បទវិចារណកថា
ល្បិចថ្មី៖ បក្សអ្នកចាញ់ សង្គ្រោះបក្សអ្នកទោស
គណបក្សប្រឆាំងពីរ
« មួយជាបក្សអ្នកចាញ់ និងបក្សមួយទៀតដែលមានមេបក្សជាអ្នកទោស » បាន នឹងកំពុងទូងស្គរ ប៉ាវឃ្មោះ ប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ
ដោយយកលេសថា អំពាវនាវអ្នកស្នេហាជាតិ អ្នកស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យឲ្យចូលរួមចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្រ្គោះជាតិ។
តើសង្គមជាតិដែលមានសន្តិភាពពេញបរិបូរណ៍
និងការអភិវឌ្ឍរីកចំរើនដូចសព្វថ្ងៃនេះ ត្រូវការសង្គ្រោះ
ដូចអ្វីដែលពួកគេបាននាំគ្នាចុះហត្ថលេខាព្រមព្រៀងគ្នារវាងលោក កឹម សុខា
ប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងទណ្ឌិតសម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសម រង្ស៊ីនៅទីក្រុងម៉ានីល
ប្រទេសហ្វីលីពីនដែរឬទេ។
ការពិតមិនមែនជាចលនាសង្គ្រោះជាតិទេ គឺពួកគេនាំគ្នាបង្កើតចលនាសង្គ្រោះគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយរបស់ក្រុមប្រឆាំង
ដើម្បីសម្រេច គោលបំណងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែ ផែនការនោះនឹងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យឡើយ
ពីព្រោះសន្តិភាពសព្វថ្ងៃបានស្ថិតជ្រៅដក់ជាប់នៅក្នុងដួងចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទៅហើយ។
គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងគណបក្សសម រង្ស៊ី ដែលប្រកាសធ្វើចលនាសង្រ្គោះជាតិនិងយកមកឃោសនាយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងនោះ
ត្រូវបានអ្នកវិភាគវាយតម្លៃថា ហាក់ដូចជា គណបក្សទាំងពីរប្រើពាក្យសង្រ្គោះជាតិខុសសម័យកាលទៅហើយ ពីព្រោះថា បើនិយាយនៅទសវត្សទី៧០ទើបសមជាង
ពីព្រោះនៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ ដល់១៩៧៨ ប្រទេសកម្ពុជាជួបការលំបាកដូចជាមានសង្រ្គាម
ខ្មែរបាក់បែកគ្នាមានខ្មែរ ស ខ្មែរក្រហម ខ្មែរស៊ីជម្ពូរ ខ្មែរឥស្សរៈ។ ជាពិសេសសម័យ៣ឆ្នាំ៨ខែនិង២០ថ្ងៃ
ពេលនោះប៉ុលពតកាប់សម្លាប់ ប្រជាជនកម្ពុជាអស់ជាង៣លាននាក់
នៅសម័យនោះបើប្រើពាក្យថាសង្រ្គោះទើបត្រូវ តែមកដល់ សម័យតេជោសែន
ប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពសមរម្យ មានហេដ្ឋារចនា ផ្លូវថ្នល់ ស្ពានតូចធំ មន្ទីរពេទ្យ
សាលារៀននៅជិតប្រជាពលរដ្ឋ សួរថា តើចលនាសង្រ្គោះជាតិនេះ សង្រ្គោះពីប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅសុខដមរម្យនា
ជួបជុំក្រុមគ្រួសារ រស់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានសន្តិភាព និងសន្តិសុខស្ងប់ស្ងាត់ដូចសព្វថ្ងៃតើនាំគ្នារត់ចោលផ្ទះសម្បែងទៀតឬ?
គឺប្រជាពលរដ្ឋនឹងមិនចូលរួមចលនានោះឡើយ។
ប្រទេសកម្ពុជា បាន និងមានឈ្មោះបោះសំឡេងលើឆាកអន្តរជាតិ
ជាពិសេសឆ្នាំ២០១២នេះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ
និងជាប្រធានអាស៊ានគួរណាស់គណបក្សប្រឆាំងចូលរួមគាំទ្រ និងមានមោទភាពជាមួយគ្នា
ហេតុអ្វីគណបក្សប្រឆាំងទាំងនោះចេះតែធ្វើព្យុះធ្វើផ្គរទៅវិញ ? ។
កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២
វិទ្យុបរទេសដែលផ្សាយជាខេមរៈភាសារបានបំពងសំឡេង ឬបន្ទរនូវចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្រ្គោះជាតិ
និងគ្រោងបង្កើតគណបក្សថ្មីដែលក្នុងនោះលោក សម រង្ស៊ី ជាប្រធានលោក កឹម សុខា
អនុប្រធាន និងបានរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធជាបីគណៈកម្មាការ គឺគណៈកម្មាធិការនីតិប្រតិបញ្ញត្តិ
គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិ និងគណៈកម្មាធិការវិន័យ។
តាមការវិភាគនិងការតាមដានសភាពការណ៍នយោបាយប៉ុន្មានសប្តាហ៏នេះ
ចាប់តាំងពីគណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរជួបគ្នានៅទីក្រុងម៉ានីលប្រទេសហ្វីលីពីន
កាលពីថ្ងៃទី១៦ -១៧ កន្លងមកយើងឃើញមានវិទ្យុបរទេសនិយាយខេមរៈភាសារមួយចំនួនតូច
ជួយបន្ទរនូវយុទ្ធនាការគណបក្សប្រឆាំង នេះសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា ទាំងគណបក្សប្រឆាំង
ទាំងវិទ្យុ ទាំងនោះបាន នឹងកំពុងតែប្រើការឃោសនាបោកប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតដោយគ្មានការអៀនខ្មាស
ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋបានដឹងហើយថា គណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរនេះធ្លាប់ចុះហត្ថលេខាកាលពីខែឧសភា
ឆ្នាំ២០០៩ ក្រោយពេលដែលគណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរនេះចាញ់ឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០០៨
ហើយក៏ធ្លាប់ធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នា តើសាធារណៈជនបានដឹងទេថា មិនបានប៉ុន្មានខែផងស្រាប់តែក្រុមគណបក្សទាំងពីរបានឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ហែកហួរគ្នាមិនចេះអៀនខ្មាសម្តងហើយម្តងទៀតប្រៀបដូចជាប្តីប្រពន្ធដែលធ្លាប់ឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា
រហូតដល់ឈានដល់ការលែងគ្នាទោះបីជួបជុំរស់នៅជាមួយគ្នាវិញ ក៏មិនដូចការស្រលាញ់នាគ្រាដំបូងឡើយ។
ចំណែកគណបក្សសិទ្ធមនុស្ស និង គណបក្សសម រង្ស៊ី គឺខុសគ្នាប៉ុន្មាននោះទេ មានតែពិបាកជាងប្តីប្រពន្ធទៅទៀតពី
ព្រោះប្តី ប្រពន្ធមានគ្នាតែពីរនាក់ ចំណែកគណបក្សនយោបាយមានរចនាសម្ព័ន្ធ
និងសមាជិកដែលសុទ្ធ តែជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៏។
ការចុះហត្ថលេខានៅឆ្នាំ២០០៩ នៅទីស្នាក់ការគណបក្សសិទ្ធមនុស្សនៅភ្នំពេញនៅពេលនោះ
គឺលោក សម រង្ស៊ី មិនទាន់មានទោសជាប់ខ្លួនផងបែរជាកិច្ចព្រៀមព្រៀងនោះ
នៅតែរក្សាមិនបានទម្រាំស្ថានភាពឥឡូវនេះលោក សម រង្ស៊ី គ្មានកន្លែងឈរនឹងផង ម្តងនៅប្រទេសបារាំង
ម្តងនៅប្រទេសហ្វីលីពីន ជាពិសេសលោក សម រង្ស៊ី មានទោស មិនមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត
នឹងក៏គ្មានសិទិ្ធឲ្យគេបោះឆ្នោតឱ្យផង
វារិតតែងាយប្រេះបែកខ្លាំងណាស់នូវសម្ព័ន្ធភាពនោះ។
បើគណបក្សទាំងពីបង្កើតគណបក្សថ្មីមួយ ត្រូវតែមានសមាជិកថ្មី
ហើយត្រូវឆ្លងកាត់ការចុះបញ្ជីពីក្រសួងមហាផ្ទៃនឹងត្រូវបញ្ជូនឈ្មោះគណបក្សឲ្យមុន៩០ថ្ងៃនៃការបោះឆ្នោត
បើតាមការធ្វើបទសម្ភាសន៏របស់លោក កឹម សុខា កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា
ឆ្នាំ២០១២ពីទីក្រុងម៉ានីលប្រទេសហ្វីលីពីន
តាមរយៈវិទ្យុសំឡេងសិទ្ធិមនុស្សបានឲ្យដឹងថាគណបក្សថ្មីមិនទាន់បង្កើត ប៉ុន្តែនៅពេលបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៣
លោក នឹងបញ្ជូនឈ្មោះអ្នកដែលឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តនៃខេត្តនីមួយៗក្នុងបញ្ជីគណបក្សថ្មី។
ចំណុចនេះ អ្នកវិវាគឯករាជ្យបានកត់សម្គាល់ឃើញថា
បើសិនបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរវាងគណបក្សទាំងពីត្រូវរួមគ្នាមែននោះ ប្រាកដជាបាត់សមាសភាព៥០ភាគរយនៃគណបក្សនិមួយៗ ហើយបើស្ថានភាពអញ្ចឹងពិតណាស់វា នឹងមានជម្លោះផ្ទៃក្នុងរវាងសមាជិកធ្លាប់ឈរឈ្មោះកន្លងមកក៏ដូចជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការនីមួយៗនៃគណបក្សនីមួយៗអន់ចិត្ត។
ឧទាហរណ៏បុគ្គល
«ក»ធ្លាប់ឈរឈ្មោះនៅមណ្ឌលភ្នំពេញនៅក្នុងបញ្ជីគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ឬគណបក្សសម
រង្ស៊ី នោះបានន័យថា មានចំនួន៤៨នាក់ ដោយគិតពីអ្នកពេញសិទ្ធ និងអ្នកបំរ៉ុង បើសិនបញ្ជូនឈ្មោះចូលគណបក្សថ្មី
គឺបញ្ជូនបានតែ២៤តែប៉ុណ្ណោះ រួមទាំងអ្នកពេញសិទ្ធិ និងបំរ៉ុង តើគួរយកឈ្មោះពីគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សប៉ុន្មាន
និងគណបក្សសម រង្ស៊ី ប៉ុន្មាននាក់? ត្រង់នេះគឺជាចំណុចរសើប និងជាចំណុចដែលមានជម្លោះជាមិនខាន។
ជារួម ចលនាសង្គ្រោះជាតិដែលប្រកាសបង្កើតឡើងដោយបក្សប្រឆាំងទាំងពីរ
វាគ្រាន់តែជាចលនាបោកប្រាស់ថ្មីមួយទៀត ដើម្បីកេងនយោបាយពីគ្នាទៅវិញទៅមក
ជាពិសេស បង្កើតឡើងដើម្បីជួយសង្គ្រោះមេបក្សទណ្ឌិត
ដែលនីរទេសខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទដោយៈ រួម ជាតិ