មានសុភាសិតបុរាណអង់គ្លេសមួយពោលថា «តួលេខមិនកុហកទេ»។ ប្រហែលជាដោយសារមានការកើនឡើងនៃការប្រើប្រាស់ស្ថិតិដោយអ្នកនយោបាយ
និងមនុស្សរបស់ពួកគេនោះ សុភាសិតនេះត្រូវបានគេកែសម្រួលជាយូរមកហើយថា៖ «តួលេខមិនកុហក ប៉ុន្តែអ្នកកុហកអាចបង្កើតតួលេខបាន»។ សុភាសិតដែលបានកែសម្រួលក្រោយនេះ គឺ «តើត្រូវបំភ្លៃតួលេខស្ថិតិរបៀបណា»
។
មូលហេតុមួយដែលសុភាសិតនេះតែងតែដក់ក្នុងអារម្មណ៍
នៅពេលដែលខ្ញុំអានរបាយការណ៍របស់សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ERA ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំទៅម៉ិញ។ ក្នុងចំណោមការចោទប្រកាន់ជាច្រើនទៅលើការរៀបចំការបោះឆ្នោតសកល
ថ្ងៃទី២៨ ខែ កក្កដា ERA
បានរួមបញ្ចូល ក្នុងរបាយការណ៍នូវអ្វីដែលខ្លួនចាត់ទុកថា ជាតួលេខដ៏គួរឱ្យសង្ស័យដែលកើតចេញអំពីការចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត និងការបោះឆ្នោត។
អ្នកសរសេររបាយការណ៍នេះ
អះអាងថា ខ្លួនយល់មិនច្បាស់ពី «គំរូមិនប្រក្រតី» នៅក្នុងការបន្ថែម និងការលុបឈ្មោះក្នុងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតពេលធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ប្រចាំឆ្នាំ២០១២។ ពួកនេះមិនបានបញ្ជាក់អំពីការពិតដែលថា រយៈពេលសមស្រប និងជាក់លាក់តាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងការលើកឡើងនូវការប្រឆាំងជំទាស់ទៅនឹងអ្វីមួយដែលហាក់ដូចជាមិនស្របច្បាប់អំពីបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត
គឺដែលនៅពេលនោះ ជាពេលដែលគេកំពុងត្រូវបានគេធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព។
គណបក្សប្រឆាំង (ដែលនៅពេលនោះមានពីរ) បានធ្វើពហិការមិនចូលរួមក្នុងដំណើរការនៃបច្ចុប្បន្នភាព ហើយអង្គការដែលជាសមាជិកនៃ ERA ក៏ហាក់ដូចជា ពេលនោះបានធ្វើតាមពួកប្រឆាំងដែរ។ ឥឡូវនេះ ពួកនេះចង់ធ្វើឱ្យយើងជឿថា
មានអ្វីមិនត្រឹមត្រូវក្នុងនីតិវិធីដែលពួកគេបានគេចមិនចូលរួមសង្កេតការណ៍តាំងពីដើមឆ្នាំនេះ-ផ្អែកលើតួលេខ។
ដូចជាមិនសូវ “ប្រក្រតី”
ការពិតនៃការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព «គំរូមិនប្រក្រតី» របស់ ERA គឺថា៖ ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតក្នុងស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតមួយចំនួនបានកើនឡើង ឬថយចុះ ច្រើនជាងស្ថានីយ៍ដ៏ទៃទៀត។ បើគិតតែមួយភ្លែត វាបង្ហាញថា ពិតជាមិនប្រក្រតីមែន។ វាអាចមិនប្រក្រតី
ដែលស្ទើរតែមិនអាចទៅរួចសម្រាប់ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោត នៅគ្រប់ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតទាំងអស់
ដែលកើនឡើងតាមភាគរយដូចគ្នា។ វិទ្យាសាស្ត្រសង្គមបានបង្កើត មធ្យមភាគ និងឧបករណ៍ស្ថិតិផ្សេងទៀត
ពីព្រោះដំណើរការសង្គមជាប់ពាក់ព័ន្ធច្រើនជាង គឺ ពី-បីនាក់ទៅ ស្ទើរតែជានិច្ច កាលខុសៗគ្នា។
ERA បង្ហាញអំពីតារាងមួយដែល
«បង្ហាញចំនួននៃស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតនៅតាមខេត្តនីមួយៗ ដែលមានទំហំកើនឡើងយ៉ាងតិចណាស់៥០%»
ក្នុងពេលធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ឆ្នាំ២០១២។ កំណើនបែបនេះ និងការ អះអាងទាំងឡាយរបស់គេបានបញ្ជាក់ថា ឬមួយ
«ចំនួនប្រជាជនពាក់កណ្តាលក្នុងសហគមន៍ ដល់អាយុ១៨ឆ្នាំ ឬមួយក៏មានការធ្វើចំណាកស្រុកក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំចូលមកតំបន់ទាំងនេះ»។
អ្នកសរសេររបាយការណ៍នេះ មានការប៉ិនប្រសប់ដ៏អស្ចារ្យក្នុងការស្រមើស្រមៃពីសកម្មភាពអាក្រក់របស់អាជ្ញាធរទទួលបន្ទុករៀបចំបោះ
ឆ្នោត ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគេដេញដោយឱ្យធ្វើការពន្យល់យ៉ាងសមញ្ញ ការស្រមើស្រមៃរបស់ពួកគេបានបរាជ័យ។
ផ្ទុយមកវិញ ទាំងចំនួនប្រជាជនមួយចំនួនធំដែលកើនដល់អាយុ១៨ឆ្នាំ ឬក៏មានចំណាកស្រុកក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ តើវាមិនអាចទៅរួចទេថា បាតុភូតទាំងពីររឿងនេះបានកើតឡើងនៅក្នុងឃុំតែមួយជាមួយដូចគ្នា? ក្រៅពីនេះមានអ្វីទៀត? វាហាក់ដូចជាថា NGOs ដែលតវ៉ាឥតឈប់ឈរថា
ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត មិនត្រូវបានចុះឈ្មោះនោះ គឺមិនត្រូវគិតស្រមើស្រមៃថាប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះមិនអាចចុះឈ្មោះបាន នៅពេលដែលពួកគេបានសម្រេចចិត្តទៅចុះឈ្មោះនោះ។
ក្នុងតារាង ២១ នៃរបាយការណ៍បានបង្ហាញថា មានស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតបែបនេះមានចំនួន១២៧៤។ គឺត្រូវជា ៧% នៃ១៨១០៩ស្ថានីយ៍ដែលមាននៅពេលការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ឆ្នាំ២០១២។ នៅកម្ពុជា ចំនួននេះមិនច្រើនទេ ព្រោះចំនួនប្រជាជនដែលចល័តចុះឡើងនោះវាខ្ពស់។
អ្វីដែលពួក ERA មិនបានកត់សំគាល់
តួលេខក្នុងរបាយការណ៍ ERA ក៏បានបង្ហាញអំពីអ្វីដោយឡែក ដែលហាក់ដូចជាអ្នកសរសេរបាយ ការណ៍មិនបានកត់សម្គាល់។ ច្បាប់បានកំណត់ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតចំនួនអតិបរមា
គឺ៧០០នាក់ក្នុងស្ថានីយ៍នីមួយៗ។ ដោយសារលទ្ធផលនៃការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត
ឆ្នាំ២០១២ បានធ្វើឱ្យស្ថានីយ៍ខ្លះលើសចំនួនអតិបរមានោះ ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតដែលមានចំនួន៦៩១
ត្រូវបានបំបែកជាពីរ ហើយស្ថានីយ៍ថ្មីចំនួន២០៩ ថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើង។
របាយការណ៍នេះ បានចង្អុលបង្ហាញដោយឡែកលើខេត្តកំពង់ចាម កណ្តាល និងតាកែវ
ថាមានចំនួនស្ថានីយ៍ខ្ពស់ ពិសេសដែលមានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតបានកើនឡើងលើសពី៥០%។ ឧទាហរណ៍
មានចំនួនស្ថានីយ៍បែបនេះចំនួន១៨៨ នៅខេត្តកំពង់ចាម។ ប៉ុន្តែចំនួនស្ថានីយ៍បំបែក
និងស្ថានីយ៍ថ្មីក្នុងខេត្តនេះ បើយោងតាមតារាង២៣នៃរបាយការណ៍ មានតែ៩៧ប៉ុណ្ណោះ។
ដូច្នេះ យ៉ាងហោចណាស់ចំនួន៩១ក្នុងចំណោម១៨៨ស្ថានីយ៍ ដែលមានការកើនឡើង «មិនប្រក្រតី»
នៃចំនួនអ្នកបោះឆ្នោត មិនបានកើនលើសចំនួនអតិបរមា៧០០នោះទេ។ ប៉ុន្តែអាចមានចំនួនច្រើនជាង៩១ ពីព្រោះស្ថានីយ៍មួយឬច្រើនទៀត ដែលជិតទៅដល់ចំនួនអតិបរមា អាចកើនចំនួនលើសកំណត់តែកំណើននេះមានបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។
តើមានន័យដូចម្ដេចនោះគឺថា
យ៉ាងហោចណាស់៩១នៃស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ដែលមានកំណើនភាគរយច្រើននោះ គឺមានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតតិច
មុនកាលធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពឆ្នាំ ២០១២។ ដើម្បីកុំឱ្យលើសចំនួនកំណត់៧០០ជាមួយនឹងកំណើន៥០%
ស្ថានីយ៍ទាំងនោះត្រូវមានចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះ ឆ្នោតតិចជាង៤៦៧នាក់។
សារៈសំខាន់នៃបញ្ហានេះគឺ ថាកំណើនភាគរយមើលទៅហាក់ដូចជាកើនច្រើន ប្រសិនបើពិនិត្យមើលដោយផ្តើមពីកម្រិតទាបទៅ។
ប្រសិនបើស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតមួយមានកំណើនអ្នកបោះ ឆ្នោត ៧៥នាក់នោះ គឺវាកើនដល់ទៅ៧៥%
ប្រសិនបើពីមុនមានតែអ្នកបោះឆ្នោត១០០នាក់ ប៉ុន្តែវាកើនតែ១៥% ប្រសិនបើពីមុនវាមានអ្នកបោះឆ្នោត៥០០នាក់។
នៅក្នុងខេត្តទាំងបីដែលត្រូវបានចង្អុលបង្ហាញនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ
ប្រហែលជាពាក់កណ្តាលនៃស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតដែលមានកំណើនមិនប្រក្រតី គឺស្ថានីយ៍ដែលក្នុងនោះចំនួនភាគរយហាក់ដូចជាខ្ពស់
ពីព្រោះ ស្ថានីយ៍ទាំងនោះមានចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះតិចតួចនៅមុនពេលធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព
(យ៉ាងតិច ៩១ ក្នុងចំណោម ១៨៨ស្ថានីយ៍ នៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម យ៉ាងតិច៦៦ ក្នុងចំណោម១៣៥ស្ថានីយ៍ នៅក្នុងខេត្តកណ្តាល និង យ៉ាងតិច៦៩ ក្នុងចំណោម១១២ស្ថានីយ៍ នៅក្នុងខេត្តតាកែវ)។ នៅទូទាំងប្រទេសមានស្ថានីយ៍បោះឆ្នោត ចំនួន១២៧៤ ជាមួយនឹងកំណើន
៥០% ឬច្រើនជាងនេះ ហើយមានតែស្ថានីយ៍ថ្មីបោះឆ្នោតចំនួន៩០០ ប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះយ៉ាងហោចណាស់
៣៧៤ស្ថានីយ៍ ហើយប្រហែលជាច្រើនជាងនេះ កំណើនហាក់ដូចជាមិនប្រក្រតី ដោយសារតែអ្នកសរសេររបាយការណ៍នេះ ជ្រើសរើសយករបៀបបង្ហាញតែតួលេខជាភាគរយដែលជាមូលដ្ឋាន
នៃប្រភាគនោះត្រូវបានលាក់កំបាំងពីអ្នកអាន។
ក្រឡេកទៅមើលស្ថានីយ៍បោះឆ្នោត ដែលក្នុងនោះមានចំនួនភាគរយធ្លាក់ចុះច្រើនក្នុងការចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត
របាយការណ៍កាន់តែលេងសើចទៅទៀត ហើយក៏មិនលំបាកនិងទាត់ចោលនោះដែរ។ ERA បានព្យាយាមរកឃើញនូវចំនួនសរុប៧៩ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោត
ដែលក្នុងនោះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតពាក់កណ្តាល ឬច្រើនជាងនេះត្រូវបានលុបឈ្មោះចេញក្នុងពេលធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពឆ្នាំ២០១២។ ស្ថានីយ៍សរុបមុនការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចំនួន១៨១០៩ស្ថានីយ៍
គឺចំនួននេះតំណាងឱ្យ០,៤%។ ក្នុងការគិតគូរស្ថិតិដ៏ស្មោះត្រង់
តួលេខទាំងនេះប្រហែលជាមិនត្រូវបានលើកឡើងផងទេ បែបគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា «ផ្សេងៗ»។
ប៉ុន្តែ ERA មិនទាន់បញ្ចប់សង្គ្រាមស្ថិតិរបស់ខ្លួនត្រឹមនេះទេ ដោយបានសរសេរទៀតថា «ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតថ្មី មានអត្រាអ្នកទៅបោះឆ្នោតខ្ពស់មិនប្រក្រតី» ។ ជាថ្មីម្ដងទៀត អ្នកសរសេររបាយការណ៍ធ្វើឱ្យ យើងកាន់តែងឿងឆ្ងល់ខ្លួនឯងពីការពិតដែលថា
ស្ថានីយ៍ខ្លះមានចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតឃ្លាតចេញពីមធ្យមភាគ។
ច្បាស់ណាស់ គឺកំណើនចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះ ដែលរបាយការណ៍នេះបានតវ៉ានោះ
មិនត្រូវ បានឬត្រូវរំពឹងថា គេភ្លេចនោះទេ ខណៈពេលដែលគេអានផ្នែកនេះ។ ដូច្នេះមិនមានការចាំបាច់បង្កើតស្ថានីយ៍ថ្មីឡើយ
ព្រោះឈ្មោះទាំងអស់ដែលត្រូវបានបញ្ចូល គឺជាឈ្មោះទាហានវៀតណាមដែល ERA បានឃើញដើរតំរង់ជួរចូលមកកម្ពុជាដើម្បីបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៨ កក្កដានោះ។
វាពិតមែនថា ភាគរយនៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលពិតជាបានបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃទី២៨
ខែកក្កដា គឺពិតជាខ្ពស់នៅក្នុងស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតថ្មីជាងនៅក្នុងស្ថានីយ៍មានពីមុន។
នេះជាអ្វីដែលគេរំពឹងទុក ប្រសិនបើអាជ្ញាធរឃុំបានបំពេញកិច្ចការរបស់ខ្លួន។ អ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ដែលបានចុះឈ្មោះក្នុងស្ថានីយ៍ថ្មី
នឹងត្រូវបោះឆ្នោតក្នុងកន្លែងផ្សេងពីកាលពួកគេបោះឆ្នោតមុន។ ដូច្នេះមន្ត្រីមូលដ្ឋាននឹងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហានេះ
ដោយ ប្រាប់អំពីទីតាំងនៃស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតថ្មី ហើយប្រហែលថែមទាំងរំលឹកដល់ពួកគេឱ្យរកឈ្មោះរបស់ខ្លួនក្នុង
បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតទៀតផង។ ពួកគេនឹងមានការយល់ដឹងអំពីការបោះឆ្នោតច្រើនជាងមុន
នៅពេលបោះឆ្នោតខាងមុខ។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកខ្លះដែលបានចុះឈ្មោះនៅស្ថានីយ៍ចាស់
បានផ្លាស់ទី ឬភ្លេចទីតាំង ឬថ្ងៃបោះឆ្នោត។ ជាការពិតណាស់
ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតថ្មីមានចំនួនអ្នកទៅបោះឆ្នោតខ្ពស់ជាង។
ស្ថិតិដែលជាដង្ហើមចុងក្រោយ
អ្នកសរសេររបាយការណ៍ ERA ប្រាកដជាត្រូវបានជ្រើសរើសដើម្បីឱ្យដកស្រង់យកការបកស្រាយ របស់គណបក្សប្រឆាំងនៅរាល់តួលេខស្ថិតិ។
ឧទាហរណ៍ «ក្នុងស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតដែលមានចំនួនអ្នកទៅ បោះឆ្នោតខ្ពស់ លើសពីចំណុចមធ្យមភាគនៅក្នុងប្រទេស
គណបក្សប្រជាជនបានទទួលចំនួនខ្ពស់ជាងមធ្យមភាគទូទាំងប្រទេស»។ តើភស្តុតាងអ្វីទៀតដែល
សម រង្ស៊ី ឬ កឹម សុខា ត្រូវការ? នៅទីកន្លែងដែល មនុស្សម្នាចេញទៅបោះឆ្នោតមានចំនួនច្រើននោះ ប្រាកដជាដោយសារគណបក្សប្រជាជនបានជំរុញឲ្យមន្ត្រី
យោធា និងមន្ត្រីរាជការ ទៅកាន់ស្ថានីយ៍ទាំងនោះ ហើយបង្ខំឱ្យពួកគេបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រជាជន។*
អ្វីដែលអ្នកសរសេររបាយការណ៍របស់
ERA មិនបាននិយាយនោះ គឺវាត្រឹមត្រូវដែរ ដែលថា៖
នៅកន្លែងស្ថានីយមានអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតក្រោមចំណុចមធ្យមនោះ
គណបក្សប្រជាជនបានធ្វើការប្រសើរ លើសពីចំណុចមធ្យមជាតិ។
ជាការពិតណាស់៖ ចំពោះសេចក្ដីថ្លែងទាំងពីរនេះ ដែលមើលទៅហាក់ដូចជាមានការខ្វែងគ្នា
ប៉ុន្ដែនេះជាការពិត។ ជាថ្មីម្តងទៀត
អ្នកសរសេររបាយការណ៍របស់ ERA កំពុងតែឆ្លុះបញ្ចាំងនូវសុភាសិតខាងលើ។ ព្រោះថា យោងតាមតារាង៣០នៃរបាយការណ៍នេះ សម្លេងឆ្នោតរបស់គណបក្សប្រជាជនខ្ពស់ជាងមធ្យម
ភាគក្នុងប្រទេស។ រីឯ ២ភាគ១០ ប៉ុណ្ណោះ គឺ៦០-៧០ និង៧០-៨០ ភាគរយ នៃអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោត បានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនក្រោម៥០ភាគរយ។ ក្នុងក្រុមប្រជាជនតែ២ភាគ១០ប៉ុណ្ណោះ
ដែលអ្នក ទៅបោះឆ្នោត គឺ៦០-៧០ និង៧០-៨០ ភាគរយ-គឺសម្លេងគណបក្សប្រជាជននៅក្រោម ៥០%។
អ្វីទាំងអស់ដែលជាការចាំបាច់របស់មធ្យមភាគដើម្បីយល់អំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើង
ព្រោះថាតួលេខមួយចំនួននៅពីលើមធ្យមភាគ
ហើយមួយចំនួននៅក្រោម។ ច្បាស់ណាស់ចំពោះយើងគ្រប់គ្នា លើកលែងតែអ្នកសរសេររបាយការណ៍ ERA ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ក្នុងស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតដែលមានអាត្រាអ្នកទៅបោះឆ្នោតលើសពី៩០%
សម្លេងរបស់គណបក្សប្រជាជនលើសសម្លេងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ
១៨%។ ប៉ុន្តែក្នុងអត្រាអ្នកទៅបោះឆ្នោតតែចំនួន
៣០-៤០% វិញ គណបក្សប្រជាជនឈ្នះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ១៧%។ តើតួលេខមួយ ពិតជាមានសារៈ សំខាន់ជាងតួលេខមួយទៀតមែនឬទេ? នោះបើតាម ERA ។
លើសពីនេះទៀត យោងទៅតាមតារាង៣០នៃរបាយការណ៍
ក្នុងក្រុមប្រជាជនទាំង១០ក្រុម ទូទាំង តារាងភាគរយនៃសម្លេងរបស់គណបក្សប្រជាជន
គឺខ្ពស់ជាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ អញ្ចឹងតើការបែងចែកនៃសម្លេងទាំងនេះក្នុងចំណោមភាគរយផ្សេងគ្នា នៃអត្រាអ្នកទៅបោះឆ្នោតអាចធ្វើឱ្យមានករណីដែលថា
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានគេឆក់ប្លន់យកអ្វីៗយកដោយមិនស្របច្បាប់នោះ? ខ្ញុំរង់ចាំចម្លើយរបស់ ERA។ ខ្ញុំមិនអាចចាប់ផ្តើមស្រមើស្រមៃថាតើចម្លើយនោះនឹងអាចជាអ្វីទេ។
រឿងអាថ៌កំបាំងផ្នែកលេខនព្វន្ដមួយទៀត ដែលធ្វើឱ្យមានការសង្ស័យដ៏ធំនោះក្នុងគំនិតអ្នកសរសេររបាយការណ៍ ERA នេះ ដែលជាហេតុថា គណបក្សប្រជាជនបានទទួលសម្លេងជាភាគរយខ្ពស់ក្នុងស្ថានីយ៍បោះឆ្នោត ដែលមានអ្នកទៅបោះឆ្នោតច្រើន ជាជាងស្ថានីយ៍ដែលមានអ្នកទៅបោះឆ្នោតតិច។
ប្រសិនបើអ្នកជំនាញផ្នែកបោះឆ្នោតនៃ ERA មើលទៅប្រទេសដទៃទៀតក្នុងពិភពលោកដែលមានការបោះឆ្នោតសេរី ពួកគេនឹងឃើញថា នៅពេលគណបក្សកាន់អំណាចបាត់បង់អ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួនខ្លះ មួយចំនួននៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលមិនពេញចិត្តទាំងនោះ បោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រឆាំងធំៗ ប៉ុន្តែចំនួនខុសៗគ្នានៃពួកគេបោះឱ្យគណបក្សតូចៗ ឬមិនបោះតែម្ដង។
ត្រូវហើយ នេះជាបាតុភូតមួយដែលនរណាក៏គេ ដឹង គឺថាប្រជាជនមិនសប្បាយចិត្តជាមួយ គណបក្សដែលគេធ្លាប់បោះឆ្នោតឱ្យ
ប៉ុន្តែគេក៏មិនជឿជាក់ទៅលើគណបក្សប្រឆាំងដែរ ហើយក៏មិនទៅបោះឆ្នោតតែម្ដង។ (ភាគរយនៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះ ហើយទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៨ កក្កដា គឺ៥% តិចជាងឆ្នាំ ២០០៨)។ ចប់រឿងអាថ៌កំបាំង។
* នៅឯការប្រមូលផ្តុំមួយរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ
ក្រោយការបោះឆ្នោត កឹម សុខា បាននិយាយថា ៧០% នៃមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល
ប៉ូលិស និងយោធា
បានបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រឆាំង។
ដោយ Allen Myers