Wednesday, February 12, 2014

ទស្សនៈ ERA មាន​បំណង​លុប​សិទ្ធិ​របស់​ទាហាន និង​មន្ត្រីរាជ​ការ

អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលភាគច្រើនដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយអ្វីដែលហៅថា សម្ព័ន្ធកំណែ​ទម្រង់​ការបោះឆ្នោត (Electoral Reform Alliance) បានចាត់​ទុកខ្លួន​ថាជា​អ្នក​គាំទ្រ​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ ដូច្នេះ វាអាចជាការភ្ញាក់ផ្អើលមួយចំពោះអ្នកអានមួយចំនួនដែលរកឃើញថា របាយការណ៍​របស់ ERA ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីដើមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ មាន​ការ​គាំទ្រ​យ៉ាងខ្លាំងក្លា ដើម្បី​កាត់បន្ថយសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ដែលបំរើការងារនៅក្នុងជួរកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ឬក្នុង ជួរមន្រ្តីរាជការ។

​របាយ​ការណ៍​នេះ ធ្វើ​ឡើង​តាម​វិធីសាស្រ្តពីរយ៉ាង​។ វិ​ធី​ទី​មួយ​ បាន​អះអាង​ថា​បាន​​ច្បាប់​ដក​ហូតរួច​ហើយ​ សិទ្ធិរបស់កងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីរាជការ​មិនឲ្យ​ចូលរួម​ក្នុង​នយោបាយ​។ វិធី​ទីពីរ​ បាន​អះអាងថា “ការអនុវត្ត” ច្បាប់ត្រូវតែ​ពង្រឹងក្នុង​គោល​ដៅ​រិតត្បិត​យ៉ាងខ្លាំង​លើ​សិទ្ធិ​នយោបាយ​របស់កងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីរាជការ។

​​របាយ​ការណ៍​នេះ បាន​ចាប់ផ្តើមដោយដកស្រង់ច្បាប់ស្តីពី​ការ​គ្រប់​គ្រង​មន្រ្តីរាជការដែល​ថា​៖​ “មន្តី្ររាជការគ្រប់រូបត្រូវតែអព្យាក្រិត នៅពេលអនុវត្តមុខងាររបស់ខ្លួន និងត្រូវហាមចំពោះ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់មុខ​តំណែងរបស់ខ្លួន និង​សម្ភារៈរបស់រដ្ឋដើម្បីធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ ដូចជា ធ្វើ​សកម្ម​ភាព​​គាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយ​ណាមួយ និង​គាំទ្រ ឬក៏​ប្រឆាំងនឹង​បេក្ខជន​ណា​មួយ។ ការ​ ប្រព្រឹត្ត​ណាដែលផ្ទុយនឹងមាត្រានេះ គឺជាអំពើខុសឆ្គង ឬជាការរំលោភលើវិជ្ជាជីវៈ។” (ទំព័រ ១២)

ចំណុចនេះ គឺ​ជាការ​ចង្អុល​ចំៗ ដូច​គ្នា​នឹង​ច្បាប់​ស្ដី​ពី​យោធាដែរ ដែល​ចែងថា “មន្រ្តី​យោធា​ត្រូវ​ស្ថិត​នៅ​អព្យាក្រិត​ក្នុងមុខងារ និងសកម្មភាពការងាររបស់ខ្លួន ហើយ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​មុខ​នាទី និងសម្ភារៈរបស់រដ្ឋសំរាប់បំរើឲ្យសកម្មភាពនយោបាយណាមួយ ត្រូវបានហាម​ឃាត់។”

ច្បាប់ហាមឃាត់កងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ឬមន្ត្រីរាជការ មិនឲ្យប្រើប្រាស់សម្បត្តិរដ្ឋ ឬ បំពេញ មុខងាររបស់ខ្លួន​ក្នុង​គោល​ដៅ​គាំទ្រគណបក្សនយោបាយ។ ប៉ុន្តែ​ទាំង​មន្ត្រី​រាជការ និង​យោធា គ្មាន​នរណាម្នាក់បំពេញការងារ ២៤ ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ប្រាំពីរថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ទេ។ ច្បាប់មិនហាម​ឃាត់​សកម្មភាព​នយោបាយក្នុងពេលមិនបំពេញភារកិច្ចផ្លូវការរបស់ពួក​គេ​ឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្នក​សរសេរ​របាយការណ៍របស់ ERA ព្រងើយកន្តើយខ្លឹមសារងាយៗរបស់ច្បាប់នេះ ដែល​ពួកគេ​បាន​ដកស្រង់ ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ជា​គេ​ចោទ​ថា មន្រ្តីយោធា និងមន្រ្តីរាជការ ដែល​មាន​និន្នាការ​គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រជាជនរំលោភច្បាប់ដោយ​ចោទ​ថា៖

“គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុ​ជា មាន​រចនាសម្ព័ន្ធ​គណបក្ស​យ៉ាង​ទូលំទូលាយ​នៅក្នុង​រដ្ឋបាល​របស់​រដ្ឋ ប៉ូលិស និងយោធាដែលផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់​ជាធរ​មាន... [អភិបាលខេត្ត ស្រុក ប្រធានមន្ទីរ ។ល។] គឺ​​​ជាមន្រ្តីរាជការ ហើយ​ដូច្នេះ​ត្រូវ​ហាមឃាត់​មិនឲ្យចូលរួម​ក្នុងសកម្មភាព​របស់​​គណបក្ស​នយោ​បាយ។ ប៉ុន្តែជាក់​ស្ដែង​ពួកគេ​កំពុង​ធ្វើជាប្រធាន និង​ជា​សមាជិកាគណៈកម្មាធិការ​គណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា នៅតាមបណ្តាខេត្ត និងស្រុកមួយចំនួន។”

“ហាមឃាត់មិនឲ្យចូលរួមក្នុងសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយ”! នេះគឺជាការប្រឌិតសុទ្ធសាធ ដោយ ERA ហើយវាផ្ទុយទៅ​នឹង​ច្បាប់កម្ពុជា ក៏​ដូច​ជា​ច្បាប់អន្តរជាតិ។

មាត្រា ៧.៧ នៃបទ​ប្បញ្ញត្តិ និងនីតិវិធីសំរាប់ការបោះឆ្នោត​ជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្ដ្រ​នីតិ​កាល​ទី៥ ចែង​យ៉ាងច្បាស់ថា “បន្ទាប់ ឬក្រៅពីម៉ោងធ្វើការ មន្រ្តីរាជការ អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​គ្រប់កម្រិត​កងយុទ្ធពលខេមរភូមិន្ទ មន្រ្តីប៉ូលិស និងតុលាការអាចចូលរួមក្នុងសកម្មភាពយុទ្ធនាការ​ដើម្បី​គាំ​ទ្រ​គណបក្សនយោបាយ ឬ​បេក្ខជនណាមួយ  ប៉ុន្តែមិនត្រូវស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋាន និងឬ មិនត្រូវកាន់អាវុធ។”

មាត្រា ២៥ នៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិស៊ីវិល និងនយោបាយចែង​ថា៖

“ពលរដ្ឋគ្រប់រូប​មានសិទ្ធិ និងឱកាសដោយគ្មានការលើក​លែង​ដូច​មាន​ចែងក្នុងមាត្រា​២ និងដោយគ្មានការរិតត្បិតដែលគ្មានហេតុផល៖

(ក) ចូលរួមធ្វើកិច្ចការសាធារណៈដោយផ្ទាល់ ឬតាមរយៈតំណាងដែលបានជ្រើសរើស ដោយសេរី។

(ខ) បោះឆ្នោត នឹងត្រូវបាន​ជ្រើស​តាំង​​ដោយការបោះឆ្នោត​យ៉ាង​ទៀងទាត់​តាមពេល​កំណត់​​ពិតប្រាកដមួយតាមរយៈការបោះឆ្នោតជាសកល និងស្មើភាព​តាម​ការ​បោះ​​ឆ្នោ​តជា​សម្ងាត់ ដោយ​ធានា​ការសម្តែងឆន្ទៈដោយសេរីរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។

(គ) មានសិទ្ធិទទួលបានសេវាសាធារណនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនប្រកបដោយសមភាព។”

ផ្ទុយ​ទៅ​នឹង​អនុសញ្ញាអន្តរជាតិនេះ អង្គការ “សិទ្ធិមនុស្ស” មិនមែនរដ្ឋាភិបាលរបស់ ERA មិនចង់ឲ្យកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីរាជការ​ប្រើ​ប្រាស់​សិទ្ធិនយោបាយជា​​ធម្មតា​នេះ​ទេ​។ “អនុសាសន៍មួយក្នុងចំណោមអនុសាសន៍ដទៃទៀត” របស់ពួកគេគឺ៖ “ការអនុវត្តច្បាប់ដែល​ធានាអព្យាក្រិតភាពរបស់ចៅក្រម ប្រធានភូមិ អាជ្ញាធរ និង មន្រ្តីកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ (រួមទាំង ប៉ូលីស) ត្រូវពង្រឹងដើម្បីទប់ស្កាត់ពួកគេមិនឲ្យចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងសកម្មភាពបក្សនយោបាយ និងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត ក្នុងអំឡុងពេល ឬ ក្រោយម៉ោងធ្វើការ(ទំព័រ ១៤ ការសង្កត់​ធ្ងន់​របស់​ខ្ញុំ​)​។”

ហេតុអ្វីប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរដែល​ចូលរួមក្នុងកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ឬទទួលការងារជាមន្ត្រី​រាជ​ការ ត្រូវតែបោះបង់សិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយឬ? ប្រសិនបើនរណា​ម្នាក់នៅ​ក្នុង​តំណែង​​​ បែប​នេះ​និយាយទៅកាន់សមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្លួនថា “ខ្ញុំគិតថាខ្ញុំបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្ស “ក” តើ​មនុស្ស​ម្នាក់នោះត្រូវបណ្តេញចេញពីមុខតំណែង ឬនៅក្រោម ”ការពង្រឹងច្បាប់” ដែល​ជា​ការ​​តស៊ូ​មតិ​របស់ ERA ដោយសារតែកំហុស​នៃ​ការ​ចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត? សិទ្ធិបោះ​ឆ្នោត​​ដែល​ មិន​រាប់​បញ្ចូលសិទ្ធិពិភាក្សាបញ្ហា​គណបក្ស និងបញ្ហានយោបាយ​នោះគ្មាន​ន័យ​ទាល់​តែ​សោះ។

ដូចខ្ញុំបានលើកឡើងនៅក្នុងអត្ថបទមុនរួច​ហើយ របាយការណ៍របស់ ERA គឺចា្រនចោល​ជា​ចំហរ​នូវអង្គ​ដែល​បាន​ជ្រើស​តាំង​ ដូចជា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ព្រោះតែពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ជ្រើស​តាំង​។ របាយ​ការណ៍​នេះ​បានអំពាវនាវឲ្យមាន “ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ” (មានន័យថា មាន​ការ​ពាក់​ព័ន្ធ​ពី​អង្គការ​មិនមែនរដ្ឋាភិបាល) ដើម្បី​មើល​ការ​ខុស​ត្រូវ​លើការ​បោះ​ឆ្នោត​នានា រួមទាំងការជ្រើសរើស គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំការ​បោះ​ឆ្នោតផង​ដែរ។ ការចង់កម្រិតសិទ្ធិនយោបាយរបស់មន្ត្រី​រាជការ និង​មន្រ្តីយោធា គឺមានន័យ​ស្មើនឹងការ​មិន​ទុកចិត្តអ្នកបោះឆ្នោត។

ចំពោះការនិយាយទាំងអម្បាលម៉ានរបស់ពួកគេអំពី “លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ” និង “​សិទ្ធិ​មនុស្ស​”​បណ្តាអង្គការ​ដែល​​ប្រើប្រាស់ឈ្មោះថា  “ERA” បាន​បង្ហាញ​ឥរិយាបថ​ប្រឆាំង​ប្រជាធិបតេយ្យ​យ៉ាង​ ច្បាស់​ក្រឡែត ដែល​ក្នុងនោះ​ពួក​គេ​បាន​ចាត់​តាំង​ខ្លួន​ឯង​ជា​ឥស្សរជន ដែល​ភាគ​ច្រើន​ទទួលបាន​ថវិកាពី​បរទេស​ ក្នុង​ការ​ធ្វើ​សេច​ក្តី​សំរេចចិត្តសំខាន់ៗ ប៉ុន្តែគ្មាន​ការទទួលខុសត្រូវ សូម្បីតែ​អនុសាសន៍​របស់​​ខ្លួន​ដែល​​បាន​ដកស្រង់ចេញពី “អ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យ” នោះ ក៏​ចង់​សំដៅ​ថា ប្រជាជន​សាមញ្ញ​គ្មានសិទ្ធិដឹងថា​តើនរ​ណាជា​អ្នក​​ស្នើ​ច្បាប់ និងបញ្ញតិ្តច្បាប់​ក្នុងនាមពួកគេ​នោះ​៕

ដោយ  Allen Myers

ERA aims to cut soldiers’ and civil servants’ rights

Most of the NGOs involved with the so-called Electoral Reform Alliance would describe themselves as supporters of human rights. It may therefore come as a surprise to some readers to discover that the report of the ERA released in early December firmly advocates curtailing the rights of Cambodians who serve in the armed forces or in the civil service.

It does this in two ways. First, it argues that the law already deprives the armed forces and civil servants of the right to participate in politics. Then, it argues that the “enforcement” of the law should be “strengthened” in ways that would severely limit armed forces’ and civil servants’ political rights.

It begins by quoting the law regarding civil servants: “Any civil servant shall be neutral when exercising his/her functions and shall forbid himself/herself to use his/her position and the State facilities to undertake the following political activities: to work for or against a political party and to work for or against a political candidate. Any behavior contrary to this Article shall constitute a transgression or a professional breach.” (p. 12)

That is pretty straightforward, as is the corresponding law for the military: “Military personnel shall be neutral in their functions and work activities, and the use of functions/titles and State’s materials for serving any political activities shall be prohibited.”

The laws forbid civil servants or armed forces to use state property or to perform their functions in a way that favours a political party. But neither civil servants nor military personnel are on duty 24 hours a day, seven days a week. The laws do not prohibit political activity during times when they are not performing their official duties. But the ERA report authors simply ignore the plain meaning of the laws they have quoted so they can pretend that CPP military personnel and civil servants are violating the law:

“The CPP has wide organizational party structures within the state administration and the police and military forces, counter to the law … [Provincial and district governors, department chiefs etc.] were assigned functions as civil servants and therefore were prohibited from taking part in any political party activity, but they were serving as heads of CPP committees and CPP committee members in a number of provinces and districts.”

“Prohibited from taking part in any political party activity”! This is pure invention by the ERA, and it is contrary to both Cambodian and international law.

Article 7.7 of the Regulations and Procedures for the Election of the Members of the National Assembly of the Fifth Mandate clearly states: “After or besides working hours or besides the official work capacity, civil servants, local authorities of all levels, royal armed forces, police and judicial officers may participate in campaign activities to support any political party or candidate, but shall not be in uniform and/or shall not carry weapons.”

And Article 25 of the International Covenant on Civil and Political Rights declares:

“Every citizen shall have the right and the opportunity, without any of the distinctions mentioned in article 2 and without unreasonable restrictions:

(a) To take part in the conduct of public affairs, directly or through freely chosen representatives;

(b) To vote and to be elected at genuine periodic elections which shall be by universal and equal suffrage and shall be held by secret ballot, guaranteeing the free expression of the will of the electors;

(c) To have access, on general terms of equality, to public service in his country.”

Contrary to this international covenant, the “human rights” NGOs of the ERA don’t want the armed forces and civil servants to enjoy normal political rights – ever. One of their “recommendations” is:

“The enforcement of laws guaranteeing the neutrality of judges, village chiefs, authorities, and armed forces personnel (including police) should be strengthened in order to prevent them from participating actively in any political party activities and electoral campaigns, either during or after working hours (p. 14, my emphasis).”

Why should any Cambodian who joins the armed forces or gets a job as a civil servant have to give up the right to participate in political activity? If someone in such a position says to a family member, “I think the X Party deserves my vote”, would that person be removed from their position under the “strengthened enforcement” advocated by the ERA for the offence of participating in an electoral campaign? A right to vote that doesn’t include the right to discuss parties and political issues doesn’t mean very much.

As I pointed out in an earlier article, the ERA report is openly dismissive of elected bodies like commune councils, precisely because they are elected. It calls for “independent organisations” (meaning the NGOs involved) to take over various electoral functions, including selection of the NEC. The desire to restrict the political rights of civil servants and military personnel is quite consistent with this distrust of voters.

For all their talk about “democracy” and “human rights”, the organisations using the name ERA display a thoroughly anti-democratic attitude, in which a self-appointed elite, generally foreign-funded, makes the important decisions but takes no responsibility: even their recommendations are cited as coming simply from “independent observers”; ordinary people have no right to know who is proposing laws and regulations on their behalf.
By Allen Myers

កម្ពុជា​-​វៀត​ណាម​​សន្យា​នឹង​​ធ្វើ​​ឲ្យ​​ទំហំ​​ពាណិ​ជ្ជកម្ម​រវាង​​ប្រទេស​​ទាំង​ពីរកើន​ដល់ ៥,០០០ លានដុល្លារ នៅ ឆ្នាំ ២០១៥

សម្តេច​អគ្គមហា​សេនាបតី​តេជោ​ ហ៊ុន សែន​ មាន​ប្រ​សាសន៍​កាល​ពីថ្ងៃទី១១​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ ២០១៤​ ថា ការ​តភ្ជាប់​រយៈពេល​វែង​លើវិស័យ​ជាច្រើន​នឹង​ក្លាយ​ជាផ្នែក​ដ៏មាន​សារសំខាន់ ​ ក្នុង​ការជំរុញ​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា​-វៀតណាម​ឲ្យឈាន​ដល់ ៥,០០០ លានដុល្លារ​ នៅ​ត្រឹម​ឆ្នាំ​២០១៥ ​ខាងមុខនេះ ។

​ប្រសាសន៍​របស់​សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅក្នុង​ជំនួប​ពិភាក្សា​ការងារ​ជាមួយ​ឯកឧត្តម​ ផាម​ ប៊ិញ ​មិញ​ (PHAM Binh Minh) ​ឧបនាយក​រដ្ឋ​មន្រ្តី​ រដ្ឋ​មន្រ្តី​ការបរទេស​នៃ​សាធារណរដ្ឋ​សង្គម​និយម​វៀតណាម នៅ​វិមាន​សន្តិភាព ដែល​ក្នុង​ឱកាស​នោះ​ សម្តេច​តេជោ​ នាយករដ្ឋមន្រ្តី​ បាន​សំដែង​នូវ​ការ​អបអរ​សាទរ​ចំពោះ​លទ្ធផល​នៃ​កិច្ច​ប្រជុំ​គណៈ​កម្មការ​ ចម្រុះ​ កម្ពុជា-​វៀតណាម​លើកទី​១៣ ​ផង​ដែរ​។

ឯកឧត្តម អ៊ាង​ សុផល្លែត​ ជំនួយ​ការ​សម្តេច​តេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ឲ្យដឹងថាសម្តេច​តេជោ​ថ្លែងថា ​តាមរយៈ​កិច្ច​ផ្តួចផ្តើម​របស់​ ឯកឧត្តម​នាយករដ្ឋ​មន្រ្តីវៀតណាម​ និងមាន​ការ​ឯកភាព​ពីរូប​សម្តេច​ផ្ទាល់នោះ​គឺការ​ជំរុញ​ការ​តភ្ជាប់​រយៈពេល​ វែង​លើ​វិស័យ​អគ្គិសនី​ ហេដ្ឋា​រចនា​សម័្ពន្ធ ​ផ្លូវដែក​ ផ្លូវ​អាកាស ​ទូរគមនា​គមន៍​ជាដើម​ ដែលមាន​ចរឹត​ជា​សេដ្ឋកិច្ច​ ក៏ជា​កត្តា​ដ៏​សំខាន់​ ​ដែលអាច​ជំរុញ​ល្បឿន​ពាណិជ្ជកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​និង​វិនិយោគ​​ ​ធ្វើឲ្យ​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​រវាង​ប្រទេស​​ទាំងពីរ​បាន​ឈានដល់​ ៥,០០០ លានដុល្លារ​នៅឆ្នាំ​២០១៥​។

​ឯកឧត្តម​ ផាម ប៊ិញ មិញ បានសំដែង​នូវការ​អប​អរ​សាទ​រជូន​ចំពោះ​ សម្តេច​តេជោ​ ដែល​ត្រូវ​បាន​តែងតាំង​ជានាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​សារជាថ្មី​ និងបាន​រាយការណ៍​ជូនអំពីជោគជ័យនៃកិច្ច​ប្រជុំ​គណៈ​កម្ម​ការ​​ចម្រុះ​រវាង​រូប​ឯកឧត្តម​ជាមួយ​ឯកឧត្តម​ឧបនាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ ហោ ​ណាំហុង​ រដ្ឋ​មន្រ្តី​ការ​បរទេស​ និង​សហ​ប្រតិបត្តិការណ៍​អន្តរជាតិ​ ​ ដែលកិច្ច​ប្រជុំនោះ​បាន​ផ្តោត​ការ​យកចិត្ត​ទុក​ដាក់​ទៅលើ​ការងារ​របស់​ នាយករដ្ឋ​មន្រ្តី​ប្រទេស​ទាំងពីរ​នៅក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​សម្តេច​ តេជោ​ទៅកាន់​ប្រទេស​វៀតណាម​ ក៏ដូចជា​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​ របស់​ ឯកឧត្តម​ ង្វៀន តាន់យុង មកកាន់​កម្ពុជា​ផងដែរ ​។

ឯកឧត្តម​ ផាម ប៊ិញ មិញ ​បានជម្រាប​ជូន​សម្តេច​តេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តីថា​ កិច្ចពិភាក្សា​នោះ​ផ្តោត​ការយក​ចិត្តទុកដាក់​ទៅលើការ​ធ្វើយ៉ាងណា​ដើម្បី​ ជំរុញ​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​កម្ពុជា-វៀតណាម​ឲ្យបាន​ឈានដល់​ ៥,០០០​លានដុល្លារ​អាម៉េរិក​នៅឆ្នាំ​២០១៥ ខាង​មុខ​នេះ។ តាមរយៈ​ការអនុវត្ត​ឲ្យបាន​នូវទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​នេះ​វៀតណាម​នឹង​ជំរុញ​លើក​ ទឹកចិត្ត​ឲ្យវិនិ​យោគិន​វៀតណាម​ មក​វិនិយោគ​នៅ​កម្ពុជា​កាន់តែច្រើន​ឡើង និង​បានថ្លែង​អំណរ​គុណ​ចំពោះ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ដែលបាន​គាំទ្រ​អ្នក​ វិនិយោគ​វៀតណាម​នៅ​កម្ពុជានោះ​៕

សម្តេច​តេ​ជោ​៖ បច្ចុប្បន្ន​​នេះ​ប្រទេស​​កម្ពុជា​​មាន​​ប្រក្រតី​​ជា​ធម្មតា​​លើ​​គ្រប់​​វិស័យ​​ទាំង​​អស់

សម្តេច​អគ្គមហាសេនាបតី​តេ​ជោ ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍​អះអាងនាព្រឹក​​ថ្ងៃ​ទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ថា បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​ប្រក្រតី​ជា​ធម្មតា​លើ​គ្រប់​វិស័យ​ទាំង​អស់។​​​ រាជ​រដ្ឋាភិ​បាល​នឹង​រក្សា​នូវ​សុខ​សន្តិភាព ស្ថិរភាព​នយោបាយ មិន​អាច​មាន​អ្នកណា​មកបង្ក​អស្ថិរ​ភាព​​ដល់​សង្គមជាតិ​បាន​នោះ​ឡើយ។

នៅក្នុង​ពិធី​ប្រគល់​សញ្ញាបត្រ​ដល់​និស្សិត​សាកលវិទ្យាល័យ​ជាតិ​គ្រប់គ្រង ដែល​ជា​ការ​ប្រគល់​សញ្ញាបត្រ​លើកដំបូង​សម្រាប់​រាជ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​​​អាណត្តិ​ទី៥នៃរដ្ឋសភា នៅ​មជ្ឈមណ្ឌល​សន្និ​បាត និង​ពិព័រណ៍​កោះ​ពេជ្រ សម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់​ថា ​ថ្ងៃនេះ​យើង​កំពុង​ចែកសញ្ញាបត្រ​ដល់​និស្សិត​ជាង ៤ ០០០ នាក់ ដែល​នេះ​ជា​រឿង​ពិត​នៃ​ប្រក្រតី​ភាព នៃ​ដំណើរការជា​ធម្មតា នៃ​ស្ថាប័នរដ្ឋ ទាំង​រដ្ឋសភា ទាំង​ព្រឹទ្ធសភា ទាំង​រាជរដ្ឋាភិបាល ទាំង​ស្ថាប័ន​ផ្សេងៗរបស់​រដ្ឋ រាប់​ទាំង​ដំណើរការ​ជា​ធម្មតា​នៃ​សេវា​អប់រំ សុខាភិបាល សេដ្ឋកិច្ច​ជា​ធម្មតា។

សម្ដេចតេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​មានប្រសាសន៍ថា យើង​ធ្វើដំណើរ​ធម្មតា​ដោយ​ប្រក្រតី​កម្ម​ជីវភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ សេវា​សាធារណ​របស់​រដ្ឋ ក្បាលម៉ាស៊ីន​រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រុម​ប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ហើយ​នៅ​ខែឧសភា​មានការ​បោះឆ្នោត​រើស​ក្រុមប្រឹក្សា នៃ​គណៈកម្មាធិការ ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត។ សម្តេចតេជោ​មាន​ប្រសាសន៍​​ថា ព្រះមហាក្សត្រ លោក​ទទួល​សារតាំង ឯកអគ្គរដ្ឋទូត ឯកអគ្គរាជទូត ទ​ទូល​ភ្ញៀវ​ប្រទេស​នានា ព្រះអង្គ​ចុះ​សាកសួរ​សុខទុក្ខ និង ប្រោស​​ព្រះរាជទាន​ព្រះរាជ​អំណោយ​ជូន​ប្រជារាស្ត្រ​ក្រីក្រ នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ធ្វើការ​ធម្មតា រដ្ឋមន្ត្រី ធ្វើការ​ធម្មតា សាលារៀន​បង្រៀន​ធម្មតា មន្ទីរពេទ្យ​ដំណើរការ​ធម្មតា ធម្មតា​ទាំងអស់​ហ្នឹង។  សម្តេច​តេជោក៏​បាន​រម្លឹក​ផងដែរ​ពីការទាមទាររបស់​បាតុករ ជាពិសេស​ការទាមទារ​ដំឡើង​ប្រាក់ខែ  ដែល​ក្នុងនោះ​ដែរ សម្ដេច​តេជោបាន​គូស​បញ្ជាក់​ថា រាល់​ការទាមទារ​ គឺ​ត្រូវ​ឱ្យ​សម​ហេតុ​សម​ផល។

នៅ​ក្នុង​ពិធី​ប្រគល់​សញ្ញាបត្រ​ជូន​និ្សតសាកល​វិទ្យាល័យ​ជាតិ​គ្រប់​គ្រង ចំនួនជាង ៤ពាន់​នាក់ សម្តេច​តេជោ​បាន​សម្តែង​ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះឱកាស​សម្រាប់​យុវជន ឱកាស​សម្រាប់​ទាក់​ទង​នឹង​ការបាត់​បង់​ឱកាសក្នុង​ការ​ចូល​រួមកសាង​​ និង​អភិវឌ្ឍជាតិដោយ​យុវជន និង​ប្រជា​ជន​នេះ សម្តេច​តេជោ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ប្រជាជន​យើង​បាត់បង់​ច្រើនណាស់ នៅក្នុង​ដំណាក់​កាល​​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​កម្ពុជា។ ឱកាស​ពិតប្រាកដ ដែល​យើង​មាន​គឺ​នៅក្នុងចន្លោះ​ឆ្នាំ ១៩៥៣-១៩៧០ ក្រោយ​ឯករាជ្យ​ឆ្នាំ១៩៥៣ មកដល់​ឆ្នាំ១៩៧០ ក្រោម​ព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំ​ប្រទេស​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពង់​របស់​សម្តេចឪ សម្តេច​តា សម្តេច​តា​ទួត ព្រះ​បរម​រតន​កោដ្ឋ ដែល​នោះ គឺជា​ឱកាស​មួយ​ដែល​យើង​មាន​បន្ទាប់ពី​ការ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​ពី​បារាំង។ ក្នុង​រយៈកាល​ទសវត្ស ៥០ និង​ពេញ​មួយ​ទសវត្ស ៦០ កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​នា​ដំណាក់កាល នោះ ប្រជាជន យុវជន និង​កុមារ​និយាយ​ដោយឡែក​ទទួល​បាន​ឱកាស​សម្រាប់​ការសិក្សា ដែល​នេះ​ជា​ឱកាស​មួយ ដែល​យើង​ត្រូវ​រំលឹក​ផង​ដែរ ព្រោះថា វា​ស្ថិតនៅ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​របស់​យើង។

សម្តេចតេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថ្លែង​ថា ប៉ុន្តែ​ឱកាស​នេះ​វា​ត្រូវ​បាត់​ចាប់តាំងពី​រដ្ឋប្រហារ ១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែល​នោះ​ហើយ​ជា​ការ​ចាប់ផ្តើម​នៃ​ការ​បាត់​ឱកាស​របស់​យុវជន។ ខ្ញុំ​ជឿ​ថា អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ពិតជា​នឹង​មិន​ភ្លេច ហើយ​មើល​រំលង​ទៅលើ​កត្តា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ទេ ព្រោះ​មាន​អ្នក ខ្លះ​មិន​ចង់​រំលឹក​បញ្ហា​អតីតកាល ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​គ្រាន់តែ​ចង្អុល​ប្រាប់ បើសិន​អ្នក​មិន​ស្គាល់​នូវ​អតីត កាល​​របស់​ខ្លួន​ទេ អ្នក​ក៏​មិនអាច​ដឹង​ថា ខ្លួន​កំពុង​ឈរ​នៅ​លើ​ទីតាំង​ណា​ហើយ​ចេញពី​ប្រភព ណា​ដែរ។ ​តើអ្នកណា​ជា​អ្នកធ្វើ​ឲ្យ​បាត់បង់​ឱកាសនោះ? សម្តេចតេជោ​ មាន​ប្រសាស​ន៍​បញ្ជាក់​​ថា គឺ​ពួក លន់ នល់ សរី​មតៈ ចេង ហេង អ៊ិន តាំ ជាដើម​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ ហើយ​រដ្ឋប្រហារ​ហ្នឹង​នាំ​ដល់​សង្គ្រាម​ពេញ​ផ្ទៃ​ប្រទេស។

ជាមួយ​នឹង​ការ​ផ្តល់​សារ​ខាង​នយោបាយ សម្តេច​អគ្គមហាសេនា​បតីតេជោ ហ៊ុន សែន បាន​ចាត់ទុក​ធនធានមនុស្ស ជា​កត្តា​សំខាន់​មិន​អាច​ខ្វះ​បានសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ​ប្រទេស​។ ជាមួយ​នឹងការថ្លែង​សរសើរ ដល់​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និង​កីឡា ដែលបានខិតខំ​ក្នុង​ការកែទម្រង់ ផ្នែក​ឧត្តមសិក្សា​ឱ្យ​កាន់តែ​មាន​គុណភាព សម្ដេច​តេជោ ហ៊ុន សែន បាន​ជំរុញ​ឱ្យ​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និង​កីឡា បន្ត​ការប្រឹងប្រែង ពិសេស​លើ​ការ​ពង្រឹងគុណភាពអប់រំ គុណភាព​នៃ​ការ​បណ្ដុះ​បណ្ដាល ហើយ​សម្ដេចនៅតែ​បន្ត​លើកទឹកចិត្ត​ឱ្យវិស័យ​ឯកជន​ចូលរួមក្នុង​ការ​បណ្តុះ​បណ្តាលធនធានមនុស្សដល់​សិស្ស និស្សិត ស្របតាម​គោលនយោបាយ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​។
​​​​
សម្តេច​តេជោបាន​លើកឡើង​ថា ការងារបណ្តុះបណ្តាល គឺ​នៅ​មាន​ការងារ​ជាច្រើនទៀត ដែល​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន​និង​កីឡា ត្រូវ​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ជា​ពិសេស​អំពី​គុណភាពអប់រំ គុណភាព​នៃ​ការបណ្តុះបណ្តាល ហើយ​ការងារ​នេះ ក៏​មិន​អាច​កាត់ផ្តាច់​ពី​ការចូលរួម​របស់​វិស័យ​ឯកជន​បាន​ផងដែរ​។ ក្នុងន័យនេះ សម្តេច​តេជោ នៅតែ​បន្ត​ការលើកទឹកចិត្ត ឱ្យ​វិស័យ​ឯកជន​ចូលរួម​ក្នុងការបណ្តុះបណ្តាល​ធនធាន​មនុស្សដល់សិស្ស និស្សិត​ ស្របតាម​គោលនយោបាយ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល។
​​
សម្តេចតេ​ជោបាន​លើកឡើង​ថា សិស្ស និស្សិត យើង​សព្វថ្ងៃនេះ មាន​ឱកាស​ច្រើន​ក្នុង​ការ​សិក្សា​​រៀនសូត្រ បើ​ប្រៀបធៀប​ពី​អតីតកាល ជាពិសេស​នៅក្នុង​របប​ខ្មែរក្រហម​។ ទើបតែនៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨​បន្ទាប់​ពី​នយោបាយ ឈ្នះ ឈ្នះ ដែល​អង្គការ​ចាត់តាំង​នយោបាយ​យោធា​របស់ ប៉ុល ពត បាន​ដួលរលំ​ទាំងស្រុង ហើយ​ប្រទេស​ជាតិ​បាន ទទួល​សន្តិភាព​ពេញលេញ ទើប​យុវជន មានឱកាស​ពេញលេញ បាន​សិក្សា​រៀន សូត្រ​ដល់​សព្វថ្ងៃនេះ​។ បន្ថែម​លើ​នេះ សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រីបាន​ផ្តាំផ្ញើ ដល់​យុវជន ឱ្យ​ខិតខំ​រៀនសូត្រ​ដើម្បី​តប ស្នង​ដល់​ឪពុកម្តាយ កុំ​យក​ឱកាស​រៀនសូត្រ ទៅ​ដើរលេង​ឥតប្រយោជន៍​។

ដោយ​ឡែក​ទាក់​ទង​នឹង​កម្ម​វិធី​កំណែទម្រង់​លើ​វិស័យ​អប់រំ​ ក្នុង​អាណត្តិ​រាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី​នេះ សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​ប្រកាស​ឲ្យ​ដឹង​ថា រដ្ឋ​មន្ត្រី​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និង​កីឡា លែង​​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​សញ្ញា​បត្រចាប់​ពី​បរិញ្ញាបត្រ​ឡើង​ទៅ ជូន​ដល់​និស្សិត​ហើយ ដោយ​ទុក​ឲ្យ​សាកល​វិទ្យាធិការ​របស់​សាកល​វិទ្យាល័យនីមួយៗទាំង​រដ្ឋ​ និង​ឯកជន​ ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចុះ​ហត្ថលេខា​។

សម្តេច​តេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ កន្លងមក​សញ្ញាបត្ររ​បស់និស្សិត​ដែល​បានបញ្ចប់​ការសិក្សា​រួច គឺមាន​ហត្ថលេខា​របស់​សាកលវិទ្យាធិការ​ផង ​និងរបស់​រដ្ឋមន្ត្រី​អម​​ជាមួយ​ផង ដែលជា​ការទម្លាក់​ការទទួលខុសត្រូវ​នេះ​​ ទៅលើ​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​អប់រំ និងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​​ក្នុងការ​ទទួលខុសត្រូវ​លើគុណភាព​អប់រំ ​ដែល​បាន​បណ្តុះ​បណ្តា​ តែ​ចាប់​ពីពេ​ល​នេះ​​​​ទៅ​គឺ​លែង​ឲ្យ​មាន​ទៀតហើយ​។

ក្នុង​ពិធី​ប្រគល់​សញ្ញាបត្រ​នេះ ឯកឧត្តម​ ហង់ ជួន​ណារ៉ុន រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​អប់រំ​យុវជន និង​កីឡា បាន​ឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន​នៅ​កម្ពុជា មាន​គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សា​សរុប​ចំនួន​១០៤ ក្នុងនោះ​គ្រឹះ​ស្ថានឧត្តម​សិក្សារ​ដ្ឋ មានចំនួន​៣៩ និង​ឯកជន​ចំនួន​៦៥ និង​មាន និស្សិត​ថ្នាក់​បរិញ្ញាបត្ររង ដល់​បណ្ឌិត មាន​ចំនួន​២២២.១៦៤​នាក់​។ ជាមួយគ្នា នេះ ក៏​មាន​អន្តេវាសិកដ្ឋាន ចំនួន​៧​ខ្នង នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ និង​មាន​និស្សិត​កំពុង​ស្នាក់នៅ​៨០៤​នាក់ ក្នុងនោះ​ស្រី ៥៧៣ នាក់ និង​មាន​និស្សិត​បរទេស​ចំនួន​១៤០ នាក់៕