ថ្ងៃទី ១៨ ខែមិនា ឆ្នាំ២០១៣
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ វិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិទ្យា បានទៅកាន់គ្រប់ខេត្ត ខណ្ឌ ទូទាំង ២៤ ខេត្ត រាជធានី ដើម្បីធ្វើការស្ទង់មតិប្រជាពលរដ្ឋ ដែលទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍនៃគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស រួមជាមួយនឹងប្រជាប្រិយភាពអ្នកនយោបាយ -ល-។
អញ្ចឹងសូមលោកបណ្ឌិតជួយជម្រាបជូនមើល ថាតើនីតិវិធីនៃការចុះស្ទង់មតិប្រជាពលរដ្ឋរបស់វិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិទ្យាប្រើរូបមន្ដអ្វី? ហើយគោលការណ៍ និងនីតិវិធីធ្វើនោះបែបណាដែរ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ជាការពិតណាស់ ពាក្យស្ទង់មតិនេះ ជាធម្មតាវាជាមធ្យោបាយមួយ សម្រាប់ឲ្យអ្នកនយោបាយ និងប្រជាពលរដ្ឋអាចឆ្លុះបញ្ចាំង ក្នុងការវាយតម្លៃកុំឲ្យមានគម្លាតគ្នារវាងអ្នកនយោបាយដែលគ្រាន់ចេះតែថា និងអំពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋដែលយល់ច្បាស់ពិតប្រាកដវាផ្សេង។ អញ្ចឹងហើយបានជានៅបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដែលគេមានលទ្ធភាព ដែលប្រជាពលរដ្ឋគេយល់ ហើយចូលរួមក្នុងការបញ្ចេញឆន្ទៈ ចំពោះការងារស្ទង់មតិហ្នឹង គឺគេច្រើនធ្វើ ២ ដងក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ត្រង់ហ្នឹងគេស្ទង់មតិទូលំទូលាយ ហើយរហូតដល់ស្ទង់មតិបញ្ជាក់អំពីប្រជាប្រិយភាពមេដឹកនាំនយោបាយនីមួយៗ ជួនកាលគេធ្វើជារៀងរាល់ចុងអាទិត្យផង។ ប៉ុន្ដែនៅកម្ពុជាយើងនេះ ពាក្យស្ទង់មតិហ្នឹង គឺបានចាប់ផ្ដើមធ្វើនៅឯអង្គការ IRI ដែលធ្វើនៅកម្ពុជា ២-៣ លើកហើយ។ ឯវិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិទ្យា ទើបតែចាប់ធ្វើ ១ លើកនេះទេ ប៉ុន្ដែការធ្វើរបស់យើងហ្នឹង គឺមានទ្រង់ទ្រាយធំជាង IRI ដោយសារយើងទៅជួប ចុះជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ២ ពាន់នាក់ ហើយមន្ដ្រីចុះប្រមូលទិន្នន័យ ឬក៏មន្ដ្រីចុះស្ទង់មតិរបស់យើង គឺមាន ៨៦ នាក់។ ហើយនីតិវិធីដែលយើងរៀបចំហ្នឹង គឺទីមួយ សប្ដាហ៍ដំបូង គឺយើងបណ្ដុះបណ្ដាលបន្ថែម និងបង្វឹកបន្ថែមដល់មន្ដ្រីចុះស្ទង់មតិរបស់យើង។ ហើយការបណ្ដុះបណ្ដាលបន្ថែមនេះ គឺយើងឈរទៅលើគោលការណ៍តែមួយគត់ គឺគោលការណ៍សុក្រឹត្យភាព។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ អំប្បាញ់មិញលោកបណ្ឌិតថា ការស្ទង់មតិនេះ គឺលោកបណ្ឌិតបានចុះជួបប្រជាពលរដ្ឋជាង ២ ពាន់នាក់។ ២ ពាន់នាក់នោះ គឺគេគិតមកពីគ្រប់និន្នាការនយោបាយ ឬក៏យ៉ាងម៉េច?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ២ ពាន់នាក់នេះ គឺយើងជ្រើសរើសយកខេត្តក្រុងធំៗ ចំនួន ១៥ យើងអត់យក ៥ ខេត្ត ក្រុងតូចៗ ដូចជា ព្រះវិហារ ឧត្តមានជ័យ ស្ទឹងត្រែង រតនៈគីរី មណ្ឌលគីរី កោះកុង គឺយើងអត់យកទេ យើងយកតែ ១៥ ខេត្ត ក្រុង។ យើងរាប់ពីកំពង់ចាម ភ្នំពេញ កណ្ដាល ព្រៃវែង តាកែវ ស្វាយរៀង កំពត កំពង់ស្ពឺ កំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប កំពង់ធំ ក្រចេះ ។ចំនួន ១៥ ខេត្តក្រុងនេះ គឺយើងបែងចែកទៅតាមសមាមាត្រនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតផង ហើយយើងគិតទៅលើក្រុមមនុស្ស ពេញវ័យ ហើយនិងមានវិជ្ជាជីវៈ ហើយចម្រុះនិន្នាការ។
ការដែលយើងចុះនេះ ដូចខ្ញុំបានបញ្ជាក់អញ្ចឹង យើងឈរលើគោលការណ៍សុក្រឹត្យភាព ហើយសុក្រឹត្យភាពនេះ គឺផ្ដើមចេញពីខ្លួនឯង។ សូម្បីតែយើងអ្នកចុះទៅស្ទង់មតិយើងចង់បានលទ្ធផលសុក្រឹត្យ គឺទាល់តែយើងហ្នឹង អ្នកចុះទៅស្ទង់គេហ្នឹង ក៏ផ្ដើមចេញពីខ្លួនយើងហ្នឹងឲ្យសុក្រឹត្យដែរ។ កាលណាយើងផ្ដើមចេញពីខ្លួនយើងឲ្យសុក្រឹត្យហើយ គឺយើងអត់រើសមុខទេក្នុងការទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងយើងទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋ ដូចយើងបិទភ្នែករាវសន្លឹកឆ្នោតអញ្ចឹង រាវចាប់ឆ្នោតអញ្ចឹង។ អញ្ចឹងគោលដៅរបស់យើង ឧទាហរណ៍ ចង់ជួបអាជីវករ យើងទៅទីប្រជុំជន ផ្សារ គោលដៅយើងចង់ជួបអ្នកចំការយើងទៅកន្លែងចំការ គោលដៅយើងចង់ជួបអ្នកនេសាទ យើងទៅកន្លែងទន្លេបឹងបួ គោលដៅយើងចង់ទៅរកកសិករ យើងទៅជនបទ ស្រែចំការ ហើយចង់ជួបគ្រូបង្រៀន យើងទៅសាលារៀន មន្ដ្រីរាជការ -ល- ។ ហើយយើងបែងចែកយ៉ាងមុតមាំរបស់យើង។ បានន័យថា ក្នុងរយៈពេលសប្ដាហ៍ទីមួយ ៧ ថ្ងៃ គឺមន្ដ្រីយើងទទួលការហ្វឹកហាត់ ថាតើស្អីគេទៅសុក្រឹត្យភាព ដែលត្រូវផ្ដើមចេញពីខ្លួនឯង។ អញ្ចឹងយើងហ្វឹកហាត់អំពីរបៀបនៃការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះយើងត្រូវគិតថា ទីមួយ តើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ គាត់ស្ម័គ្រចិត្តនឹងចូលរួមឆ្លើយនឹងសំណួរ ដែលយើងបានរៀបចំបែបលក្ខណៈ គូសគ្រីសនោះទេ? គឺយើងអត់មានទៅសួរជាផ្ទាល់មាត់ទេ យើងបង្ហាញក្រដាស់គាត់ គាត់ចូលរួមជាមួយយើង។ ហើយទីពីរ យើងបង្វឹកហាត់ហើយ បានចូលសប្ដាហ៍ទីពីរ គឺយើងចំណាយពេល ៣ ថ្ងៃ សម្រាប់ឲ្យមន្ដ្រីរបស់យើង ដែលយើងបែងចែកជាក្រុមទៅតាម ១៥ ខេត្ត ហ្នឹង គឺគាត់ទៅសិក្សាភូមិសាស្ដ្រ។ យើងអត់ប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងកន្លែងណាមួយទេ យើងធ្វើសឹងតែគ្រប់ស្រុក បើខេត្តមានស្រុកតិច យើងធ្វើគ្រប់ស្រុកតែម្ដង បើខេត្តដូចកំពង់ចាម ស្រុកច្រើនយើងធ្វើជិតគ្រប់ស្រុក ខ្ទង់ ៨០-៩០ ភាគរយ។ ក្នុងស្រុកយើងជ្រើសរើសឃុំ ហើយឃុំ ពីឃុំមួយទៅឃុំមួយយើងអត់យកឃុំជាប់គ្នាទេ វាអាចទស្សនៈមិនឃ្លាតគ្នា យើងរើសឃុំមួយទៅឃុំមួយ មានគំលាតគ្នា។ ហើយក្នុងឃុំយើងរើសភូមិ ហើយពីភូមិមួយទៅភូមិមួយ គំលាតគ្នាទៀត។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ តើលោកបណ្ឌិតអាចជម្រាបជូនបានទេ ទាក់ទងទៅនឹងសំណួរបែបពហុជ្រើសរើស ឬសំណួរបែបគូសគ្រីសហ្នឹង? លោកបណ្ឌិតបានផ្ដោត និងចោទសួរទៅលើបញ្ហាអីខ្លះ? ហើយអត្ថន័យនៅក្នុងសំណួរហ្នឹង យ៉ាងម៉េចខ្លះដែរលោកបណ្ឌិត?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ យើងអាចលើកជាបឋមពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយជាតិ យើងមាននយោបាយមូលដ្ឋានដែរ។ ក្រោយការប្រមូលទិន្នន័យរបស់យើង ដែលយើងធើ្វការរួចអស់ហើយ យើងត្រូវយកទិន្នន័យដាក់ចូលកុំព្យូទ័រ។ អញ្ចឹងថ្ងៃនេះ ខ្ញុំអាចលើកជាលទ្ធផលគោលត្រួសៗទេ គេហៅថាលទ្ធផលគោល ឬបឋម ដែលជាលទ្ធផលយើងអត់ទាន់ធ្វើសម្រេចនៅឡើយទេ ប៉ុន្ដែយើងបានរាប់បានប៉ុន្មានភាគរយហើយ។ យើងចេញជាលទ្ធផលគោល ហើយសំណួរដែលយើងផ្ដោតសំខាន់អាចបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋអាចពិចារណា ស្រដៀងនឹងអង្គការ IRI ប៉ុន្ដែយើងថែមសំណួរមួយទៀត ដើម្បីឲ្យកាន់តែសុក្រឹត្យ។ ឧទាហរណ៍ សំណួរមួយសួរថា តើអ្នកយល់យ៉ាងណាថា កម្ពុជាដើរលើផ្លូវត្រូវ? ឬក៏លើផ្លូវមិនត្រឹមត្រូវ? សំណួរនេះ គឺស្រដៀងនឹងសំណួរ IRI ប៉ុន្ដែថែមសំណួរមួយទៀត ដែលយកធ្វើជាសំណួរទីមួយបំផុត តើអ្នកយល់យ៉ាងណាក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ចុងក្រោយ បានន័យថា ២០០៨ ដល់ ២០១៣ កម្ពុជា មានការរីកចម្រើនល្អ ឬរីកចម្រើនមិនល្អ?
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ ៖ អញ្ចឹងគឺផ្ដោតទៅលើអាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ នៃអាណត្តិទី ៤ នេះតែម្ដង តើមែនទេ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ក្នុងចម្លើយទីមួយ គឺចម្លើយពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសំណួរថា តើ ៥ ឆ្នាំ ចុងក្រោយហ្នឹង អ្នកយល់ថា កម្ពុជាមានការរីកចម្រើនល្អ ឬរីកចម្រើមិនល្អ? ចម្លើយគិតជាភាគរយ គឺយើងប្រមូលទិន្នន័យឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលយើងបានសួរជាង ៨៤ ទៅ ៨៥ វានៅក្នុងចន្លោះហ្នឹង ព្រោះយើងមិនទាន់រាប់អស់ វានៅរាយបន្ដិចបន្ដួចជាង ៨៤ ទៅ ៨៥ ភាគរយ ឆ្លើយថា កម្ពុជាមានការរីកចម្រើនល្អក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ។
បន្ទាប់មក សំណួរទីពីរ យើងសួរថា តើអ្នកយល់ឃើញថា កម្ពុជាដើរលើផ្លូវត្រូវ ឬក៏ដើរលើផ្លូវខុស? ចម្លើយ គឺចន្លោះពី ៧៤ ទៅ ៧៦ ភាគរយ ឆ្លើយថា កម្ពុជាដើរលើផ្លូវត្រូវ។ ដូច្នេះយើងផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅលើទស្សនៈប្រជាពលរដ្ឋ គឺគាត់ទទួលស្គាល់ការពិតច្រើន គឺផ្លូវត្រូវរបស់កម្ពុជា ៧៤ ទៅ ៧៥ ភាគរយ ខ្លាំងណាស់ ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្គាល់ ហើយជាង ៨០ ភាគរយ ៨៤ ទៅ ៨៥ ទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាមានការអភិវឌ្ឍល្អ។ ដល់ចម្លើយពាក់ព័ន្ធថា អត់ល្អនោះ រីកចម្រើនអត់ល្អដែលគេបដិសេធថា កម្ពុជា ៥ ឆ្នាំ ចុងក្រោយរីកចម្រើនមិនល្អហ្នឹង មានក្រោម ១០ ភាគរយទេ តិចមែនទែន។ ហើយបើនៅក្នុងចម្លើយ សួរថា កម្ពុជាដើរលើផ្លូវត្រូវ ក៏អ្នកដែលឆ្លើយបដិសេធថា កម្ពុជាដើរលើផ្លូវមិនត្រូវហ្នឹង ក៏មានខ្ទង់តែ ១០ ភាគរយដែរ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ ដូច្នេះ គេហៅថា ជាលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន ក៏ដូចជាលទ្ធផលបឋមរបស់វិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិទ្យា ដែលក្នុងនាមលោកបណ្ឌិតជាប្រធានវិទ្យាស្ថានពលរដ្ឋវិទ្យា ហើយបានបង្ហាញជូន និងបង្ហើបជូនទៅដល់ទូរទស្សនិកជន ដែលទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធផលជាបណ្តោះអាសន្ននេះ គឺយើងឃើញថា ជាការមួយដែលគណបក្សប្រឆាំង គួរតែប្រឹងប្រែងបន្ដិច តើមែនទេ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ មួយទៀតខ្ញុំចង់បញ្ជាក់បន្ថែមថា ដូចជាយើងមានសំណួរពីរ យើងសួរថា ជាវិធីសាស្ដ្ររបស់យើង ដែលយើងបង្កើតទៅជាសំណួរពីរ។ សំណួរយើងសួរថា តើអ្នកយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរចំពោះ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិស្រុករបស់អ្នក តើពួកគេមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិដែរឬទេ? ចមើ្លយចន្លោះពី ៨៣ ទៅ ៨៥ ភាគរយ ឆ្លើយថា មានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ ក្រោម ១០ ភាគរយ ថាអត់ ហើយសល់ប៉ុន្មានអត់ឆ្លើយ ឬក៏អត់ដឹង។ យើងក៏បានបង្កើតសំណួរមួយទៀត សួរថា តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរចំពោះ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិឃុំស្រុករបស់អ្នក តើពួកគាត់មានសេរីភាពក្នុងគណបក្សនយោបាយដែរឬទេ? ចម្លើយខ្ពស់ជាងសេរីភាពបញ្ចេញមតិទៅទៀត គឺចូលដល់៨៦ ទៅ ៨៧ ភាគរយ ដែលទទួលស្គាល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងភូមិ ស្រុករបស់គេហ្នឹង គឺមានសេរីភាពខាងគណបក្សនយោបាយ។ អញ្ចឹងយើងគិតទៅគឺមាន ចំណុចវិជ្ជមានច្រើនណាស់ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានសម្ដែងឆន្ទៈនៅក្នុងនោះមិនមែនតែអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ ដែលយើងមើលទៅលើចម្លើយរបស់ពួកគាត់ យើងអាចដឹងថា គាត់មាននិន្នាការប្រឆាំង តែយើងអត់មានឲ្យគេស្គាល់អត្តសញ្ញាណទេ យើងអត់មានឲ្យដាក់ឈ្មោះទេ គឺអ្នកដែលមាននិន្នាការប្រឆាំង ក៏គាត់ឆ្លើយទទួលស្គាល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងឆ្លើយទទួលស្គាល់សេរីភាពគណបក្សនយោបាយដែរ។ ហើយអ្នកដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងគាត់ទទួលស្គាល់កម្ពុជារីកចម្រើនល្អ និងទទួលស្គាល់កម្ពុជាដើរលើផ្លូវត្រូវដែរ។ បានន័យថា នេះជាការបញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្គាល់ច្បាស់អំពីភាពជាក់ស្ដែងរបស់ខ្លួន ខុសពីអ្នកនយោបាយ។
-មតិលោក សត្យា រក្ស
នេះគឺជាសារមួយ ហើយក៏ជារបកគំហើញថ្មីមួយទៀត សម្រាប់ជូនទៅដល់អស់លោកដែលជាមេបក្សប្រឆាំងទុកជាការពិចារណា។ យើងឃើញថា ព្រឹត្តិការណ៍នៃការប្រែប្រួលថ្មីៗនេះ ថាមានការប្រែប្រួលមួយចំនួនផងដែរ ពីក្រុមគណបក្សប្រឆាំង ជាពិសេសអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រឆាំង ដែលគេតែងតែការពារបក្សប្រឆាំងទាំងងងឹតងងុល។
ឥឡូវនេះ គឺគេបានផ្ដល់អានុសាសន៍ជូនបក្សប្រឆាំងហ្នឹង ថាគណបក្សប្រឆាំងប្រសិនបើនៅតែប្រើយុទ្ធសាស្ដ្រដដែល គោលនយោបាយដដែល លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី ៥ ខាងមុខនេះ នឹងទទួលលទ្ធផលចាញ់ដដែលដែរ។ ហើយដូចដែលលោកបណ្ឌិតធា្លប់បានជម្រាបជូនទៅដល់អស់លោកបក្សប្រឆាំងហើយ ថាលះបង់ឲ្យអស់ទៅ នូវគំនិតដើរភូតភរ ញុះញង់អុចអាលប្រជាពលរដ្ឋ វាមិនមែនជាសេចក្ដីត្រូវការពិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ។ សេចក្ដីត្រូវការពិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គឺសេចក្ដីស្មោះត្រង់ ទ្រឹស្ដីផ្សាភ្ជាប់ជាមួយនឹងការអនុវត្ត រួមជាមួយនឹងធ្វើកិច្ចការដើម្បីជាប្រយោជន៍ជាតិ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមើលឃើញថា អ្នកនយោបាយរូបនេះ គាត់ធ្វើកិច្ចការវាបានប្រយោជន៍ បានផលមកប្រទេសជាតិ បានផលមកប្រជាពលរដ្ឋ នេះហើយជាបណ្ដូលចិត្ត និងសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នាខ្មែរទូទៅ។
សំណួរ៖ ឥឡូវនេះ យើងងាកមកមើលចរឹត នយោបាយបែបក្មេងបៀមដៃរបស់លោក សម រង្ស៊ី វិញម្ដង។ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យផ្ទុះសំណើចចុងក្រោយនេះ គឺការដែលលោក សម រង្ស៊ី លើកឡើងថា សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន កំសាក ឃាត់ឃាំងមិនឲ្យ សម រង្ស៊ី ចូលប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី ៥ ខាងមុខនេះ។
បើតាមយោបល់របស់ខ្ញុំ ខ្ញុំគិតថា សម្ដីរបស់លោក សម រង្ស៊ី មិនត្រឹមតែភូតកុហក់សមាជិកសមាជិកាគណបក្សប្រជាជននោះទេ សូម្បីតែសមាជិកសមាជិកាគណបក្សសម រង្ស៊ីដែលគាំទ្រ សម រង្ស៊ី ហ្នឹង ក៏ សម រង្ស៊ី កុហក់ដែរ។ កុហក់យ៉ាងម៉េច ពីព្រោះអ្នកណាក៏ដឹងដែរថា សម រង្ស៊ី ជាមនុស្សចាញ់ឆ្នោត សម រង្ស៊ី ជាមនុស្សអសមត្ថភាព កុំថាឡើយដល់ទៅដឹកនាំប្រទេស សូម្បីតែដឹកនាំបក្ស ប្រកាប់ប្រចាក់គ្នាពេញផ្ទៃបក្សទៅហើយ។ អញ្ចឹងទាក់ទងទៅនឹងការលើកឡើងអំពីបញ្ហាកំសាកនេះ សម្រាប់លោកបណ្ឌិតមានអ្វី ដើម្បីជាការពន្យល់ជូនជនរួមជាតិ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ចំណុចហ្នឹងហើយ ដែលខ្ញុំឆ្លៀតឱកាសបញ្ជាក់ពីលទ្ធផលស្ទង់មតិរបស់យើង ដែលបានសួរទៅប្រជាពលរដ្ឋអំពីឥរិយាបថរបស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។ យើងសួរថា តើអ្នកពេញចិត្ត និងឥរិយាបថរបស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដែរឬអត់? ចម្លើយមាន ពេញចិត្តណាស់ ពេញចិត្ត ពេញចិត្តតិចតួច មិនពេញចិត្តសោះ។ ហើយលទ្ធផលមិនពេញចិត្តសោះ គឺ ៥៨ ទៅ ៦០ ភាគរយ ។ បានន័យថា ពេញចិត្តខ្ទង់តែ ២០ ទៅ ៣០ ភាគរយទេ ដែលពេញចិត្តឥរិយាបថហ្នឹង។ ប៉ុន្ដែពេញចិត្តហ្នឹង វាមានចម្រុះរវាងពេញចិត្តណាស់ ពេញចិត្ត ហើយនិងពេញចិត្តតិចតួច។ អ្នកដែលគេអត់ឆ្លើយនោះ មានជាង ២០ ភាគរយ។ អញ្ចឹងបានន័យថា ឥរិយាបថរបស់លោក សម រង្ស៊ី គឺនៅក្នុងការវាយតម្លៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងឯង។ ហើយចំណុចហ្នឹងហើយ ដែលជាមូលដ្ឋាន ហេតុអីបានយើងទៅស្ទង់មតិ ដើម្បីយើងចង់ដឹងថា តើលោក សម រង្ស៊ី ហ្នឹង គាត់វាយប្រហារកម្ពុជា វាយប្រហាររាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាហ្នឹង ឆ្លុះបញ្ចាំងឆន្ទៈរាស្ដ្រឬអត់? អញ្ចឹងយើងសុខចិត្តចំណាយពេលវេលាធ្វើកិច្ចការហ្នឹង ហើយយើងចង់ដឹងថា តើអង្គការ NGO មួយចំនួនហ្នឹង តើធ្វើកិច្ចការរឿងសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលគេចោទថា ប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយ តើវាដូចគេថាឬអត់? យើងទៅស្ទង់មើលទៅ គឺអ្វីដែលមេដឹកនាំប្រឆាំង និងមេដឹកនាំ NGO ប្រឆាំង គឺនិយាយផ្ទុយពីឆន្ទៈរាស្ដ្រ។ គ្រាន់តែខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ដោយសារពេលវេលារបស់យើងត្រូវការពេលវេលាក្នុងការរៀបចំស្ថិតិ ស្រង់ស្ថិតិហើយ យើងនឹងធ្វើការវាយតម្លៃ។ អំម្បាញ់មិញនេះ គ្រាន់តែជាត្រួសៗ ជាបឋមទេ នៅចុងខែមេសាពេលចូលឆ្នាំខ្មែរហើយ យើងនឹងផ្សព្វផ្សាយឲ្យធ្វើសន្និសីទកាសែត អញ្ជើញគ្រប់និន្នាការគណបក្ស អញ្ជើញទាំងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនានា កុំថាយើងលំអៀង ហើយអញ្ជើញទាំងអ្នកកាសែត និងអ្នកដែលចង់ចូលរួម យើងនឹងប្រកាសទីកន្លែង និងពេលវេលាច្បាស់លាស់។ ហើយពេលហ្នឹង យើងមានទិន្នន័យច្បាស់លាស់ផ្លូវការ ហើយអាចធ្វើការ សិក្សាបាន។បើគណបក្សមេដឹកនាំគណបក្សនីមួយៗឈ្លាសវៃអាចសិក្សាទៅ។
ទាក់ទងនឹងសំណួរលោក សត្យា រក្ស វិញគឺ លោក សម រង្ស៊ី គាត់ធ្វើនយោបាយក្នុងមហិច្ឆតាបុគ្គលរបស់គាត់ហើយក្នុងកំហឹងនៃមហិច្ឆតា គឺគាត់ទៅចោទសម្ដេចប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលថាជាមនុស្សកំសាក។ តែឥឡូវយើងនាំគ្នាសិក្សាទាំងអស់គ្នា ក្រែងលោក សម រង្ស៊ី ប្រកួតរាល់តែលើកទេតើ ហើយប្រកួតហ្នឹង លោក សម រង្ស៊ី ប្រកួតក្រៅក្របខណ្ឌនៃវប្បធម៌នយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ។ កុំនិយាយថាក្រៅក្របខណ្ឌច្បាប់ពួកគាត់ហ្នឹងអ្នកអួតថា ខ្លួនជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ តែរបៀបប្រកួតរបស់គាត់ គឺក្រៅក្របខណ្ឌវប្បធម៌នយោបាយប្រជាធិបតេយ្យហើយ ដូចទៅជេរចង្អុលគេ សុទ្ធតែអញ្ចេះអញ្ចុះអីហ្នឹង។ ឥឡូវយើងមើល បើសិនជាប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកំសាក យើងពិចារណាមើល តើទៅរួចឬអត់? រឿងអីអ្នកឈ្នះទៅខ្លាចអ្នកចាញ់មកប្រកួតទៀតនោះ? ធម្មតាយើងនិយាយថា កីឡាបាល់ទាត់ក្ដី កីឡាប្រដាល់ក្ដី អ្នកចាញ់ដែលអ្នកឈ្នះធ្លាប់វ៉ៃដួល ៣-៤ដង នៅពេលដែលអ្នកចាញ់ហ្នឹងមកទៀត អ្នកឈ្នះសប្បាយចិត្តមែនទែន ថាឈ្នះទៀតហើយ អញស្រួលស៊ីទៀតហើយ។ បើសិនជាមានបេក្ខជនគូប្រកួតថ្មី នោះ បានអ្នកឯងអាចលេងពាក្យថា គេកំសាក ប៉ុន្ដែនេះមកសុទ្ធតែអ្នកចាញ់ មកប្រកួត ហើយទៅថាគេនេះទៅវិញ វាគួរតែបញ្ច្រាសមកវិញថា អ្នកហ្នឹងសម្លឹងឃើញតែអ្នកចាញ់ថា ខ្សោយ ហើយវាទៅជាអ្នកឈ្នះសម្លឹងទៅអ្នកចាញ់ថាខាំ្លង វាអត់ដែលមាន។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ សម្រាប់គំនិតរបស់បក្សប្រឆាំង គឺគេកំពុងតែចាត់ទុកថា គេហ្នឹង គឺជាមនុស្សថ្មី គឺជារបស់ថ្មី ដូចជាបង្កើតនូវសំបកនៃបក្សសង្រ្គោះជាតិហ្នឹង គឺគេកំពុងតែលាបពណ៌ ហើយគេថា នេះគឺជារបស់ថ្មីមួយដែលត្រូវយកមកប្រកួតជាមួយគណបក្សប្រជាជន។ លោកបណ្ឌិតយល់ឃើញថាយ៉ាងម៉េច ថ្មីរបស់គេនេះ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ យើងនិយាយគេហៅថាស្បោងថ្មី ឬក៏វាំងននថ្មី ប៉ុន្ដែដល់ទាញវាំងននចេញមក មនុស្សកំពុកកំបាក់ដដែលតែម្ដង។ ឥឡូវយើងមើល លោក សម រង្ស៊ី កំពុកកំបាក់ ប៉ុន្ដែនៅសល់ជើងនៅសល់ដៃអីរៀងរឹងមាំបន្ដិចដែរ ព្រោះ ២៦ គីឡូក្រាមដែរ។ ដល់ កឹម សុខា កំពុកកំបាក់នៅសល់កម្ទេចកម្ទីហ្នឹង គឺខ្ទង់ ៣ គីឡូក្រាមហ្នឹងឯង ហើយផ្គុំគ្នាហ្នឹង ហើយបើយើងយកគីឡូក្រាមបូកគីឡូក្រាមបាន ២៩ ប៉ុន្ដែដល់នយោបាយមិនមែនបូកគ្នាស្មើនឹង ២៩ ទេ។ ហើយខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ចំណុចហ្នឹង បានន័យថាគាត់ជាមនុស្សដដែលទេ ប៉ុន្ដែប្រើស្រោមថ្មី ហើយស្រោមថ្មីហ្នឹង និយាយឲ្យខ្លីគុណភាពផ្លាស្ទីកស្រោមហ្នឹង គឺអន់ដដែលទេ គ្រាន់តែឆ្លាក់រូប ប្តូររូបលោកខែ មកដាក់ព្រះអាទិត្យហ្នឹង។ ដល់ឆ្លាក់រូបហ្នឹង ឆ្លាក់ក៏មិនត្រូវផង តែហ្នឹងយើងចាត់ទុកថាជាជោគវាសនារបស់គាត់ទៅចុះ ប៉ុន្ដែយើងមើលមនុស្សដដែល ឯគោលនយោបាយរបស់គាត់ក៏ដដែល។ គោលនយោបាយដដែលហើយ ចរឹតនយោបាយដដែលទៀត។ ដល់ចរឹតនយោបាយដដែលដូចខ្ញុំបានលើកហ្នឹង អ្នកឯងមានចរឹតនយោបាយអញ្ចឹង ប្រជាពលរដ្ឋបដិសេធបាត់ហើយ នៅសល់តែជាង ១០ ភាគរយ ក្រោម ២០ ភាគរយ ដែលគាំទ្រឥរិយាបថរបស់គាត់ តែមនុស្សសរុបទាំងអស់ ៨០ ភាគរយ អត់ទទួលយក។ ហើយបើមើលអំពី ដែលគាត់ចាត់ទុកកម្ពុជា អត់រីកចម្រើន តែប្រជាពលរដ្ឋជាង ៨០ ភាគរយ ទទួលស្គាល់ថារីកចម្រើនបូកនឹងអ្នកអត់ឆ្លើយផង ហ្នឹងចូលដល់ ៩០ ហើយ។ អ្នកដែលឆ្លើយថា រីកចម្រើនអត់ត្រូវហ្នឹង អត់រីកចម្រើនហ្នឹង គឺនៅក្រោម ១០ ភាគរយផង។ អញ្ចឹងបានន័យថា លោក សម រង្ស៊ី លោក កឹម សុខា ធ្វើនយោបាយខុសស្ដង់ដារ។ ពាក្យថាខុសស្ដង់ដារហ្នឹង មានន័យថា ធម្មតាបើយើងសរសេរនិក្ខេបបទមួយ គឺគេត្រូវទៅរកឲ្យឃើញស្ថានភាពពិតជាក់ស្ដែង។ បើអ្នកអត់ទៅរកឲ្យឃើញស្ថានភាពជាក់ស្ដែងទេ អ្នកនឹងសរសេរនិក្ខេបបទមួយ ដូចកន្សែងបក់កន្សែងបោយហើយ វាអត់ពិត។ ដល់វាអត់ពិតទៅ វាឃ្លាតឆ្ងាយពីដួងចិត្ត និងឆន្ទៈពិតនៃជីវភាពរស់នៅជាក់ស្ដែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ត្រង់ហ្នឹងហើយ គឺជាបរាជ័យរបស់គណបក្សប្រឆាំង។
ខ្ញុំគ្រាន់តែលើក ឧទាហរណ៍មួយ ដូចរឿងព្រំដែន ដែលយើងមើលឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ ដែលយើងស្ទង់មើល ប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រនយោបាយកំណត់គូសវាសខ្សែ បន្ទាត់ និងបង្គោលព្រំដែន គឺគាំទ្ររហូតដល់ជាង ៨០ ភាគរយ។ ឯគណបក្សប្រឆាំង មានតែគណបក្សប្រឆាំងបន្ដិចបន្ដួចទេ ដែលបដិសេធ សូម្បីតែរឿងនយោបាយយុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រជាង ៨០ ភាគរយ ហើយសំណួរមួយទៀតគាត់ឆ្លើយថា បន្ដគាំទ្រឲ្យមានតទៅទៀតនោះ។ អញ្ចឹងបានន័យថា កឹម សុខា ក្ដី សម រង្ស៊ី ក្ដី វាយប្រហារនយោបាយយុវជនស្ម័គ្រចិត្តរបស់សម្ដេចប្រមុខរដ្ឋាភិបាល គឺប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈរាស្ដ្របាត់ហើយ តាមរយៈយើងស្ទង់ហ្នុង។
អញ្ចឹងបានទាញមកវិញ ដែលគាត់ថា កំសាកហ្នឹង ឥឡូវយើងមើល ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទទួលស្គាល់នូវឧត្តមភាពជាតិ និងឥស្សរភាពរបស់គណបក្សប្រជាជន និងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់គណបក្សប្រជាជន រហូតដល់យើងពិចារណាមើល សម្ដេចប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលនៅទស្សវត្សទី ៨០ ដែលធ្វើការចរចាសន្ដិភាពជាមួយភាគីខ្មែរ ត្រីភាគីនិរទេសនោះ យើងមើលព្រះករុណាសម្ដេចឪ ព្រះអង្គជាអ្នកនយោបាយជើងចាស់ ហើយជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសពីដើមមកទៀត ប្រៀបធៀបនឹងអាយុសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ដ្រីគាត់ក្មេងជាង ហើយបទពិសោធន៍នៅក្មេងជាងទៀត។ ប្រៀបធៀបជាមួយលោកតា សឺន សាន ក៏ជាជើងចាស់ដែរ ប៉ុន្ដែសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ដ្រីក៏ជជែកចរចាតទល់។ ងាកមកប្រៀបធៀបនឹងខ្មែរក្រហម លោក ខៀវ សំផន ចំណេះវិជ្ជាសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ទៀត ហើយជាប្រជាធានរដ្ឋនៅក្នុងរបប ប៉ុល ពត ទៀត សុទ្ធតែអ្នកជើងចាស់ មុនទាំងអស់។ មានពេលខ្លះសម្ដេចប្រមុខរដ្ឋាភិបាលជជែកតទល់ផ្ទាល់ជាមួយនឹងព្រះករុណាអង្គសម្ដេចឪ គឺយ៉ាងស្វិតស្វាញ ហើយយើងគិតទៅពេលដែលជជែកជាមួយត្រីភាគីនិរទេសហ្នឹង ជជែកនៅលើតារាងគេទេ មិនមែនជជែកនៅលើតារាងរបស់សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ឬអតីតរដ្ឋកម្ពុជាទេ។ ដូចយើងលេងបាល់ទាត់អញ្ចឹង ទៅតារាងគេ វាត្រូវមានចំណុចបាក់តូចមួយដែរ ប៉ុន្ដែហេតុទៅតារាងគេហើយ តារាងគេហ្នឹង បានន័យថា ទៅនិយាយក្រៅប្រទេស ដែលប្រទេសហ្នឹងអត់គាំទ្រសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាទេ។ ទៅតារាងគេហើយ ជួបសុទ្ធតែអ្នកជើងចាស់ ម៉េចក៏ធ្វើបាន។ និយាយឲ្យអស់ទៅ សម្ដេចក្រុមព្រះកាលហ្នឹងមិនមែនជាគូចរចាជាមួយសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ដ្រីទេ បើមិនជឿទៅសួរសម្ដេចក្រុមព្រះទៅគ្រាន់តែអ្នកចូលរួមជាមួយអង្គសម្ដេចឪ គ្រាន់តែជាអ្នកស្ដាប់ទេ សូម្បីមតិអត់មានចេញមួយម៉ាត់ផង។ អញ្ចឹងបានន័យថា យើងមើលទៅមើល តើកំសាកនៅឯណា? ទៅចរចាជាមួយជើងចាស់ ហើយ៣ ទល់នឹង ១ ទៀត មានពេលខ្លះ ៣ ទល់នឹង ១ ។ រហូតដល់មានពេលខ្លះ នៅក្នុងវេទិការអន្ដរជាតិ ៣ ទល់នឹង ១ ហើយមានអន្ដរជាតិដែលមាននិន្នាការខាងលិចក៏តតាំងទៀត។ តើកំសាកត្រង់ណា? រហូតដល់បានជោគជ័យនាំសមិទ្ធផល កិច្ចព្រមព្រៀងសន្ដិភាពទីក្រុងប៉ារីសមកកាន់កម្ពុជា រហូតដល់យាង និងដង្ហែរព្រះករុណាអង្គសម្ដេចឪពីក្រៅប្រទេសមកកម្ពុជាទៀតផងនោះ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ ទាក់ទងនឹងរឿងលោក សម រង្ស៊ី ដែលគាត់បានបោះសម្តីថា សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតី កំសាក រារាំងគាត់មិនឲ្យចូលប្រកួត ព្រោះខ្លាចប្រជាប្រិយភាពគាត់។ តើការដែលគាត់និយាយនេះ បើតាមការវិភាគរបស់លោកបណ្ឌិត តើគាត់មានចេតនាយ៉ាងម៉េចដែរ?
លោកបណ្ឌិតឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ នេះជាទស្សនៈបំភ្លៃនូវភាពអស់សង្ឃឹម របស់លោក សម រង្ស៊ី ។ ក្រោយពេលដែល លោក សម រង្ស៊ី បានទៅដកបង្គោលតម្រុយព្រំដែនហើយ ក៏បានគេចទៅក្រៅប្រទេស ។ ពេលនោះក៏មានបណ្តឹង ហើយតុលាការសាលាដំបូងខេត្តស្វាយរៀងបានកាត់ទោសគាត់ឲ្យមានទោស។ លោក សម រង្ស៊ី បានស្រែកក្តែងៗពីក្រៅមកថាបរទេសនឹងនាំគាត់មកស្រុកខ្មែរ។ ចំណែកឯប្រធានទីងមោងបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏ខំស្រែកថានឹងមកឆាប់ៗដែរ តែការពិតមិនឃើញមកទេ ចំណែកការបោះឆ្នោតវិញកាន់តែខិតជិតមកដល់ទៅហើយ។ ក្រោយពីបានសន្យាថានឹងមកឆាប់ៗ គាត់ក៏បានប្រកាសវាយប្រហារមកលើសម្តេចថែមទៀតថា វត្តមានរបស់ សម រង្ស៊ី ដែលនឹងត្រូវត្រឡប់មកស្រុកវិញនេះ គឺមិនចាំបាច់ពឹងលោក ហ៊ុន សែន ទេ គាត់នឹងទៅពឹងប្រធានអាយ៉ងវិញ។ ប៉ុន្តែ បន្តិចក្រោយមកក៏មានសរសេរសំបុត្រមួយសុំ សម្តេច ជា ស៊ីម ឲ្យជួយសម្រួល។ ដូច្នេះនេះជាគំនិត បាតដៃជាខ្នងដៃ របស់មេបក្សអសមត្ថភាពមួយនេះ។ ការលើករបស់ សម រង្ស៊ី អំពីការដែលគាត់មិនបានមកនេះ គឺដោយសារបរទេសមិនអាចជូនគាត់មកបានទេ ពីព្រោះគាត់កំពុងជាប់ទោស ដូច្នេះដើម្បីបំភ័ន្តភ្នែកប្រជាពលរដ្ឋអំពីភាពអស់សង្ឃឹមរបស់គាត់ អញ្ចឹងគឺត្រូវនិយាយថា អ្នកកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា កំសាកទៅវិញទៅ។
សរុបមក បើសិនជា លោក សម រង្ស៊ី ពិតជាមានឥទ្ធិពលនយោបាយមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើនមែន ឬក៏ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរពិតជាស្រឡាញ់លោក សម រង្ស៊ី មែន គឺវាដូចឧទាហរណ៍ទៅនឹងលោក ថាក់ស៊ីន ហើយ ដែលគេបានធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធារំលំ និងបានរំលាយគណបក្សគាត់ក៏ដោយ ក៏ក្រុមរបស់លោក ថាក់ ស៊ីន អាចបង្កើតគណបក្សថ្មីមួយ ទៅប្រកួតបោះឆ្នោតគឺនៅតែឈ្នះដដែល។ បានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅតែគាំទ្រលោក ថាក់ ស៊ីន អញ្ចឹងមិនចាំបាច់មានវត្តមានរបស់លោក ថាក់ ស៊ីន ទេ។ ដូច្នេះទោះបីជាដូរឈ្មោះគណបក្សមួយទៅជាឈ្មោះគណបក្សថ្មីមួយក៏នៅតែឈ្នះ នៅតែប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រដដែល។ ឧទាហរណ៍នេះបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាលោក ថាក់ ស៊ីន អវត្តមានក្នុងស្រុកក៏នៅតែមានការស្រឡាញ់គាំទ្រយ៉ាងគគ្រឹគ គគ្រេងពីប្រជាពលរដ្ឋថៃដដែល។
ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី បើគាត់មានប្រជាប្រិយភាព ដូចលោក ថាក់ ស៊ីន គឺមិនចាំបាច់មកស្រុកខ្មែរទេ ពីព្រោះឈ្មោះគណបក្សក៏មានដាក់ឈ្មោះលោក សម រង្ស៊ី ដែរ។
ចំណុចមួយទៀតគឺ ការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសថៃក៏ដូចការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាដែរ គឺបោះឆ្នោតរដ្ឋសភា ទោះបីជាសមមាត្រក្តី ឬឯកត្តនាមក្តី តែជាការបោះឆ្នោតរដ្ឋសភា គឺនៅតាមមណ្ឌលនីមួយៗជ្រើសរើសបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រ មិនមែនរើសប្រធានាធិបតីទេ។ នៅកម្ពុជា លោក សម រង្ស៊ី ដែលពីមុនមិនទាន់ជាប់ទោសគឺអាចឈរឈ្មោះបាននៅក្នុងមណ្ឌលតែមួយទេ។ សម្តេច ហ៊ុន សែន សម្តេច ជា ស៊ីម សម្តេច ហេង សំរិន ក៏អាចឈរឈ្មោះបានតែមួយមណ្ឌលដែរ។ កឹម សុខា ក៏អញ្ចឹងដែរ។ អញ្ចឹងតាមមណ្ឌលនីមួយៗគឺមានការបែងចែកចំនួនអសនៈរួចទៅហើយ។
អញ្ចឹងការដែល សម រង្ស៊ី លើកឡើងពីបញ្ហាដែលថាសម្តេចកំសាកអីជាដើមនេះ គឺក្នុងចេតនាបន្លប់ចិត្តខ្លួនឯង លួងលោមអារម្មណ៍ខ្លួនឯង ដើម្បីឲ្យមានទឹកចិត្តបន្តនូវជីវិតនយោបាយដែលកំពុងតែធ្លាក់ក្នុងភាពដុនដាបតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ ខ្ញុំបានឃើញមានការតែងតាំងជារដ្ឋាភិបាលស្រមោលរបស់ សម រង្ស៊ី អីគេនោះ ជារៀងរាល់អាណត្តិ តាំងពីអាណត្តិដំបូងរហូតមកដល់អាណត្តិទី៤នេះ ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញរដ្ឋមន្ត្រីណាមួយបានធ្វើការនោះទេ គឺឃើញតែអស់សង្ឃឹមរហូត។ ការតែងតាំងឥឡូវនេះគេតែងតាំងទៅដល់ចៅហ្វាយខេត្ត រដ្ឋមន្ត្រីនេះ ឬរដ្ឋមន្ត្រីនោះ។ ចំពោះល្បិចកលនេះ សូមលោកបណ្ឌិតជួយពន្យល់ដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីកុំឲ្យខាតបង់អស់លុយ អស់កាក់ឲ្យទៅ សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា ដើម្បីតំណែងខ្យល់នេះឲ្យសោះ ដើម្បីកុំឲ្យដូចសុភាសិតខ្មែរបានពោលថា «ប្រាក់ក៏បង់ ថង់ក៏ដាច » ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ នេះគឺជានយោបាយលក់ទំនិញជាតំណែង ជាទំនិញខ្យល់ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋនៅក្រៅប្រទេសដែលខំសន្សំលុយជាយូរមកហើយនោះ នៅពេលឮថាបានធ្វើជាប្រធានខេត្ត តំណាងរាស្រ្ត ឬរដ្ឋមន្ត្រី ទើបប្រថុយដាក់លុយ៦ម៉ឺន ឬ៧ម៉ឺនសាកទៅ។ ពីមុនពួកគណបក្សប្រឆាំងលក់តែតំណែងបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រក្នុងលេខរៀងល្អទេ។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ពួកគាត់ប្រមូលលុយអត់បានគ្រប់ អញ្ចឹងគាត់ត្រូវបង្កើតតំណែងខ្យល់ផ្សេងទៀតក្នុងអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ គឺតំណែងឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋលេខាធិការ ឬតំណែងចៅហ្វាយខេត្ត ជាដើមទៅ។ ដូច្នេះចំពោះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដែលច្រឡំគាំទ្រ ច្រឡំជឿ កុំយកលុយពីផ្ទះទៅទិញទំនិញខ្យល់ពីពួកគាត់ ហើយត្រូវចេះពិចារណា គឺទី១ បើសិនជាលោក សម រង្ស៊ី ឬលោក កឹម សុខា មានសក្តានុពលនយោបាយខ្លាំងចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមែន មិនមែននៅពេលដែល កឹម សុខា ឬខាងលោក សម រង្ស៊ី ទៅធ្វើវេទិកាម្តងៗគឺមានប្រជាពលរដ្ឋទៅចូលរួមតែបន្តិចបន្តួចទេ។ ទី២ សូមមើលទៅលើលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិពីប្រជាពលរដ្ឋ ក៏បងប្អូនឃើញដែរ ថាសម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា ថិតនៅក្នុងកម្រិតណា? បងប្អូនក៏អាចដឹងអំពីកម្លាំងប្រកួតប្រជែងរបស់គណបក្សប្រឆាំង សូម្បីតែនៅតៀមកាហ្វេក៏គេដឹងដែរ។ របៀបបោករបស់ លោក សមរង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា គឺដដែលៗ។ អ្នកដែលធ្លាប់ចាញ់បោកហើយបានអស់លុយទៅហើយ គេមិនចាញ់បោកទៀតទេគឺមានតែអ្នកថ្មីទេ។ បងប្អូនអាចស្ទង់មើលទៅថាតើចំណុចណាដែលជាចំណុចខ្លាំងរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា អាចឈ្នះឆ្នោតទៅកើត? បើមាយាទនយោបាយគាត់នៅដដែល សមត្ថភាពធ្វើនយោបាយគាត់នៅតែទាបដដែល ហើយការរួមគ្នារវាង សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា នៅតែភាពជាស្រមោលដដែលទេ។
វិធីសម្លាប់ជីវិតនយោបាយលោក សម រង្ស៊ី ក្តី ឬជីវិតនយោបាយរបស់ កឹម សុខា ក្តីគឺរាជរដ្ឋាភិបាលគ្រាន់តែខិតខំប្រឹងប្រែងអភិវឌ្ឍជាតិ កសាងសមិទ្ធផលជាតិឲ្យកាន់តែរីកចម្រើនពីមួយអាណត្តិ ទៅមួយអាណត្តិពេលនោះជីវិតនយោបាយរបស់គណបក្សប្រឆាំងនឹងស្លាប់ដោយខ្លួនឯង ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋអស់ជំនឿ។ ម្យ៉ាងទៀត បក្សប្រឆាំងតែងតែប្រឆាំងជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍ ដូចជាលើកថារាជរដ្ឋាភិបាលអត់ធ្វើផ្លូវ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋធ្វើដំណើរលើផ្លូវស្អាត។ គាត់លើកថារាជរដ្ឋាភិបាលអត់បានកសាងសមិទ្ធផលអ្វីទេ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋបានឃើញនិងធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ស្ពានលំដាប់ធំៗ កាត់ទន្លេ ដៃសមុទ្រ ខ្វាត់ខ្វែងទូទាំងប្រទេស ដែលបងប្អូនបានទទួលប្រយោជន៍ពីសមិទ្ធផលទាំងអស់នោះ។ អញ្ចឹងវិធីសម្លាប់ជីវិតនយោបាយបក្សប្រឆាំងគឺការកសាងប្រទេសជាតិឲ្យកាន់តែរីកចម្រើននេះហើយ៕
សម្រង់ព័ត៌មាន៖ លោក នូ សាវុធឌី
