Friday, February 22, 2013

សម្ភាសន៍ លោក​បណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ​ ស្តីពី​ នយោ​បាយ សន្យា របស់​គណ​បក្ស​​ប្រឆាំង​នៅ​កម្ពុជា​

ថ្ងៃទី ១៨ ខែកុម្ភះ ឆ្នាំ២០១៣
លោក សត្យា រក្ស​
សំណួរ​ ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារបស់យើង ធ្វើដំណើរ​ឆ្ពោះទៅ​រក​ការ​បោះឆ្នោត​អាណត្តិ​ទី ៥ ឆ្នាំ​២០១៣ នេះ ភាពពុះកញ្ច្រោល និងល្បិចកល​ទុច្ចរិតរបស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ កំពុង​តែ​បញ្ជ្រៀបចូលក្នុងស្រទាប់ប្រជាពលរដ្ឋ តែ​វា​ពុំ​បាន​ផលប៉ុន្មាន​នោះទេ​។ ​បងប្អូន​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​មួយ​ចំនួន​តូច ដែលកំពុងតែជឿ​ស្លុងជាមួយនឹងនយោបាយសន្យា ដូចជា ការ​ផ្ដល់​​តំណែង​ខ្យល់ ការសន្យា​ផ្ដល់​ជាលុយ ជាកាក់​សម្រាប់​មន្ដ្រីរាជការ ការសន្យាផ្ដល់​ជា​ថវិកា​សម្រាប់​មនុស្សចាស់ជាដើម រួមជា​មួយ​នឹង​​ការ​​សន្យា​រហូត​ទៅ​ដល់ចែកចំការកៅស៊ូ ៥ ហិកតា ក្នុងមួយគ្រួសារ ក៏ដូចជាការនាំបន្លែ​ទៅស្រុក​ក្រៅ​អី​ជា​ដើម​។
កម្មវិធីរបស់យើងមើលឃើញថា ការសន្យារបស់គេនេះ គឺជាការសន្យាដែលគ្មាន​បាន​បំពេញ​។ បើទោះជាគេមានលទ្ធភាពក្នុងការដឹកនាំស្រុកអីជាដើមហ្នឹង គឺមានន័យថា គេ​មិន​អាច​ធ្វើ​ទៅ​កើត​ទេ ពីព្រោះថា ជាការសន្យាមួយដែលហួសពីសមត្ថភាព និងលទ្ធភាពដែលរាជ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​​អាច​នឹង​ធ្វើ​ទៅ​កើត។
ជុំវិញកិច្ចសន្យា​ដែលមាន​រាប់ពាន់ រាប់ម៉ឺនសន្យា របស់គណបក្ស​ប្រឆាំងបានសាប​ព្រួស​នៅ​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ លោកបណ្ឌិតមានអីដើម្បីជាការបំភ្លឺទៅដល់​ជនរួមជាតិ?

លោកបណ្ឌិត​ ឈឹម ផលវរុណ​
ចម្លើយ៖ រឿងធ្វើនយោបាយ ហើយនិងរឿងសន្យារបស់គណបក្សប្រឆាំង គឺ​រឿងពីរ​ហ្នឹង​ខុស​គ្នា​។​ គេធ្វើ​នយោបាយ ទោះបីជានយោបាយក្នុងគ្រួសារក្ដី នយោបាយក្នុងសហគមន៍​ក្តី ​ឬ​រហូត​ដល់​​នយោ​បាយ​ក្នុង​ប្រទេសជាតិ ហើយធ្វើដោយគណបក្ស ឬក៏ធ្វើដោយក្រុមណាមួយក្តី​  ការ​ធ្វើ​នយោបាយ​​គឺគេធ្វើ​ទៅលើទម្រង់ផ្សាភ្ជាប់ជាមួយ​នឹងទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែង លក្ខខណ្ឌ និង​កម្រិត​រីកចម្រើន​​ជាក់​ស្ដែង​របស់​មជ្ឈដ្ឋាន ឬរបស់សង្គម។​ តើ​គេនឹងអាចបោះ​ជំហាន​តាម​ច្រក​ណា​ ដើម្បី​ឲ្យ​សម្រេច​គោលដៅ​ក្នុងមួយ​ដំណាក់​កាល​ៗ​​?​

ឯការសន្យាមិនមែនជាការងារនយោបាយទេ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ សូម្បីតែ​​ខ្ញុំ​ខ្ចីលុយ​លោក សត្យារក្ស ខ្ញុំសន្យា វាមិនមែនជារឿងនយោបាយ ហើយវាមិនមែនជាករណី​ដែល​អាច​ជឿ​ជាក់​ថា​ ខ្ញុំហ្នឹង នឹង​សងលោក សត្យារក្ស ទេ។ ត្រង់នេះ គ្រាន់តែនិយាយតែរឿង​សន្យា​តែ​ពី​រ​នាក់​ផង​។​ អញ្ចឹង​ហើយ​ការ​សន្យា​នេះ មិនមែនជានយោបាយទេ វាអាចជាការបោកប្រាស់​ដើម្បី​ឲ្យ​ម្ខាង​ទៀ​ត​ជឿ ដើម្បី​អូសទាញ​ម្ខាង​ទៀត​ ឲ្យទុកចិត្ត។ ប៉ុន្ដែនៅក្នុងបរិយាកាសជាក់ស្ដែង ខ្ញុំ​លើកឧទាហរណ៍ ទៅលើការសន្យាខ្ចីលុយ មិ​ន​មែន​រឿង​លោក សត្យារក្ស ម្ចាស់លុយត្រូវជឿ​ខ្ញុំ​ទេ​ហើយ​មិនមែន​អ្វីដែលខ្ញុំទៅសន្យាថា នឹងសងកើតទេ គឺ​សំខាន់​ទំនាក់​ទំនង​រវាងខ្ញុំ និងលោក សត្យារក្ស រវាងការខ្ចីបុលហ្នឹង។​ ខ្ចីលុយហ្នឹង គឺភាពជាក់លាក់​របស់វា ឈរ​ទៅលើកិច្ចសន្យា។ កិច្ច​សន្យា គឺ​ថា ដើម្បីជាក់លាក់ជាមួយគ្នា។ ហើយស្អីគេកិច្ចសន្យា? កិច្ច​សន្យា គឺជា​ការសំដែង​ឆន្ទៈ​​រវាង​ភាគី​ទាំងពីរ ចំពោះការផ្សាភ្ជាប់​ទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកទាំងពីរក្នុងការខ្ចីលុយ ហើយ​ភាគី​​ទាំង​​សង​ខាង​មានសិទ្ធិ ​និងកាតព្វកិច្ច ដែលត្រូវបានបន្លើឡើង និងព្រមព្រៀងគ្នា រហូតដល់​មាន​ការ​​ដាក់​​​ធានា។ ហើយមួយទៀត​ រឿងគណបក្សប្រឆាំង ដោយសារសន្យាដំឡើងប្រាក់ខែ សន្យា​ឲ្យ ៤ ម៉ឺន ទៅ​មនុស្សចាស់ សន្យាយកស្លឹកចេកទៅលក់នៅស្រុកបារាំង។ បងប្អូនប្រយ័ត្ន នេះ​មិន​មែន​កិច្ចសន្យាទេ​ ហើយ​កុំជឿអស់លោកខ្លះ អង្គការខ្លះ គេថា នេះជាកិច្ចសន្យាសង្គម ឆ្កួតសុទ្ធ​តែ​ម្ដង។ មិនមែន​ជា​កិច្ចសន្យា​ទេ គឺជាការសន្យាមួយដែលមានចរិក​អូសទាញ ដូចខ្ញុំទៅខ្ចីលុយ​លោក សត្យារក្ស អញ្ចឹង កាលណា​ខ្ញុំ​សន្យា​ចរិក​ខ្ញុំអូសទាញហ្នឹង។ រឿងអីជឿជាក់ថា ខ្ញុំ​ផលវរុណ​អត់​លុយ​ទៅខ្ចី​លោក សត្យារក្ស ថានឹង​មាន​ឱកាស​សង​លុយវិញ វាមិនមែនជារឿងសាមញ្ញទេ វា​ជារឿង​មួយពិបាកជឿណាស់ ទើប​បានគេ​កើត​មាន​កិច្ចសន្យា​ និងកិច្ចធានា។ ចុះទម្រាំ​ការ​​សន្យា​ចង់​​បាន​សន្លឹកឆ្នោតនោះ ដែល លោក កឹម សុខា លោក សម រង្ស៊ី ក្ដី ចង់បានសន្លឹក​ឆ្នោតពី​បងប្អូន​​ប្រជា​ពលរដ្ឋ ដើម្បីទៅកាន់​អំណាច តើការសន្យាហ្នឹង វាមានកិច្ច​អី​នៅ​ត្រង់​ណា​ មាន​កិច្ច​សន្យា​ឯ​ណា​កើត​។ មានដែលឮគេដាក់ទោសអ្នកដែលសន្យានយោបាយទេ គឺ​អត់ទេ។ ត្រង់ហ្នឹង គឺ​​ជា​​ប្រជា​ភិថុតិ​ វាមិនអាចដាក់ទោសបានទេ យើង​កុំ​ទៅ​ជឿនរណាថា នេះ​ជាកិច្ចសន្យាសង្គម មិនមែន​​ទេ។ ត្រង់ហ្នឹង មិនមែនជាកិច្ចសន្យា គឺជាការឆបោកបែបនយោបាយ ឬជា​ការ​អូសទាញ​សន្លឹក​ឆ្នោត​​។​

លោកសត្យា រក្ស​
សំណួរ​៖ ​ឥឡូវនេះ ​លោកបណ្ឌិតកំពុងតែមានប្រសាសន៍​ជុំវិញការ​សន្យារបស់​អ្នកនយោបាយ​​ ដែលមាន​ពាក្យថា ប្រជាភិថុតិ ឬក៏ស្មើនឹងពាក្យបោកប្រាស់គំនិតប្រជាពលរដ្ឋ។ ​សូម​លោកបណ្ឌិត​ជួយ​បញ្ជាក់​អំពី​សារបាណ្យ​ របស់លោក កឹម សុខា បន្តិច​អំពី​រឿងសន្យានេះ​​ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​បោះឆ្នោត​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ឃុំ​សង្កាត់។

យើងឃើញថា ក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នោះ​ គឺគណបក្សប្រឆាំង​​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​នូវ​ល្បិចកល​នៃការសន្យា ដើម្បីបោកប្រាស់ទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋដូចជា សន្យា​ឲ្យ​ឡាន សន្យា​សង់​មជ្ឈមណ្ឌល​កសិកម្មនៅតាមឃុំ សន្យាសាងសង់មត្តេយ្យសាលា រហូតទៅដល់​សង់មន្ទីរពេទ្យ មណ្ឌល​សុខភាព​ជាដើម រួមជាមួយនឹងគេសន្យា​ថា ផ្ដល់ទុនឲ្យកសិករខ្ចី​នៅ​តាម​ឃុំ​ហ្នឹង​ទៅ​ទៀត​។ ​រួមជាមួយ​នឹង​ការ​សន្យា​ថា បើបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រឆាំងហ្នឹង គឺ ឃុំ ក នេះ​ គឺ​ធ្វើសម្ព័ន្ធភាព​ជាមួយ​រដ្ឋ​មួយ នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។

អញ្ចឹង​​ សូម​លោកបណ្ឌិតជួយបញ្ជាក់​នូវ​ការសន្យាបែបបោកប្រាស់របស់គណបក្ស​ប្រឆាំង​​​នេះ​បន្តិច​​ថាតើ​​រហូតមកដល់ម៉ោងនេះ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ​សង្កាត់ហ្នឹង កំពុងតែដំណើរការ កំពុង​តែ​​ប្រព្រឹត្ត​​នូវ​សកម្មភាព​​របស់​ខ្លួនហើយ​ឬនៅ​?​ ដែលមានន័យថា ចូលដឹកនាំឃុំសង្កាត់​ហើយ​រហូត​​​​មក​ទល់​​ពេលនេះ តើ​គណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី លោក កឹម សុខា គាត់​បាន​អនុវត្ត​នូវ​​ការ​សន្យា​ខ្យល់​​របស់​​គាត់​​ បានប៉ុន្មានភាគរយដែរ​?​

លោក​បណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ​
ចម្លើយ៖​ ឥឡូវខ្ញុំ​​យក​រឿងសន្យាមួយ​មក​ជាឧទាហរណ៍​។ លោក កឹម សុខា សន្យា​ថា ឲ្យ​តែ​​ឃុំណា​​គាត់ឈ្នះឆ្នោត គាត់នឹងទិញរថយន្ដ​សម្រាប់ដឹកអ្នកជម្ងឺប្រចាំឃុំ។ ឥឡូវ​បងប្អូន​គិត​មើល​ ឥឡូវ​គាត់​ជាប់​​ហើយ​ បាន​ ១៨ ឃុំ ក្នុង​ចំណោមជាង១ពាន់​ឃុំនោះ។ ឥឡូវក្រែងគាត់សន្យា វា​ហួស​នឹង​កម្រិត​ថវិកា​របស់​ឃុំ​។ ឥឡូវ​ឃុំ​គាត់កាន់នោះ តើឃុំមានថវិកាប្រចាំឆ្នាំ អាច​យក​លុយ​ទៅ​ទិញ​ឡា​ន​បានឬ​ទេ?​ រឿង​ហ្នឹង​ឃើញថា​អត់​មួយហើយ​។ អញ្ចឹងយើង​ឃើញ កឹម សុខា ​គាត់​យក​ទិដ្ឋភាព​គាត់​​ឈ្នះ​នៅ​នឹង​ឃុំ​ ១៨ ទៅរក​សុំ​លុយ​​នៅ​​ក្រៅ​ប្រទេស​។ ហើយមិនមែនសុំ​លុយបរទេសទេ សុំលុយខ្មែរ​នៅបរទេស​ ដូច្នេះ​លុយ​នោះ​ពិតជា​​មានចំណងហើយ។ ដល់​ទៅ​សុំ​លុយ​ខ្មែរ​គាត់​សន្យាថា នឹងឲ្យអ្នកហ្នឹង ទៅឈរឈ្មោះ​នៅ​ពេល​បោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ​ ២០១៣ នេះ​ អញ្ចឹង​គឺ​គាត់​​​ជំពាក់​ខ្មែរ​នៅបរទេស​មួយទៀតហើយ។ ​គាត់​បាន​ប្រមូល​លុយ​មក គាត់មិនទាន់​​​ទិញ​ឡាន​បាន​​គ្រប់ ១៨ គ្រឿងនៅឡើយទេ នៅខ្វះ។ ត្រង់នេះ និយាយ​ពីវត្ថុ​នឹង​ថ្កល់​ផង នេះ​ជា​រថយន្ដ។​ តែ​ឥឡូវ​យើងនិយាយអំពីយន្ដការ និងដំណើរការនៃរថយន្ដ សួរថា ថវិកា​ឃុំ​នៅ​​កម្ពុជា​មាន​គម្រោង​​ថវិកា​សម្រាប់​ផ្គត់​ផ្គង់​ប្រេងដល់​ដំណើរការរថយន្ដ ដើម្បីទៅដឹកជញ្ជូនអ្នកជម្ងឺឬ​ទេ?​​ ហើយមាន​តារាង​សេវាបញ្ជាក់អំពីការដឹក​ជញ្ជូនអ្នកជម្ងឺទៅមន្ទីរពេទ្យ ដោយរថយន្ដ​ដែល កឹម សុខា ទិញសម្រាប់​ឃុំនោះ​អត់​យកលុយ ឬក៏ត្រូវយកលុយទាបបំផុត។ ចុះអ្នក​បើក​រថយន្ដ​ក៏ជា​បុគ្គលិក​ដែរ​​ឬ​​ក៏​អាច​យកអ្នក​ស្ម័គ្រចិត្ត​ណាមកបើក។ គិតទាំងអស់នេះ បានគេហៅថា នយោបាយ ហើយ កឹម សុខា គ្រាន់តែ​​​សន្យាថា ឲ្យឡានទេ ឥឡូវឡានបានអត់គ្រប់ទៅ​ហើយ ហើយ​ឥឡូវ​ឡានហ្នឹង មាន​ប្រើ​បានឬ​ទេ? ត្រូវ​ចោទ​សួរ​ដើម្បីឡាន មិនមែនទិញឡានបានហើយ ស្រាប់តែ​ឡាន​ចេះដើរទៅដឹក​​មនុស្ស​អត់មាន​អ្នក​បើក​យ៉ាង​​ម៉េច  ហើយអត់សាំងម៉េចហ្នឹង​កើត ទៅ​រកសាំង ឬក៏ម៉ាស៊ុត។ តើ​នរ​ណាជា​អ្នក​ចាក់​សាំង នរណា​​ជា​អ្នកចេញលុយថ្លៃសាំង ហើយ​នរណា​ជា​អ្នកបើក​រថយន្ដ​?​ ព្រោះឡានត្រូវការមនុស្សបើក​​អត់មាន​ទៅ​លេងៗទេ។​ អញ្ចឹង​យើង​ឃើញ​បញ្ហា​ហ្នឹង​ សុទ្ធតែបញ្ហាគេហៅ ធនធានពលកម្ម ហើយនិង​ធនធាន​​ចំណាយ​ទៅលើ​យន្ដការ​ម៉ាស៊ីន​។ អញ្ចឹងឃើញស្ទះទេ ត្រង់ហ្នឹងហើយ គេហៅថា​សន្យា​បោកប្រាស់​នោះ​។ បើ កឹម សុខា ចេះធ្វើនយោបាយ គេអត់ធ្វើអញ្ចឹងទេ គឺគេរកវិធីណាដើម្បី​ឲ្យ​ការអភិវឌ្ឍ​ឃុំឲ្យ​ត្រូវទៅ​នឹង​កម្រិត​ជាក់​ស្ដែង​​ ហើយនិង​ឲ្យត្រូវទៅនឹងសេចក្ដីត្រូវការ។ ឧទាហរណ៍ ថា​ថវិកា​ឃុំវា​មាន​តិច​គេ​អាច​រកវិធី​ណា ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ក្នុងឃុំ​​ចូលរួម ដើម្បីឲ្យយន្ដការនៃ​សេវាកម្ម វាដើរ ត្រង់ហ្នឹង​បានគេហៅថា​ នយោបាយ។

ឥឡូវ ខ្ញុំគ្រាន់តែលើកមួយទៀត ដើម្បី​ឲ្យ​បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋងាយយល់ ឥឡូវឃើញ​មាន​បញ្ហា​រឿង​​រថយន្ដហ្នឹង មិនដឹងពីណាបើក​ពី​ណាអី​ទេ ឥឡូវយើងទុករឿង​ហ្នឹង​ឲ្យ​វា​គរ​ឆេះ​ជា​ភ្នំ​សិន​ទៅ​។ ខ្ញុំគ្រាន់​តែ​លើក​រឿង​មួយទៀត កឹម សុខា សន្យាយកស្លឹកចេកទៅលក់នៅបារាំង បងប្អូន​គិត​មើល ត្រង់នេះ​នយោបាយ​អី វា​មិនមែនជា​​នយោ​បាយទេ គឺសន្យា គឺរបៀប​ប្រជាភិថុតិ​​ចង់​បាន​សន្លឹក​ឆ្នោតទេ។ បើសិន​ជា​ការ​យកស្លឹកចេកទៅ​លក់នៅស្រុកបារាំងចំណេញមែននោះ កឹម សុខា មិនចាំបាច់និយាយទេ ខ្សឹប​ប្រាប់​​ប្រពន្ធ​​កុំ​ឲ្យ​ប្រាប់​គេ​ រកឃើញរបៀបរកស៊ីមួយហើយ កុំ​ប្រាប់គេ ប្រយ័ត្ន​គេយក​ស្លឹកចេក​ទៅ​លក់​មុន​យើង​​ នាំឲ្យ​យើងដួល​។ ម៉េចក៏ កឹម សុខា មិន​ខ្សឹប​ប្រាប់​ប្រពន្ធ បបួលប្រពន្ធលក់​ស្លឹក​ចេក ប្រពន្ធ​អត់មាន​ការធ្វើ​ឯណា​។ ឮសូរថា ចង់ធ្វើនយោបាយ តែ​អត់ការ​ធ្វើ​យូរឆ្នាំហើយ​។​ កឹម សុខា កឹប​កេងលុយ​គេ​មក​ចិញ្ចឹម​គ្រួសារ​ហ្នឹង ម៉េច​មិន​បបួល​ប្រពន្ធ​ធ្វើការ​រកស៊ី​ ម៉េចក៏ទៅប្រកាស​ប្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋថា ចាំដល់គាត់​ឈ្នះឆ្នោត​​នឹង​យក​ស្លឹកចេក​ទៅ​លក់នៅ​បារាំង។ ហើយចាំបាច់ឈ្នះ​ឆ្នោត រកស៊ីនោះ ឥឡូវ​ធ្វើខ្លួន​ឯង​មើល​ៗ​ ហើយ​បើ​រក​ទៅ​ចំណេញមែន ប្រហែ​ជា​មិន​ចាំបាច់​ប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទេ​។ ឥឡូវមុខ​របរ​ខ្ញុំ​ជាមួយ​ប្រពន្ធ​ខ្ញុំ​រក​ស៊ី​លក់ស្លឹកចេកនេះ ចំណេញណាស់ ហើយប្រមូលទិញថោក​លក់​បានថ្លៃ​ណាស់​នៅ​អាមេរិក​ ហើយ​របៀប​ថែរ​ទាំឲ្យ​ស្លឹកចេកជិះយន្ដហោះទៀត ម៉េចក៏មិនធ្វើសិន​ទៅ។ ត្រង់នេះ​បានន័យថា​ បោកប្រាស់គេ។

ហើយមួយទៀត ខ្ញុំនិយាយ​ពី​រឿង ៤ ម៉ឺន។​ បើ​យើង​ស្ដាប់​ទៅ​ពិរោះ​ណាស់​សម្រាប់​មនុស្ស​ចាស់ ប៉ុន្ដែ​ត្រង់នេះ សន្យាទេ ហើយបើសិនជា កឹម សុខា អត់អនុវត្ត ក៏​អត់​ជាប់​គុគ​ដែរ​ណា​ សន្យា​បែបហ្នឹង​អត់​ជាប់គុគ​ទេ​ ដូចរឿងរថយន្ដអញ្ចឹង បាន ១៨ ឃុំ កឹម សុខា ទិញឡាន​មិនទា​ន់​បាន ក៏អត់ជាប់គុគ​ដែរ។ អញ្ចឹង​បងប្អូនប្រយ័ត្ន​ ការ​សន្យាអស់ទាំងនេះ គ្មាន​ន័យអីទេ មិនមែន​ដូច​យើង​ឥឡូវ បងប្អូន​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ឥឡូវ​ស្គាល់ហើយ ពាក្យថាធនាគារ និង​មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​អី​ហ្នឹង។ ពេលយើងទៅខ្ចីលុយ មិនមែន​គេ​ស្ដាប់​ការ​សន្យា​របស់យើងអ្នកខ្ចីទេ ដូច​ខ្ញុំ​ឧស្សាហ៍លើក​ដដែលៗ គឺធនាគារគេត្រូវការទៅសិក្សាមើលឲ្យច្បាស់ ថាតើ​យើងមានសមត្ថ​ភាព​ក្នុង​ការសងប្រាក់ឬ​​អត់ ថាតើតម្រូវខ្ចីប្រាក់របស់យើងហ្នឹង អាចធ្វើ​ឲ្យមាន​ការ​ចម្រើន ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​​បាត់បង់​លុយរបស់គេ ហើយដើម្បីចំណេញដល់​នយោបាយនៃការចងការប្រាក់។ ត្រង់​នេះ បានគេទៅសិក្សាតទៅទៀត ថាតើមានវត្ថុអីដែលដាក់ធានា? ប៉ុណ្ណឹងអត់គ្រប់ទៀត ទាល់​តែ​ឲ្យ​មាន​​ការដឹង​ឮ​ពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬអាជ្ញាធរដែនដី។ ត្រង់នេះ បានគេហៅថា នយោបាយ​លើក​​ស្ទួយ​អាជីវកម្ម​​ខ្នាតតូច ហើយឬក៏នយោបាយលើកស្ទួយហិរញ្ញវត្ថុ ឬនយោបាយ​ចងការ​ប្រាក់​​របស់​​ធនាគារ​ហ្នឹង ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ​អាចយកថវិការ​ពីធនាគារ​មកបង្វិល​សម្រាប់​លើក​ស្ទួយ​​មុខរបរ​អាជីវកម្ម​ឯកជន​របស់​ខ្លួន។​

អញ្ចឹងនយោបាយហ្នឹង គេត្រូវចែងនៅក្នុងច្បាប់ទៀត តែ កឹម​ សុខា​ មិន​បានពិចារណា​ទេ បើខ្លួន​ឯង​ស្មោះត្រង់​នឹង​ប្រជាពលរដ្ឋ យកតែគោលការណ៍​ធនាគារទៅ សុទ្ធតែមានផ្ដិត​មេដៃ​មាន​ការ​ទទួល​ខុសត្រូវ ហើយនិងបើកច្រក បើមិនគោរពកិច្ចសន្យា គឺត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះ​មុខ​​ច្បាប់​។ ប៉ុន្ដែ​បងប្អូន​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ពិចារណា កឹម សុខា សន្យាទាំងអស់នេះ អត់មានទទួល​ខុស​​ត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ទេ​។​

-មតិ​លោក​ សត្យា រក្ស​
​​យើងឃើញថា ក្នុងចំណោម​រាប់រយសន្យា​នៅក្នុងការ​បោះឆ្នោត​ក្រុមប្រឹក្សា​ឃុំ​សង្កាត់​នេះ​ សូម្បី​តែចំណុចមួយត្រង់ករណីឡាននេះ កឹម សុខា ដោះស្រាយអត់ចេញទេ។ ​ចុះ​នៅ​ករណី​ដូច​ជា​​មត្តេយ្យ​សាលា​ មជ្ឈមណ្ឌលកសិកម្ម ផ្ដល់​ទុនដល់កសិករខ្ចី រួមជាមួយ​នឹងយក​មេឃុំ​​ទៅ​រៀន​នៅ​ស្រុក​ក្រៅ​អីជា​ដើម​​។​ ​នៅមានសន្យាមួយទៀត បោះឆ្នោតឲ្យគេ គឺគេ​យក​មេឃុំ​ហ្នឹង យកមករៀន​សូត្រ​ដើម្បី​បង្រៀន​ចេះ​ធ្វើ​សំណើ​ខ្ចី​លុយបរទេស នេះជាសម្ដីមួយដែល កឹម សុខា ធា្លប់​និយាយ។​ អញ្ចឹងសួរថា ​មកទល់ថ្ងៃនេះ អ្វី​ដែល កឹម សុខា បានសន្យាហ្នឹង បាន​ប៉ុន្មាន​ភាគរយ​​ហើយ ហើយជាពិសេស គឺលោក លោកស្រី អ្នកនាង​កញ្ញា បងប្អូនជនរួមជាតិ បងប្អូន​យើង​​ដែល​​នៅ​ក្នុងឃុំ​ដែល កឹម សុខា ឈ្នះឆ្នោតនោះ ឈ្នះឆ្នោត​ឃុំ​សង្កាត់​នោះ​​ ១៨ នោះ គឺជា​សាក្សី​ ដែល​បងប្អូនយើងនៅទីនោះ អាចនឹងធ្វើការស្វែងយល់​ដោយខ្លួន​ឯង​បាន​។ ហើយ​សម្រាប់​​បងប្អូន​​ដទៃ​​ទៀតដែលមិនព្រមជឿ និងមិនជឿ​ កឹម សុខា ហ្នឹង គឺជាការល្អហើយ ហើយ​​បងប្អូន​អា​ចតាម​ដាន​ជាមួយនាទីរបស់យើងបន្ថែមទៀត ដោយយកទីតាំង ភូមិឃុំ ដែល កឹម សុខា ឈ្នះឆ្នោត​ហ្នឹង ទុក​ជាការពិសោធន៍ និងទុកជាការពិចារណា។

សំណួរ​៖ ​លោកបណ្ឌិត ខ្ញុំឃើញថា​ ការ​ដែល កឹ​ម សុខា សន្យា​នៅ​​ក្នុង​​ការបោះឆ្នោត​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ឃុំ​សង្កា​ត់​ គឺ​មិនបាន​ដោះស្រាយទេ​។ ឥឡូវនេះ គឺចូលដល់ការសន្យាមួយទៀត ដែល​យើង​ឃើញ​​ថា ការ​សន្យា​របស់ កឹម សុខា នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលខាងមុខនេះ គឺមាន​លក្ខណៈ​​កាន់​តែ​​ធ្ងន់ធ្ងរ​​ជាងកា​រ​បោះឆ្នោត​ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ទៅទៀត។ ដូចជាគេសន្យាថា បើ​គេ​ជាប់​ឆ្នោត គេនឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​មាន​ គឺថា​ឈប់ក្រីក្រ ឈប់ល្ហេមល្ហាម ដែលគេ​ប្រើពាក្យ​បែប​ហ្នឹង​។ អញ្ចឹង​​ពាក្យ​ថា​​ឈប់ក្រីក្រ ឈប់​ល្ហេមល្ហាម​​​ដែល កឹម សុខា ប្រើភាសាហ្នឹង លោក​បណ្ឌិត​​មានអី​​ដើម្បី​​ជាការ​​ពន្យល់​ជូន​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​?​ ហើយ​​តាម​លោកបណ្ឌិតផ្ទាល់ លោកបណ្ឌិត​មាន​​ពិចារណា​មើល​​ថា​ តើ​វា​អាចនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ​ឈប់ក្រីក្រ ឈប់ល្ហេមល្ហាម មានឡាន​ជិះ​គ្រប់​គ្នា ​ឬ​​ក៏​យ៉ាង​ម៉េច​​?

លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ​
ចម្លើយ​៖ នេះ ហើយជានយោបាយកន្សែងបក់ កន្សែងបោយ តែបើសិនជា កឹម សុខា មាន​កន្សែង​បក់​ កន្សែងបោយតែមួយទេនោះ​ក៏ កឹម សុខា ត្រូវការពេលវេលាដែរ មិនអាច​កាន់​កន្សែង​​បក់ ​កន្សែង​បោយហ្នឹង បក់​ម្ដងបានទាំងអស់ទេ គឺ​បក់​ម្ដងមួយៗ ក៏ស៊ីពេលដែរ​ ​ នេះ​បើ​សិន​ជា​ កឹម សុខា នៅ​ក្នុង​រឿងព្រេង​ ដែល​នៅក្នុងរឿង​មានកន្សែងបក់ កន្សែងបោយ។ ចុះឥឡូវ កឹម សុខា ក្នុង​ជីវិត​ជាក់ស្ដែង​នេះ កឹម សុខា មានកន្សែងបក់ កន្សែងបោយឯណា វាដូចតែ​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​ដែរ​​ ហើយគាត់​ទៅមាន​កន្សែងបក់ កន្សែងបោយមក​ពីណា?​បើសិន​ណា​ជា​គាត់​មាន​កន្សែង​បក់​ កន្សែងបោយ ប្រហែល​ជាគាត់​មិន​ធ្វើ​ចោរ​លួចអង្ករទេ។ គាត់បក់ខ្វាច់​ចេញ​អង្ករ​រាប់តោន​តែ​ម្ដង​ហើយ​។​

ឥឡូវយើងយកគោលការណ៍មួយទៀត​យកមកវិភាគ សិក្សាទាំងអស់គ្នា រឿង​ ៤ ម៉ឺន​​។ កឹម សុខា បានប្រាប់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋហើយថា បើ​ចាស់​ចង់​បាន ៤ ម៉ឺន ហើយ​កូនចៅ​របស់​គាត់​​ចង់​​ឲ្យ​ម៉ែឪ​បាន​ ៤ ម៉ឺន ទាល់តែគណបក្ស កឹម សុខា ឈ្នះ​ឆ្នោត ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។ ឥឡូវ​បងប្អូន​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​គិតទៅ ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ទើប​បាន ៤ ម៉ឺន តើ​លក្ខខណ្ឌ ៤ ម៉ឺន និង​លក្ខខណ្ឌ​ដឹកនាំ​រ​ដ្ឋាភិបាល មួយណា​ដែល​ធ្ងន់​ជាង?​

ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល គឺធ្ងន់ណាស់ ទម្រាំ កឹម សុខា ឈ្នះឆ្នោតបាន ៦២ ទៅ ៦៣ កៅអីនោះ ​ទាល់​តែ​សំលេងគាំទ្រ ៣ លាននាក់។​ ចុះ​បើសិនជា កឹម សុខា អត់អាចឈ្នះឆ្នោតដឹកនាំ​រដ្ឋា​ភិ​បាល តែឈ្នះបានអង្គុយកៅអីសភាថា គាត់បានកៅអីសភា។ កាលណាត្រឹមតែ កឹម សុខា បាន​ ៣ កៅអី ៤ កៅអី ឬ ១ កៅអីនោះណា ក៏ ៤ ម៉ឺន ប្រជាពលរដ្ឋអត់បានដែរ ប៉ុន្ដែអ្នកដែលបាន គឺ​អ្នក​ណា?​ គឺ កឹម សុខា បានប្រាក់ខែសភា ២ ពាន់ដុល្លារ។ អញ្ចឹងបងប្អូនគិតទៅនរណាបាន​មុន នរណា​បានក្រោយ? បងប្អូនរឿង ៤ ម៉ឺន នេះ ក្រោយផុតកន្ទុយភ្នែក មិនមែនត្រឹម កឹម សុខា ឈ្នះបាន ១ កៅអី នៅកំពង់ចាម ស៊ីលុយ ២ ពាន់ បងប្អូនបាន ៤ ម៉ឺន​ ទេណា។ ទាល់​តែ​កឹម សុខា​ បាន ៦២ កៅអី យ៉ាងតិច ទើប​បានបងប្អូនបាន ៤ ម៉ឺន។ ប៉ុន្ដែ កឹម សុខា បាន ១ កៅអី កឹម សុខា បាន ២ ពាន់ដុល្លារ ដល់ប្រពន្ធ កឹម សុខា បាន  ១ កៅអីទៀត ពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធបាន ៤ ពាន់ដុល្លារ តែបើ កឹម សុខា នឹងប្រពន្ធ កឹម សុខា បានពីរកៅអី បងប្អូនក៏អត់បាន ៤ ម៉ឺន​រៀល​ដែរ​។​ អញ្ចឹង​អ្នកណាបានមុន គឺ កឹម សុខា និងប្រពន្ធ កឹម​ សុខា ហើយអ្នកណាបានបន្ដទៀត កូន កឹម សុខា ឯយើង ៤ ម៉ឺនអត់បានទេ។ ត្រង់នេះ ដែលយើង​ត្រូវ​ពិចារណា​ឲ្យ​ច្បាស់​​ ប្រយ័ត្ន​ច្រឡំ​ថា យើងបាន​ ៤ ម៉ឺន មុន កឹម សុខា បាន ២ ពាន់ដុល្លារ ប្រយ័ត្នរឿងហ្នឹង។​
                                                                                                                                 
លោក សត្យា រក្ស​
សំណួរ​៖ ​ចំពោះលក្ខណៈ​នៃការដឹកនាំ​វិញ​ ជាធម្មតា​ មេដឹកនាំប្រទេស​គឺត្រូវ​ជាបុគ្គល​ឆ្លាត​ វាងវៃ​​ និងមានចំណេះដឹង​គ្រប់គ្រាន់​ក្នុងការគ្រប់គ្រង និងដឹកនាំជាតិ​ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកការរីកចម្រើន​។​

ចំពោះចរឹត​របស់មេដឹកនាំគណបក្ស​ប្រឆាំង​បច្ចុប្បន្ននេះ ដូចជា​​លោក កឹម សុខា និង​លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានដឹកនាំ​ក្រុមរបស់ខ្លួនមួយក្តាប់តូចនោះ​ សូម្បីតែសកម្មភាពដឹកនាំ​បក្ស​របស់ខ្លួន​តូចមួយនោះ​ គឺមានភាពកាប់ចាក់​ ហែកហួរ​ ដណ្តើមអំណាច​ ដណ្តើមតួនាទី​ និងតំណែង​គ្នា​ ទាំងលេខរៀង​ឈរឈ្មោះ​យ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ​ ។ នេះ​គ្រាន់​តែ​ជាការដឹកនាំ​តូចមួយ​នៅក្នុង​បក្ស​របស់ខ្លួន​ប៉ុណ្ណោះ​ ដូច្នេះ​ប្រសិន​បើ​គណបក្ស​ប្រឆាំងនេះ​មានភ័ព្វ​សំណាង​ដឹកនាំប្រទេសជាតិ​វិញនោះ​ ​​តើលោកបណ្ឌិត​យល់ឃើញយ៉ាង​ម៉េច​ដែរ​ទៅ​​? តើវានឹងអាចបង្ក​នូវភាព​កាប់ចាក់​ ច្របូកច្របល់​យ៉ាងណាដែរទៅ​?​

លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ​
​ចម្លើយ​៖ ពេលនោះ​ប្រទេសជាតិ នឹងរលាយជាមិនខាន​។ បញ្ហា​ទី១​របស់គណបក្ស​ប្រឆាំង​ដែល​បោក​ប្រាស់​​ប្រជាពលរដ្ឋនោះ​ គឺ​​​​​​ថា​គេ​នឹង​ប្រើនយោបាយទិញស្រូវ​ពីប្រជាពលរដ្ឋ​​ថ្លៃ​ ហើយ​បើ​ទីផ្សារ​មាន​ការ​ជន់​​ស្រូវ​ គឺរដ្ឋ​សុខចិត្ត​ទិញទុក​ ហើយដល់ពេលទីផ្សារ​ស្រូវ​ឡើងថ្លៃ​ទើបលក់ចេញ​ ប៉ុន្តែ​ពេល​លក់ចេញ​គឺ​អត់យក​ចំណេញ​ទេ​ ហើយលក់​ថោក​ទៀត​​​ គឺយកតម្លៃដើម​ អញ្ចឹងនេះជាការ​បំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ច​រួចទៅ​ហើយ​​។​​ ចំណុចមួយទៀត​គឺ ពួកគេ​សន្យា​ទៀត​ថា​នៅពេលដែលកសិករធ្វើស្រែ​ទៅ​ ហើយស្រែ​នោះ​មាន​សត្វ​ល្អិត​​បំផ្លាញ​​​អស់ គឺពួកគេនឹងចេញលុយជំនួសទៀត​ ។​ នេះ​ក៍ជានយោបាយបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ច​​ជាតិ​​ផងដែរ​ ពីព្រោះ កឹម សុខា ចង់បានសន្លឹកឆ្នោត​ហួសហេតុពេក រហូត​ហ៊ានបញ្ចេញនូវគំនិត​អវិជ្ជា​ក្នុង​ការ​ប៉ផ្លាញ​សេដ្ឋកិច្ច​​ជាតិ​ទាំងស្រុងបែបនេះ​។ នៅក្នុងសង្គមសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ​សេរី​ ជាសង្គម​ប្រមូលផ្តុំ​ទៅដោយ​សេដ្ឋកិច្ច​​សេរី​ សេដ្ឋកិច្ចឯកជន​ និងសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ​។ នៅពេលដែល​សេដ្ឋកិច្ច​ទាំង​នេះ​ មានការ​ចរាចរ​ ដោយ​រស់រវើក​ ពេលនោះ​ ពន្ធដារ ពន្ធចំណូលផ្សេងៗ ពន្ធអាករ​ ក៏ដូចជាការនាំចេញ នាំចូល គឺមានចរន្ត​ ដូច្នេះ​ ការបង់ពន្ធចូលរដ្ឋ​ក៏បានច្រើន​ដែរ​។ ប៉ុន្តែ បើ កឹម សុខា​ យកលុយរដ្ឋទៅចាយ​ ដោយ​មិនគិត​ពីការបង្វិល​ត្រឡប់​មកវិញ​ក្នុងចំណូលនៃកំណើន​នោះ​ ពេលនោះ​វានឹងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ​ និងសេដ្ឋកិច្ច​ឯកជន​ខ្នាតតូច​មានការគាំងដំណើរការ​ជាមិនខាន​ ពីព្រោះពឹង​​តែទៅលើ ដើមទុនដែលជាថវិការរបស់រដ្ឋ​ទាំង​​ស្រុង​​។ អញ្ចឹងគឺ កឹម សុខា នឹងបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ​សេរី​ទាំងស្រុង​។​ ឧទាហរណ៍​ ជាក់ស្តែង​ដូចជា នៅ​ទីផ្សារ​​សហរដ្ឋអាមេរិក​ និងបណ្តាប្រទេសនានានៅអឺរុប​ខាងលិច​ នៅពេលដែលមាន​បញ្ហា​វិបត្តិ​ហិរញ្ញវត្ថុ​​​ពិភព​លោក​​​ គឺរដ្ឋ​ចង់លូកដៃចូលទៅជួយទប់​នូវវិបត្តិ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ក្នុងវិស័យ​ឯកជន​ទាំងនោះ​ដែរ​ ប៉ុន្តែរដ្ឋ​មិន​ហ៊ាន​នោះទេ​ ហើយ​រដ្ឋ​ក៏មិនពេញចិត្តដែរ​ ពីព្រោះ​វាជាការ​កំណត់​​ជោគ​​វាសនា​​​នៃវិបត្តិ​​ក្នុង​វិស័យ​​ឯកជន​ខ្លួន​ឯង​​។​ អញ្ចឹង កឹម សុខា កំពុងតែ​ធ្វើនយោបាយ​បំផ្លាញសេដ្ឋជាតិ​ ដោយចង់​បាន​សន្លឹក​ឆ្នោត​​ហួស​ហេតុ​។​

រឿងមួយទៀត​ ដែលគាត់លើក​អំពី​ធារាសាស្ត្រ​ ឬក៏សត្វល្អិតអីនោះ​ គឺគាត់បានប្រើ​វិធីវិនិយោគ​រដ្ឋ​មក​​​ឃោសនា​ម្តង​ទៀត​ហើយ​។​​ ចំពោះសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី​ នៅក្នុង​ផលិតកម្មឯកជន គឺរដ្ឋ​គេអាចធ្វើ​វិនិយោគ​​​បាន​​​ ប៉ុន្តែ​វិនិយោគរបស់រដ្ឋ​ក៏ត្រូវ​ការប្រាក់ចំណូល និងប្រាក់ចំណេញ​មក​វិញ​ដែរ​។ គ្មាន​ការ​វិនិយោគ​​ណា​​​​ដែល​​​​មិន​​ត្រូវ​ការ​​ប្រាក់​ចំណេញ​ទេ​​។​ ឧទាហរណ៍ ការវិនិយោគលើធារាសាស្ត្រ​ ឬការ​ស្រោច​ស្រព​​កសិដ្ឋាន​​ នៅពេលដែលឯកជន​ធ្វើការវិយោគលើការស្រោចស្រព​កសិដ្ឋាន​ ក៏គេ​ត្រូវការ​ប្រាក់​ចំណេញ​​​។ ចំពោះរដ្ឋ​បើចង់​យកថវិការទៅវិនិយោគលើប្រព័ន្ធ​​ស្រោច​ស្រព​ ឬធារាសាស្ត្រ ឬកសិដ្ឋាន​កសិកម្ម​ ក៏ត្រូវការប្រាក់ចំណេញដែរ​។ ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី គ្មានវិនិយោគណា​ដែល​ផ្តល់ផល​ទៅ​សង្គម ដោយ​មិនទទួល​បាននូវ​កំណើន​ទុន​ដល់​សហគ្រាសរដ្ឋមកវិញនោះទេ​​។ អញ្ចឹងការសន្យារបស់ កឹម សុខា គឺគ្រាន់តែជាការសន្យា​បោកប្រាស់​ប៉ុណ្ណោះ​ ពីព្រោះកសិករនៅពេលដែលឮថារដ្ឋធ្វើប្រព័ន្ធទឹក​ឲ្យ​​ គឺ​ប្រជា​កសិករ​​មានចិត្ត​រំភើប​ ដូចការលើករបស់ កឹម សុខា ដែលទៅមើល​អាមេរិក​ហើយ​មក​ថា​ កសិដ្ឋាន​មួយ​​នៅ​អាមេរិក​គ្រាន់តែ​កាច់​ក្បាល​​រ៉ូប៊ីណេ​ទឹក​​ គឺកសិដ្ឋានគេស្រោច​ខ្លួនឯង​ ប៉ុន្តែ​ កឹម សុខា ងងឹត​ដោយ​មិន​បាន​គិត​ថា​ នៅពេលដែល​​គេស្រោច​កសិដ្ឋាននោះ​ តើ​ទឹកនោះ​ត្រូវគិតលុយ​អស់ប៉ុន្មាន​?​ គឺមិនអាច​ប្រើទឹក​នោះ​ដោយ​​មិនគិត​លុយ​នោះទេ​​។​​

ចំណុច​មួយទៀត​ គឺ កឹម សុខា បានសន្យាថា បើគេជាប់ឆ្នោត​ នោះអគ្គិសនី​នឹងឆេះ​ទៅដល់ជនបទ​ ហើយ​គេនឹងធ្វើឲ្យតម្លៃអគ្គិសនីថោក​សម្រាប់កសិករ​ ដោយ​គេប្រើក្បាលម៉ូទ័រ​នៅតាមស្រែ​បូមទឹក​ស្រោច​ស្រព​​ស្រែ​ តែកសិករត្រូវប្រើភ្លើងបូមនៅពេលយប់​ នេះជាភាសា​នយោបាយ​អាឡិក​អាឡក់​របស់​គាត់​​។​ ​តាម​ពិត​ កឹម សុខា​ គាត់​មិនចេះអីទេ នៅពេលដែលគាត់ឮ​អ្នកខ្លះ​និយាយ​អំពីអគ្គិសនី​ គឺមាន​ម៉ោង​​ដែល​ប្រើ​តិច​​ និងម៉ោង​ដែលគេប្រើច្រើន​​ ហើយ​ កឹម សុខា ចង់យកទ្រឹស្តីនេះ​មកអនុវត្ត​ក្នុងនយោបាយ​អាឡិក​អាឡក់​​របស់​គាត់​។ ដោយ​សារ កឹម សុខា ល្ងង់​ ហើយធ្វើ​ចេះ​ និងជាមនុស្ស​មិនចេះខ្មាស់ខ្លួនឯង​ ហើយ​អាឡិក​អាឡក់​​ក្នុងនយោបាយ​ និងលោភលន់​ចង់បានសន្លឹកឆ្នោត​ គឺគាត់​ចេះ​តែ​ប្រូ​ដោយ​មិនគិត​អ្វីឡើយ​។

តាម​ធម្មតា មុននឹងទទួលបានអគ្គិសនី​ប្រើ​ទៅដល់​ផ្ទះ​ប្រជាពលរដ្ឋ គឺ​ទាល់តែមានបណ្តាញមេ​ ទូទាំង​ប្រទេស​​កម្ពុជា ដោយ​មិនទាន់គិត​អំពីប្រភព​នៅឡើយទេ​ ដូច្នេះ​គឺត្រូវការ​លុយ​រាប់កោដ​ដុល្លារ​ដើម្បី​តបណ្តាញ​ទាំងនោះ​។​ ដូច្នេះ​តើនរណា​ដែល​ហ៊ានដាក់ទុន​វិនិយោគ​លើ​ការងារនេះ​?​ នៅក្នុង​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​សេរី​ គេមិនពឹងទៅលើសមត្ថភាពវិនិយោគរបស់រដ្ឋ​ទេ​ គឺគេពឹងទៅលើសមត្ថភាព​វិនិយោគ​របស់​ឯកជន​​។ ដូច្នេះ ដើម្បី​ឲ្យឯកជន​មកដាក់ទុនវិនិយោគលើ​បណ្តាញអគ្គិសនីនេះ​ គឺរដ្ឋត្រូវបង្ហាញអំពី​លទ្ធភាព​​​ដែល​ឯកជន​​គេនឹង​ទទួលបាន​ប្រាក់ចំណេញ​​មកវិញដែរ​ បើមិនទទួល​បានចំណេញ​មកវិញ​គឺគេ​មិន​​ដាក់​ទុន​​មកវិនិយោគ​​អស់រាប់កោដ​​ដុ​ល្លារ​​នោះ​​ទេ​​។​​​ ចំណែក កឹម សុខា វិញ​គឺនិយាយមក​ដូច​ឥសី​ចេះជប់​ ឬ​ដូច​កន្សែងបក់ កន្សែង​បោយ​ អញ្ចឹង​ ពីព្រោះ កឹម សុខា​ គាត់អត់យល់​អ្វីទាំងអស់​។​ ការចង់​បាន​សន្លឹក​ឆ្នោត​​គឺជារឿង​មួយដែលយើងមិនជំទាស់​ទេ​ ប៉ុន្តែ​កុំ​ចង់បានតាមរបៀបដើរសន្យា​បោក​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​​បែប​នេះ​។​

-មតិ លោក សត្យា រក្ស
ទាំងនេះគឺជាការពន្យល់ ទៅដល់បងប្អូនជនរួម​ជាតិ​ ដើម្បី​​ស្វែងយល់​អំពី​រឿង​ជនបោកប្រាស់​​ដែល​កំពុង​​ប្រមាថម៉ាក់ងាយ​​ដល់​បង​ប្អូន​​មួយចំនួន​តូចដែល​កំពុងច្រឡំ​ជឿទៅ​លើ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​​ ពីព្រោះ​ពួក​គេ​យល់​ថាបង​ប្អូនល្ងង់​ គេយល់ថាបងប្អូនងាយស្រួលក្នុងការដឹកច្រមុះ​ និងងាយស្រួល​ក្នុងការធ្វើ​អាជីវកម្ម​នយោបាយ​​ទៅ​លើ​​បង​ប្អូន​។ ការលើកឡើងរបស់កម្មវិធី​យើង​គឺចង់បង្ហាញ​ផ្លូវដល់បងប្អូន ដើម្បី​រំដោះ​ខ្លួន​ឲ្យ​រួច​​ពី​ក្រញ៉ាំ​​បោកប្រាស់​របស់គណបក្សប្រឆាំង​។​ ដូច្នេះ​ ប្រសិនបើ​ការលើកឡើងរបស់យើង​បាន​បង្ហាញ​អំពី​​ការ​​បោកប្រាស់​ ធ្វើឲ្យបងប្អូនខាតប្រយោជន៍​នោះ​ សូមបងប្អូន​ភ្ញាក់រលឹក​ និងសូម​ឈប់​ចូលរួម​ជាមួយ​ជន​បោកប្រាស់​ទាំង​នោះ​​ ហើយ​ខិតខំប្រកប​របរ​ទទួលទានរបស់បងប្អូន​ជាធម្មតា​​ ដើម្បីជីវភាព​របស់​បងប្អូន​ និង​ក្រុម​គ្រួសារ​​វិញ​​។​​

សំណួរ​៖ ជាទូទៅ​អ្នកណា​ក៏​បានដឹងថា​ កឹម សុខា គ្មានចេះអ្វី​ក្រៅពីវិជ្ជាលាយស្រា​នោះទេ​ គឺខាងគីមី​។ បើយើងនិយាយថា គីមី​បងប្អូន​ពិបាកយល់ ដូច្នេះ​ជំនាញគាត់គឺលាយ​ស្រាបៀរ​​។ ប៉ុន្តែ​ កឹម សុខា បានអះអាង​ថា​ខ្លួន​មុននឹងចេញធ្វើនយោបាយ​ គឺមិនមែនធ្វើភ្លើៗ ដូច សម រង្ស៊ី ទេ​ សម្រាប់ខ្ញុំ​មុននឹងចេញធ្វើ​នយោបាយ​បង្កើត​គណបក្ស​នេះ​ គឺខ្ញុំជួល​គ្រូនៅបរទេសមកពីកាណាដា​មកបង្រៀន​បីថ្ងៃ​អស់​ ៥ម៉ឺនដុល្លារ​ ទើប​ចេញធ្វើនយោបាយ​។​ តើ​សំដី​ និងរយះពេល​នៃការ​សិក្សា​ដើម្បី​ធ្វើ​នាយករដ្ឋ​មន្ត្រី​​របស់​​ កឹម សុខា នេះ​លោកបណ្ឌិត​មានអ្វីសម្រាប់ពន្យល់​​ដល់ជនរួមជាតិ​?​

លោក​បណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ​
ចម្លើយ​៖ តាមពិត​លោក កឹម សុខា គាត់មានជំនាញគីមី តែខាងលាយស្រាទេ​ ប៉ុន្តែ​គាត់​បែរ​ជា​បំឡែង​​គោលការណ៍គីមីរបស់គាត់​ ឬគោលការណ៍​គ្រឿងស្រវឹង​នោះ​ឲ្យទៅជាគោលការណ៍​បំពុល​នយោបាយ​​​ទៅ​វិញ​ ដោយធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ​ស្រវឹងជាមួយគាត់​តាមរយះនយោបាយ​សន្យា​។​ នយោបាយ​សន្យា​នេះ​​ គឺដូច​នយោបាយ​យកប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យស្រវឹងដូចស្រាបៀរ​អញ្ចឹង​​។ ដូចជាគាត់សន្យា​ឲ្យ ៤ម៉ឺន​ បើ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​​ណា​​ហ៊ាន​ភ្លក់​​ប្រាកដ​ជាស្រវឹង​​ជាមួយនឹងនយោបាយ ៤ម៉ឺន​នេះជាមិនខាន​ តែតាមពិត​គឺជាការសន្យាខ្យល់​សុទ្ធ​សាធ​ ហើយ​ធាតុ​ពិត​គឺ កឹម សុខា ទេ​ដែល​ត្រូវ​ទៅ​ស៊ី​ប្រាក់ខែ​ ១ខែ​ ២ពាន់ ដុល្លារ​ទៅ​វិញ​ទេ​។​ នយោបាយស្រវឹងនឹងការសន្យាផ្សេងទៀត​ គឺដូចជា​ការសន្យា​រឿង​ធារាសាស្ត្រ​ ឬរឿងភ្លើង​ និងរឿងតម្លើងប្រាក់ខែ​អីនោះ​ជាដើម​ ទាំងនេះ​គឺសុទ្ធ​តែ​មិនមែនជាការពិត​ទេ​ គឺជារឿងដែល​ធ្វើឲ្យ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​​រំភើប​​ក្នុងចិត្ត​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​​​​។​ នេះជាជំនាញ​របស់ កឹម សុខា ក្នុង​ការ​បំពុលប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យស្រវឹង​នឹង​នយោបាយ​សន្យា​​។ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍​មួយ​អំពី​នយោបាយ​សន្យាតម្លើងប្រាក់ខែ​ ។ តើនរណាមួយ​ដែល​មិន​ចង់​ឡើង​ប្រាក់​ខែ​​? នរណាក៏​ចង់​ឡើងប្រាក់ខែដែរ​ នេះជាធម្មជាតិរបស់មនុស្ស​។ ប៉ុន្តែ​ ការតម្លើង​ប្រាក់ខែ​​នេះ​គឺត្រូវផ្អែក​លើ​ស្ថានភាព​ពិត​នៃ​សេដ្ឋកិច្ច​​ជាតិ​​។ ប្រទេសណាក៏ដូចប្រទេសណាដែរ​ គឺមិនដែល​គេ​សន្យា​ថា ចាប់ពីពេលខ្ញុំកាន់អំណាច​ អ្នក​នឹងឡើងប្រាក់ខែ​ពី ១៥០ ដុល្លារ ទៅ២៥០​ ដុល្លារ​​ ដែល​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ កម្មករ​​មានប្រាក់ខែគោល​​តែ​៦១​ ដុល្លារ នោះទេ​។ ចំណែក កឹម សុខា ឃោសនា​ឲ្យប្រាក់ខែ​គុណ​នឹង​២​​ ដែលជា​ការ​ឃោសនា​របៀប​ជានយោបាយ​ស្រវឹង​ស្រា​តែម្តង​។ គេមិនដែល​ឲ្យប្រាក់​ខែ​តាម​របៀប​​គុណ​​នឹង២ ឬគុណនឹង៣ នោះទេ​ គឺគេ​ត្រូវគិត​គុណនឹងចំនួនភាគរយ​ ដោយ​តម្លើង​១០% ឬ​២៥% ឬ៣០% តែ​​​ប៉ុណ្ណោះ​។​ ម្យ៉ាងទៀត​ តួលេខភាគរយ​នៃការតម្លើង​ប្រាក់ខែ​នេះ គឺត្រូវផ្សារភ្ជាប់​ទៅ​នឹង​បរិស្ថាន​​​​​ និង​កម្រិត​រីកចម្រើននៃសេដ្ឋកិច្ច​។ ចំពោះមន្ត្រី​រាជការ​គឺត្រូវស្របទៅនឹងបរិស្ថាននៃចំណូលរបស់រដ្ឋ​ រីឯកម្មករ កម្មការិនី​ គឺត្រូវ​អាស្រ័យទៅនឹងកម្រិតរីកចម្រើននៃមុខរបរជំនួញ​របស់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ដើម្បី​អាច​ចែក​រំលែក​​ប្រាក់​ចំណេញ​​បាន​។​ ចំណែក កឹម សុខា និង​ សម រង្ស៊ី សុទ្ធតែ​ជាមនុស្ស​មិនដែលបម្រើ​ការងារ​រដ្ឋ​នោះ​ទេ​។ ចំពោះ សម រង្ស៊ី គឺជិៈយន្តហោះមកពី​ក្រៅប្រទេសមកកម្ពុជា​ មកធ្វើរដ្ឋមន្ត្រី​តែម្តង​ ចំណែក​សាវតា​ របស់ សម រង្ស៊ី​ គឺមិនដែលស្គាល់ពីជីវភាពក្នុងវិស័យការងាររដ្ឋទេ​ គឺគាត់នៅ​ធ្វើការ​តែខាង​ឯកជន​ទេ​ ដូច្នេះ​​គឺ​គាត់មិន​បានយល់​ដឹង​​អំពី​ការ​ដឹកនាំ​​ក្នុងការ​ងារ​រដ្ឋ​នោះ​ទេ​​៕​
សម្រង់ព័ត៌មាន លោក នូសាវុធឌី

រាជ​រដ្ឋា​ភិបាល​​កម្ពុជា​​ស្វាគមន៍​ការ​ស្មុំ​កុមារ​កម្ពុជា​​យក​​ទៅ​​ចិញ្ចឹម​ក្នុង​នាម​​ជា​មនុស្ស​ធម៌

សម្តេច​អគ្គ​មហា​សេនា​បតី​តេ​ជោ ហ៊ុន សែន នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រកម្ពុជា បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ​ស្វាគមន៍​ចំពោះ​ការ​ស្មុំ​កុមារ​កម្ពុជា​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម​ដោយអំពើ​មនុស្សធម៌ ប៉ុន្តែ​មិនមែន​សម្រាប់​បម្រើ​ជា​ទាសករ និង​ដើម្បី​ផលប្រយោជន៍​អ្វី​នោះ​ឡើយ។ សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បែប​នេះនៅ​ក្នុង​ជំនួបសវនាការ​ជាមួយ​លោកជំទាវ Mary L.Landrieu សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នៅវិមាន​សន្តិភាព ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ នា​​ថ្ងៃទី២១ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០១៣។

ឯកឧត្តម អ៊ាង សុផល្លែត ជំនួយការ​សម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍ឲ្យ​ដឹង​ថា សម្តេច​តេ​ជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​មាន​ប្រសាសន៍​ថា កម្ពុជា​ស្វាគមន៍​ណាស់​ចំពោះ​អ្នក​ដែល​ស្មុំ​កុមារ​យក​ទៅចិញ្ចឹម​ក្នុងនាម​ជា​មនុស្សធម៌ មានចិត្ត​ មាន​បេះដូង​មនុស្សធម៌ ដោយ​ចាត់​ទុក​កុមារ​ទាំងនោះ​ជា​កូនរបស់​ខ្លួន ផ្តល់​ឲ្យ​នូវ​អាហារូបត្ថម្ភ​ ផ្តល់​ឲ្យ​នូវ​ការ​សិក្សា​អប់រំ​ និង​ផ្តល់​នូវ​ការ​ថែទាំ​ត្រឹមត្រូវ។ ទន្ទឹមនេះ​សម្តេច​តេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​មាន​ប្រសាសន៍ថា ​កម្ពុជា​មិន​​អនុញ្ញាត​ទាំង​ស្រុង​​ឲ្យ​អ្នក​ដែល​ស្មុំ​កុមារ​យកទៅ​បម្រើ​ជា​ទាសករ ​សម្រាប់​គ្រួសារ​ខ្លួន ​ឬ​ធ្វើការ​ដើម្បី​ផល​ប្រយោជន៍​ដទៃ​ទៀត​នោះ​ទេ។

សម្តេច​តេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា កម្ពុជា​បាន​ចាត់វិធាន​ការ​យ៉ាង​ហ្មត់​ចត់​តឹង​រ៉ឹង​ជាទី​បំផុត​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​ស្មុំ​កុមារ​កម្ពុជា​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម​ ប៉ុន្តែ​មិន​មែនមានន័យថា កម្ពុជា​បិទ​មិន​ឲ្យ​មានការស្មុំ​កុមារ​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម​នោះ​ទេ។ ទាក់​ទង​ទៅនឹង​បញ្ហាស្មុំ​កុមារកម្ពុជា​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម​នេះដែរ សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​ជម្រុញ​លោកជំទាវ Mary L.Landrieu ឲ្យបន្ត​ធ្វើកិច្ចពិភាក្សា​ជាមួយ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​កម្ពុជា​ដែលមានការ​ពាក់ព័ន្ធ លើ​បញ្ហា​ស្មុំ​កុមារ​កម្ពុជា​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម ដោយ​សម្តេច​តេជោ​បានមាន​ប្រសាសន៍ឲ្យ​ដឹង​ថា ​កិច្ចការ​ទាំងនេះ ​សម្តេច​បាន​ប្រគល់​ឲ្យ​លោក​ជំទាវ​ ម៉ែន សំអន ឧបនាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ប្រចាំការ ឯកឧត្តម អ៊ិត សំហេង​ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​សង្គម​កិច្ច អតីតយុទ្ធ​ជន និង​យុវនីតិសម្បទា និង​ឯកឧត្តម អ៊ឹម សិទ្ធី រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​អប់រំ​យុវជន និង​កីឡា ជា​អ្នកទទួល​បន្ទុក។

សម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា បញ្ហា​កុមារ​កំព្រា​នៅ​ក្នុង​ព្រះរាជា ណា​ចក្រ​កម្ពុ​ជា​មាន​ការ​វិវត្តន៍​​ចាប់​តាំងពី​ជំនាន់ ប៉ុល ពត មក ដែល​ពេលនោះ​ម្តាយ ឪពុក​របស់​កុមារ​កំព្រា​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់ ហើយ​បន្ទាប់មក​សង្គ្រាម​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ១៩៩៨ និង​ក្រោយ​ពេល​ដែល​ប្រទេស​ជាតិ បាន​ទទួល​នូវ​សុខ​សន្តិភាព​ក្តី​ ក៏​កម្ពុជា​នៅ​តែ​មាន​កុមារ​កំព្រា​​ដោយ​សារ​មាន​ជំងឺ​ផ្សេងៗ​ ដូចជាជំងឺ​អេដស៍ គ្រោះថ្នាក់​ច​រា​ចរណ៍ ឬ​ដោយសារ​ឪពុក​ម្តាយ​រងគ្រោះ​ដោយ​គ្រាប់​មីន និង​យុទ្ធភ័ណ្ឌទាន់​ផ្ទុះ​ជាដើម។ សម្តេច​​តេ​ជោមាន​ប្រសាសន៍​​ថា ទោះជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ចាត់វិធានការ​ផ្តល់​​ទីជម្រក តាមរយៈ​ការ​បង្កើត​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​កុមារ​កំព្រា​ជួយ​ដល់​កុមារ​កំព្រា​ទាំងអស់ ហើយ​ក៏​មាន​អង្គការ​មនុស្សធម៌​ជាច្រើន ក៏បាន​ជួយ​ដល់​កុមារ​កំព្រា ដោយ​បាន​ជួយ​ផ្តល់​នូវ​អាហារូបត្ថម្ភ ទីកន្លែង​ស្នាក់នៅ និង​ការ​សិក្សា​ជាដើម ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយ​បញ្ហា​នេះ រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​មាន​មោទនភាព​ណាស់ ដែល​កុមារបន្សល់​ពីរបប ប៉ុល ពត មក​ហើយ​​រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ ​ក៏បាន​ទទួល​ការសិក្សា​ ទទួល​ការអប់រំ និង​ទទួល​បាន​ការងារ​ធ្វើ​ត្រឹមត្រូវ​។

ពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយនឹង​កុមារ​កំព្រា​​ដែល​មាន​ភាព​ពិការ សម្តេចតេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​មានបាន​ប្រសាសន៍ឲ្យ​ដឹង​ថា រាជរដ្ឋាភិបាល​បាន​ចាត់វិធានការ​ជួយ​ដល់​ពួកគេ ដោយមាន​កម្មវិធី​ទទួល​យក​ឲ្យ​បម្រើ​ការងារ​នៅ​ក្នុងវិស័យ​សាធារណៈ​ចំនួន ២% ហើយ​វិស័យ​ឯកជន​ចំនួន ១% ផង​ដែរ។ ​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​វិស័យ​សុខុមាល​ភាព រាជរដ្ឋាភិបាល​ក៏បាន​ចាត់វិធានការ​ក្នុង​ការ​ផ្តល់​កម្ម​សិទ្ធិ​​ដីធ្លី​ជូន​ដល់​ប្រជាជន​កម្ពុជា ប្រ​ការ​នេះ​ជា​ផ្នែក​មួយ​ក្នុង​ការ​កាត់បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ ដែល​​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល។ សម្តេច​​តេ​ជោមាន​ប្រសាសន៍ថា នៅ​ក្នុង​កម្មវិធី​នេះ​ បញ្ហា​អាទិភាព ដែល​ររាជ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​បាន​ដាក់​ចុះ​នោះ​ គឺ​ការ​រៀប​ចំ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ផ្លូវថ្នល់ ទឹក មណ្ឌល​សុខភាព​ជាដើម ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​តាំងទី​លំនៅ​ថ្មី​របស់​ប្រជាជន ដែល​បាន​ទទួល​ដី​ពី​រាជ​រដ្ឋាភិបាល។

ឯកឧត្តម​ អ៊ាង សុផល្លែត បាន​មាន​ប្រសាសន៍​​ឲ្យ​ដឹង​ថា លោកជំទាវ Mary L.Landrieu បាន​ជម្រាប​ជូនសម្តេច​​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ថា នេះ​ជា​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​លើក​ទី១ របស់​លោក​ជំទាវ​​ដែល​បាន​ដឹកនាំ​គណៈ​ប្រតិភូមកកាន់​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ដែល​មាន​គោលដៅ​សំខាន់​ ​គឺ​ផ្តោត​​ការ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ទៅលើ​ច្បាប់ទទួល​កុមារ​ទៅ​ចិញ្ចឹម និង​បញ្ហា​សុខុមាល​ភាព​​របស់​កុមារ​ផង​ដែរ។ លោកលោកជំទាវ Mary L.Landrieu បានមានប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹងថា ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​សហរដ្ឋអាមេរិក ​បាន​ស្មុំ​កូនក្មេង​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម​ជុំវិញ​ពិភពលោក​ចំនួន ៥,៧ម៉ឺន​នាក់ ​ដែល​ក្មេងៗ​ទាំង​នោះ ​​គឺ​សុទ្ធតែ​បាន​ទទួល​​​នូវ​ការថែទាំ​ទាំង​ខាង​សុខុមាលភាព ទាំង​ខាង អប់រំ ហើយ​ស្វាមី​របស់​លោក​ជំទាវ​ ក៏​ជា​កូនចិញ្ចឹម​មកពី​អាយ​លេន​​នា​ពេល​កន្លងមក​ផង​ដែរ៕

សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន ស្តីពី​លទ្ធផល​នៃ​សម័យ​ប្រជុំ​ពេញ​អង្គ​គណៈ​រដ្ឋមន្រ្តី ថ្ងៃទី ២២ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៣