នៅរសៀលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នា២០១៤នេះ ឯកឧត្តម សួស យ៉ារ៉ា អ្នកតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលព្រះវិហារ និងក្រុមការងារគណៈកម្មការចម្រុះទទួល និងដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹងតវ៉ា ដឹកនាំដោយ ឯកឧត្តម ប៉ាល់ ច័ន្ទតារា បានចុះទៅជួបសំណេះសំណាល និងទទួលពាក្យបណ្តឹងដីធ្លីពីប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងវត្តសាមគ្គីរង្សី ស្រាប់តែក្នុងខណៈពេលនោះ មានការរំខានពីក្រុមសង្ឃ និងបក្ខពួក មករំខានការពន្យល់របស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រ រហូតដល់មានការប្រើពាក្យសម្តីធ្ងន់ៗ ពិសេស ការបណ្តេញកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចេញពីបរវេណវត្ត ហើយអនុវត្តវិធានការញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងនឹងអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមការងារ ដែលជាហេតុនាំឱ្យកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជម្លៀសអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមការងារចេញពីទីនោះ។
បន្ទាប់ពីមានហេតុការណ៍នោះកើតឡើង ឯកឧត្តម សួស យ៉ារ៉ា បានបំភ្លឺជាមួយបណ្តាញព័ត៌មានយើងថា៖
ក្នុងកិច្ចការដែលអន្តរាគមន៍ជាមួយពាក្យបណ្តឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយអ្នកតំណាងរាស្រ្តដែលជាអ្នកការពារផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ នៅពេលដែលមានព្រឹត្តិការណ៍នេះកើតឡើងយើងខ្ញុំមាន ៣ចំណុចសំខាន់៖
១.សិទ្ធិរបស់ប្រជាជនដែលត្រូវការពារដោយតំណាងរាស្រ្តត្រូវបានគេរំខានត្រូវបានគេញុះញង់ទៅជាអំពើហិង្សានយោបាយ និង ចេតនា ហិង្សានយោបាយ ។
២.នៅក្នុងសិទ្ធិជាអ្នកតំណាងរាស្រ្តដែលមានការជួបប្រាស្រ័យជាមួយប្រជាជន គឺខ្ញុំចង់បានព័ត៌មានពិតប្រាកដពីប្រជាជន ចង់ដឹងការ ចង់ បាន របស់ ប្រជាជន ដោយផ្ទាល់ គឺឱកាសនេះត្រូវបានគណបក្សនយោបាយ ឬក៏ចលនានៃសង្ឃមួយចំនួនដែលមិនទាន់បានយល់ច្បាស់ពីវិន័យរបស់ព្រះសង្ឃខ្លួនឯង បានរំខាន ដល់ដំណើរការនៃលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រជាធិបតេយ្យនៅពេលនេះ បានន័យថា ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជនជាមួយនឹងអ្នក តំណាង ត្រូវ បាន កាត់ ផ្តាច់ ដោយសាសនា ។
៣.យើងខ្ញុំកត់សម្គាល់ឃើញថា សិទ្ធិតំណាងរាស្រ្តដែលចូលក្នុងវត្តអារាមមួយ គួរតែត្រូវបានស្វាគមន៍រាក់ ទាក់ ដើម្បី ឲ្យ បាន ភាព ស្និទ្ធ ស្នាល ព្រោះ តំណាង រាស្រ្តបានយកអង្ករ យកមី យកទឹកស៊ីអ៊ីវ ឬឧបភោគបរិភោគ ដើម្បីសួរសុខទុក្ខប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងតែគ្រាន់តែសិទ្ធិបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណេះក៏ត្រូវបានកាត់ ផ្តាច់ សូម្បីតែប្រគល់ជូនប្រជាជនដោយផ្ទាល់ដៃក៏មិនបានដែរ គឺត្រូវការបណ្តេញចេញពីវត្ត។ ដូច្នេះចំណុចនេះ យើងខ្ញុំយល់ឃើញថា តើវត្ត ពិត ជា មជ្ឈមណ្ឌល នៃវប្បធម៌ និងការគោរពបូជានៃទីសក្ការៈមានកម្រិតកម្ពស់ប៉ុណ្ណា? អញ្ចឹងក្នុងនាមខ្ញុំតំណាងរាស្រ្ត សូមអំពាវនាវឲ្យក្រសួងធម្មការ និង សាសនា របស់ ជាតិពិនិត្យអំពីឧត្តមភាពនៃសក្ការៈបូជារបស់ទីអារាម តើគួរក្សាជាជំរកនៃការគោរពបូជា និងទីសក្ការៈ ឬក៏រក្សាជាទីជំរកនៃការជួយឧបត្ថម្ភដល់បងប្អូនទុរគតជន ក្រីក្រ ឬក៏ដើម្បីជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃការញុះញង់នយោបាយ ។
នៅក្នុងចំណុចនេះ យើងខ្ញុំយល់ឃើញថា ព្រះសង្ឃលោកធ្វើឡើងនេះ ក្នុងបំណងរបស់លោកមួយ ដោយសារធាតុដើមរបស់លោកចង់គោរព និងការពារអធិបតេយ្យភាពនៃទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ប៉ុន្ដែនៅក្នុងកិច្ចការដែលយើងខ្ញុំទៅពន្យល់ប្រជាជននេះ គឺអំពីអធិបតេយ្យភាព និងការរស់នៅរបស់ប្រជាជនក្នុងទឹកដីប្រាសាទព្រះវិហារ។ ដូច្នេះ ព្រះសង្ឃបានយកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមកលាយឡំជាមួយនឹងប្រាសាទព្រះវិហារ គឺជារឿងមួយដែលយើងខ្ញុំយល់ឃើញថា មិនមែនកើតឡើងដោយព្រះសង្ឃខ្លួនឯងទេ ប្រាកដជាមានចលនានយោបាយណាមួយនៅពីក្រោយខ្នង ឬក៏គណបក្ស ក្នុងន័យថា នយោបាយនៅពីក្រោយខ្នង ដើម្បីធ្វើឱ្យចរន្ដនេះឲ្យកាន់តែអាប់អួរឡើង។
អញ្ចឹងខ្វះបរិយាកាសទុកចិត្ត ខ្វះជំនឿលើតំណាងរាស្ដ្រ បាត់បង់អធិបតេយ្យភាពនៃការថែរក្សានូវគុណធម៌ដែលជាសង្ឃ ដែលជាតួអង្គនៃទីសក្ការៈបូជា។
ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តព្រះវិហាររួមមានចំនួនជាង២២ម៉ឺននាក់ ទាំងចាស់ ទាំងក្មេង ទាំងស្រី ទាំងប្រុស យុវជន និងកុមារ គឺជាជនជាតិភាគតិចក៏មាន និងជាប្រជាជនចំណាកស្រុកថ្មីក៏មាន ថែមទាំងមានប្រជាជនដែលរស់នៅដើមយូរអង្វែងឆ្លងដំណាក់កាលនូវជំនាន់នីមួយៗក៏មាន ហើយខ្ញុំក៏ជាប្រជាជនម្នាក់នៃខេត្តព្រះវិហារ ដែលរស់នៅតាំងពីសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ អញ្ចឹងខ្ញុំយល់ឃើញថា អធិបតេយ្យភាពរបស់តំណាងរាស្ដ្រ គឺត្រូវបានប្រជាជនយើងស្រឡាញ់ ហើយនិងគាំទ្រខ្លាំងណាស់។ អញ្ចឹងដែលធ្វើឲ្យមានការរំខានដល់កិត្តិនាម និងភាពឧត្តុងឧត្តមរបស់តំណាងរាស្ដ្រដែលជាសិទ្ធិរបស់តំណាងរាស្ដ្រក្នុងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសារប្រជាជន ៨០នាក់ ទៅ១០០នាក់ ហើយមានការចូលរួមពីព្រះសង្ឃ៤-១០អង្គនេះ គឺយើងខ្ញុំឃើញថា តម្លៃរបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តព្រះវិហារធំធេងជាងការរំលោភបំពាននេះ។
ម៉្យាងវិញទៀត កាលដែលខ្ញុំតស៊ូទៅជួបនៅក្នុងមូលដ្ឋាននៃវត្តសាមគ្គីរង្សី និងទោះបីមានការស្រែកសម្លុត គំរាមដោយហិង្សាហើយដែលខ្ញុំមិនងើបឈរ គឺខ្ញុំបានរក្សានូវអធិបតេយ្យភាព២២ម៉ឺននាក់។ កាលដែលខ្ញុំរត់ចេញពីរបងវត្ត ខ្ញុំមិនចង់ឲ្យតំណាងប្រជាជន ២២ម៉ឺននាក់ ត្រូវគេប្រមាថនៅលើទីធ្លាវត្តអារាម និងក៏មិនឱ្យមានហិង្សាធ្ងន់ធ្ងរកើតមានក្នុងទីវត្តអារាមតែប៉ុណ្ណោះ។
ឯកឧត្តម សួស យ៉ារ៉ា ក៏បានបកស្រាយបំភ្លឺផងដែរ តបទៅនឹងការបង្ហោះផ្សាយនៅក្នុងហ្វេសប៊ុក របស់ឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ដែលជាប្រធានរបស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលបាននិយាយថា អ្នកតំណាងរាស្ត្រ សួស យ៉ារ៉ា បាននិយាយសម្ដីមិនសមរម្យដាក់លើព្រះសង្ឃ ទើបបណ្ដាលឲ្យកើតមានអំពើហិង្សានេះឡើង។ ទាក់ទិននឹងការលើកឡើងរបស់ឯកឧត្តមសម រង្ស៊ី ត្រូវបានឯកឧត្តម សួស យ៉ារ៉ា ពន្យល់ថា ឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ជាអ្នកតំណាងរាស្ដ្រ ក៏ជាសមាជិកសភាដូចខ្ញុំដែរ និងថាឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ជាប្រធានគណបក្សទៅទៀត បានន័យថា តួនាទី និងឋានៈរបស់គាត់ និងការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់ធំជាងខ្ញុំក្នុងរឿងចំនួននៃការទទួលខុសត្រូវក្នុងគណបក្ស។ តែសម្រាប់អធិបតេយ្យភាពនៃអ្នកតំណាងរាស្ដ្រ គឺឯកឧត្តម ហើយនិងខ្ញុំ គឺមានស្មើគ្នា មានដូចគ្នា។ អញ្ចឹងកាលដែលតំណាងរាស្ដ្រមួយបរិយាយតំណាងរាស្ដ្រមួយទៀតអំពីការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួន គឺយើងខ្ញុំយល់ឃើញថា តំណាងរាស្ដ្រនោះកំពុងតែបាត់បង់នូវតម្លៃរបស់ខ្លួនដោយខ្លួនឯង។ អញ្ចឹងការវាយតម្លៃរបស់លោកនេះ ពាក្យថា រត់បះដៃបះជើង ខ្ញុំទទួលយកដោយរីករាយ ព្រោះខ្ញុំមិនចង់ឲ្យតំណាងរាស្ដ្រម្នាក់ត្រូវបានគេប្រមាថនៅក្នុងទីវត្តអារាមដែលជាទីសក្ការៈបូជា។ បើសិនជាខ្ញុំម្នាក់ត្រូវបានគេប្រមាថ ឬក៏បាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងទីធ្លាវត្តនេះ គឺវត្តសាមគ្គីរង្សីនឹងត្រូវបានទទួលនូវបណ្ដាសារផ្សេងទៀតពីព្រះ នឹងទទួលបានទណ្ឌកម្មច្បាប់ផ្សេងទៀតពីច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នឹងទទួលបានការរិះគន់យ៉ាងច្រើនពីពិភពលោកដែលកំពុងតែមានបញ្ហានៅលើសាសនានេះ តើព្រះពុទ្ធសាសនាម៉េចបានមានហិង្សាដែរឬអត់ ព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនាដែលគួរគោរពតទៅទៀតឬអត់? ដូច្នេះដើម្បីរក្សាតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា យើងខ្ញុំត្រូវតែរត់ ហើយយើងខ្ញុំរត់រហូត ព្រោះយើងខ្ញុំមិនប្រើហិង្សាជាមួយនឹងព្រះសង្ឃ។
ឯកឧត្តម សួស យ៉ារ៉ា បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា នៅក្នុងការគោរពបូជាព្រះពុទ្ធសាសនា យើងខ្ញុំទៅដល់ គឺសុំតែអុចធូបនៅក្នុងព្រះវិហារ ព្រះអង្គមិនបានឲ្យយើងខ្ញុំអុចទេ ព្រះអង្គរៀបកន្លែងកិត្តិយសដ៏មហាល្អ ដើម្បីអង្គុយទន្ទឹមនឹងព្រះចៅអធិការ។ យើងខ្ញុំគោរពព្រះអង្គជាអធិបតីនៅក្នុងការសម្របសម្រួលនេះ យើងខ្ញុំមិនបានប្រើប្រាស់ពាក្យដែលជាពាក្យអសុរោះសម្រាប់ព្រះសង្ឃទេ យើងខ្ញុំបាននិមន្ដព្រះអង្គធ្វើជាអធិបតីនៅក្នុងនោះទៀត។ អញ្ចឹងខ្ញុំមិនបានអង្គុយកៅអីស្មើលោកទេ ខ្ញុំអង្គុយនៅខាងក្រោម ប៉ុន្ដែដោយសារបញ្ហាសុខភាព យើងខ្ញុំត្រូវតែអង្គុយរយៈពេលវែង យើងខ្ញុំត្រូវតែអង្គុយដើម្បីដោះស្រាយជាមួយប្រជាជនដោយផ្ទាល់ ដើម្បីមានភាពសិ្នទ្ធស្នាលជាមួយប្រជាជន។
អញ្ចឹងដូច្នេះកាលដែលយើងខ្ញុំអង្គុយនៅក្នុងកន្លែងនេះ គឺមិនបានប្រើពាក្យអីមួយដែលទៅរំលោភលើអធិបតេយ្យភាពរបស់ព្រះសង្ឃទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ខ្ញុំបានពន្យល់អំពីអ្នកដែលបានលើកថា តើនរណាជាអ្នកបំផ្លាញព្រះពុទ្ធសាសនា និងវត្តអារាមនៅតំបន់ព្រះវិហារ។ គ្រាន់តែកន្លែងនេះ យើងខ្ញុំបានលើកឡើងដើម្បីការពារសិទ្ធិថា អាស្រម ហើយនិងវត្តខុសគ្នា។ អញ្ចឹងយើងខ្ញុំបានការពារវត្ត យើងខ្ញុំរៀបចំវត្តឲ្យល្អ ខ្ញុំបាននិមន្ដព្រះសង្ឃទៅប្រាសាទព្រះវិហារដើម្បីមើលការពិត ថាតើគេបានបំផ្លាញវត្តឬអត់។ អញ្ចឹងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃនេះ ការដែលថា ខ្ញុំប្រើពាក្យប្រមាថព្រះសង្ឃ គឺមិនពិតឡើយ ។
ម្យ៉ាងទៀត ព្រះសង្ឃលោកបានចូលរួមអន្ដរាគមន៍ជារឿយៗ និងជាញឹកញាប់ នៅពេលដែលយើងខ្ញុំធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងប្រជារាស្ដ្រ ។ នៅវត្តសាមគ្គីរង្សី យើងខ្ញុំគ្រាន់តែសុំពុទ្ធដីកាពីព្រះអង្គថា ទុកពេលឲ្យយើងខ្ញុំដើម្បីធ្វើការ។ នេះគឺជាចំណុចដែលព្រះអង្គបានរួបរួមគ្នា បាត់ជាចរិតព្រះសង្ឃទៅជាចរិតនៃអ្នកបង្កហិង្សាទៅវិញ។
ចំណុចនេះ ដែលយើងខ្ញុំគិតថា មិនគួរទៅជាល្បែងនៃការប្រជែងគ្នា ឬចង្អុលដាក់គ្នារវាងព្រះសង្ឃ និងអ្នកតំណាងរាស្ដ្រទេ។