​​ គឺជាការបញ្ជាក់អំពីសេដ្ឋកិច្ចល្អទៅវិញទេ​។ វាធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវអំណាចនៃការទិញបន្តិចមែន ប៉ុន្តែ​​វាធ្វើ​ឲ្យមនុស្ស​មានលុយ​ចាយរហូត​។

សរុបមកអតិផរណា មិនមែនសុទ្ធតែអាក្រក់នោះទេ​ គឺឲ្យតែថិតនៅក្នុងកម្រិតទាប​ល្មម​ ។ ម្យ៉ាងទៀត​អតិផរណាមិនអាច​ចង់បង្កើត​គឺបង្កើតបាននោះទេ គឺវាកើតឡើងដោយឯកឯង​នៅក្នុង​សភាវគតិ​​​គ្រប់​ផ្នែក​​ជាប្រព័ន្ធរបស់វា​។​ ម្យ៉ាងទៀត​នៅពេល​ដែលសេដ្ឋកិច្ចងើប មិនមែនមាន​ន័យ​​ថា​ GDP ងើប តម្លៃទំនិញធ្លាក់ចុះទេ​។ តែGDP ងើប តម្លៃទំនិញក៏ងើបដែរ​ ។ អញ្ចឹងបើGDP ងើប អតិផរណា​ងើប​ ពេលនោះអត្រាអត់ការងារធ្វើធ្លាក់ចុះ​​។ អញ្ចឹង​បើគេ​ចង់ជម្រុញឲ្យ​អត្រា​អត់ការ​ងារ​​ធ្វើ​ធ្លាក់ចុះ​ថែមទៀត​​ គឺត្រូវទម្លាក់អត្រាការប្រាក់ឲ្យកាន់តែទាបថែមទៀតទៅ​។ ប៉ុន្តែរឿង​នេះគឺវា​ទៅជា​មួយ​គ្នា​ អញ្ចឹងអ្នក​សេដ្ឋកិច្ចគេ​កំណត់​ហើយ ថាតើគួរយក​ត្រឹមណា​។​

អញ្ចឹងថ្នាំព្យាបាលអតិផរណា ​ដែលសក្តិសិទ្ធិមែនទែន គឺនៅលើធនាគារ​។ ថ្នាំព្យាបាលទី២​ គឺ​ទាក់ទង​​ទៅនឹងប្រាក់ខែរបស់បុគ្គលិក​ ពីព្រោះប្រាក់ខែ​ក៏ធ្វើឲ្យមាន​អតិផរណាដែរ នៅពេល​ដែល​ទាមទារ​​ខ្លាំង​​អតិផរណាក៏ខ្លាំង​ដែរ​ ដូច្នេះមិនមែន​ជាការងាយស្រួលនោះទេ​។​អញ្ចឹងទាំងនេះគឺជាអ្វី ដែលខ្ញុំ​បានជម្រាប​ជូន​អំ​ពី​អតិផរណា​ និងអំណាច​របស់​អតិផរណា​​៕​

សម្រង់​ព័ត៌មាន​៖ លោក នូ សាវុធឌី​

Press Release The 2012 Asia-Pacific Quality Network (APQN) Conference and Annual General Meeting APSARA Authority Complex, Siem Reap 29 February – 2 March 2012

Press Release

The 2012 Asia-Pacific Quality Network (APQN) Conference

and Annual General Meeting

APSARA Authority Complex, Siem Reap

29 February – 2 March 2012

From 29 February to 2 March 2012, in collaboration with the Cambodian Higher Education Association (CHEA), the Accreditation Committee of Cambodia (ACC) and the Asia-Pacific Quality Network (APQN) successfully hosted the 2012 APQN Conference and the Annual General Meeting (AGM) under the theme “External Quality Assurance in the Asia-Pacific: What has changed over a decade?” The event was presided over by H.E. Dr. SOK An, Deputy Prime Minister, Minister in charge of the Office of the Council of Ministers, and Chairman of the ACC, with 317 national and international participants from 73 international and 50 national higher education and quality assurance agencies and institutions of 33 countries, including Director of UNESCO Regional Office in Asia and the Pacific in Bangkok, attending the Conference.

The 2012 APQN Conference focused primarily upon reflecting on expectations and achievements of quality assurance in higher education, highlighting the current challenges and issues of quality assurance in higher education. Participants shared a regional vision and good practices in quality assurance of higher education and quality assurance institutions and agencies, and initiated the enhancement of regional cooperation among quality assurance institutions and agencies. Furthermore participants actively exchanged views, ideas, experiences, and observations related to past, current and future quality assurance in higher education of their respective institutions and agencies. This event also promoted and developed new friendship and cooperation among participants, as well as demonstrated new sources of knowledge and guidance on quality matters.

To have in-depth discussions on what has changed over the past decade with respect to external quality assurance through quality culture and cross-border higher education, the Conference contained various parallel sessions, panel discussions, workshops, and keynote lectures—all of which focused on sharing experiences and good practices in quality assurance in higher educational institutions and agencies of the participating countries in the Asia-Pacific.

It is important to note from the Conference that the Internal Quality Assurance (IQA) and External Quality Assurance (EQA) are the two sides of the same coin, promoting good practices in the maintenance and improvement of quality in higher education. The key players of IQA and EQA are Higher Education Institutions (HEIs) and organizations outside the HEIs, respectively.

Higher education is considered as an engine towards a knowledge-based economy. Over the past decade, quality assurance in the Asia-Pacific has significantly improved upon undergoing a massive expansion of higher education; developing the emergence of cross border education; increasing mobility of students, academic staff, and educational programs; and promoting outcome-based learning models.

Not only did the 33 countries benefit from the Conference, but also Cambodia has gained fruitful knowledge and experience regarding the best practices of quality assurance. As the President of APQN, Dr. Antony Stella, mentioned in her closing remarks, “This Conference highlighted good practices in quality assurance and useful information on aspects such as quality assurance of transnational education, vocational education, and quality qualifications framework.”

Being honoured to host the Conference in Siem Reap—the historical and cultural city, Cambodia has an ample opportunity to further advance its academic quality, demonstrate accountability, encourage purposeful and needed improvements, employ appropriate and fair procedures in decision-making and continually reassess quality practices. It is interesting that the event has also helped promoting tourism activities in Cambodia and in Siem Reap in particular as many participants have expressed their eagerness to come back to learn more about Cambodia’s culture and heritage.