ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន
ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានគំាទ្រ
និងលើកទឹកចិត្តឲ្យរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាធ្វើការស្រាវជ្រាវ
និងចងក្រងអំពីទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា-ចិន ដើម្បីចែករំលែក និងផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
ប្រសាសន៍របស់ឯកឧត្តមសភាចារ្យ សុខ អាន
បានធ្វើឡើងនារសៀលថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២
នៅក្នុងពិធីបិទសន្និសីទ្ធអន្តរជាតិលើកទី២
ស្តីពីខួប៥៤ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-ចិន ដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
និងទទួលបានឧបត្ថម្ភពីស្ថានទូតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា និងទីស្នាក់ការកណ្តាលនៃវិទ្យាស្ថានខុងជឺ
ទីក្រុងប៉េកាំង។ ឯកឧត្តម្ភបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន
បានមានប្រសាសន៍វាយតម្លៃថា តាមរយៈវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រនេះ
បទបង្ហាញរបស់វាគ្មិនម្នាក់ៗបានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនដល់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ
ដែលមានតាំងពីសម័យហ្វូណនមកម្ល៉េះ។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន បានចាត់ទុក លទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវ
ការពិភាក្សា ការចែករំលែកបទពិសោធ និងចំណេះដឹងអំពីចំណងមិត្តភាព
ភាតរភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកម្ពុជា-ចិន គឺជាកម្រងឯកសារដ៏មានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ត សំដៅលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត។
ទាក់ទងនឹងចំណងមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន
បានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន ក្រោមការដឹកនាំប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតរបស់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចំណងមិត្តភាព សាមគ្គីភាព និងភាតរភាពរវាងប្រជាជនទាំងពីរកាន់តែមានភាពស្អិតរមួត ហើយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យក៏កាន់តែត្រូវបានពង្រឹងនិងពង្រីកថែមទៀត
ដែលនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គមនៃប្រទេសទាំងពីរ។ ជាងនេះទៅទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជានិច្ចកាលគាំទ្រគោលនយោបាយចិនតែមួយ
និងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ស៊ីជម្រៅ។ សមិទ្ធផលទាំងនេះឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីជំហរឥតងាករេរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានូវនយោបាយការបរទេស
អព្យាក្រឹត សន្តិសហវិជ្ជមាន មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ កសាងទំនាក់ទំនងមិត្តភាពនិងសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្រប់ប្រទេស ដោយឈរលើគោលការណ៍សមភាព គោរពឯករាជ្យ
អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដីគ្នាទៅវិញទៅមកនិងមិនជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នា។
ក្នុងគោលបំណងបង្កើនការយល់ដឹង ឲ្យកាន់តែជ្រាលជ្រៅអំពីចំណងមិត្តភាកម្ពុជា-ចិន ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ
អាន បានមានប្រសាសន៍ថា ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្ត និងគាំទ្រឱ្យបន្តការងារសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងរៀបចំវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រដ៏មានសារសំខាន់បែបនេះបន្តទៀត ដើម្បីពង្រីកការយល់ដឹងឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយអំពីវប្បធម៌
សិល្បៈ ភាសា ទំនាក់ទំនងការទូត និងចំណងមិត្តភាពជាប្រពៃណីរវាងប្រជាជាតិទាំងពីរ សំដៅរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គម នៃប្រទេសទាំងពីរ។ លទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវអំពីកម្ពុជា ក៏ដូចជាអំពីទំនាក់ទំនងមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន គួរត្រូវបានចងក្រង និងបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្រ្ត (Academic Journals) ជាតិ និងអន្តរជាតិ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយនិងចែករំលែកចំណេះដឹងនិងរបកគំហើញថ្មីៗ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ
ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងបន្តយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ចំពោះការងារស្រាវជ្រាវដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួន សំដៅរួមចំណែកធ្វើឱ្យរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាក្លាយជាស្ថាប័នជាតិស្រាវជ្រាវនាំមុខនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ឱ្យស័ក្តិសមជាធនាគារខួរក្បាលរបស់ជាតិ។
ក្នុងឱកាសនោះដែរ ឯកឧត្តម ផាង គ័ងសៀ
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតវិសាមញ្ញ និងពេញសមត្ថភាពនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា
ចាប់ពីឆ្នាំ២០១០កន្លងមក ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៃប្រទេសទាំងពីរចិន-កម្ពុជា
បានលើកស្ទួយទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ
ឲ្យទៅជាទំនាក់ទំនងនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដៃគូជាយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
ដើម្បីអបអរសាទរពិធីប្រារព្ធខួបលើកទី៥៥ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរនៅឆ្នាំក្រោយនេះ
ឯកឧត្តមឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនបានឲ្យដឹងថា
រដ្ឋាភិបាលចិននឹងអញ្ជើញយុវជនកម្ពុជាចំនួន១០០នាក់
ទៅទស្សនកិច្ចនៅសាធារណប្រជាមានិតចិន ដើម្បីសិក្សាស្វែងយល់ និងបង្កើនទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរឲ្យកាន់តែទូលំទូលាយបន្ថែមទៀត។
សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១១
កន្លងមកនេះ
វិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំសន្និសីទ្ធអន្តរជាតិលើកទី១
ក្រោមប្រធានបទ”ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន៖ សម័យចេនឡា និងអង្គរ”។
កម្ពុជា និងចិនធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាយ៉ាងជ្រាលជ្រៅតាំងពីសម័យបុរាណមក គឺមិនតិចជាង២០០០ឆ្នាំនោះទេ បើគិតចាប់តាំងពីពេលដែលបេសកជនចិន គឺលោក ជូយីង
និងលោក កាំងថៃ ធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចមកកាន់កម្ពុជានៅសម័យហ្វូណន ហើយក្នុងសម័យអង្គរ យើងទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែបានស្គាល់អ្នកការទូតចិន ជីវតាក្វាន់ ដែលបានកត់ត្រាពីស្ថានភាពទូទៅរបស់កម្ពុជា នាសម័យកាលនោះ។ កំណត់ត្រាទាំងនោះត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាក្នុងសម័យបុរាណ។
ក្រោយសម័យអង្គរ គេសង្កេតឃើញថា ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន បានថយចុះដោយសារកត្តាជាច្រើន ដែលបានធ្វើឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនយល់ឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានិងចិន ស្ទើរតែគ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងគ្នាទាល់តែសោះ។ ទើបតែនៅក្រោយសម័យអាណានិគមនិយមប៉ុណ្ណោះ ដែលទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជានិងចិន បានចាប់ផ្តើមឡើងវិញនៅថ្ងៃទី១៩
ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៨
ដោយអតីតព្រះមហាក្សត្រព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ និងឯកឧត្តម ម៉ៅ សេទុង
ប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសចិន និងឯកឧត្តម ជូ អេងឡាយ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសចិន។
លោកជំទាវបណ្ឌិតសភាចារ្យ ខ្លូត ធីតា
ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា វិទ្យាស្ថានខុងជឺ
នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាដែលកើតឡើងដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងរាជបណ្ឌត្យសភាកម្ពុជា
និងវិទ្យាស្ថានខុងជឺ ទីស្នាក់ការកណ្តាល(ហាន់ប៉ាន់)
ហើយត្រូវបានឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន តំណាងឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
និងឯកឧត្តម ហ្ស៊ី ជីងពីង អនុប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន
សម្ពោធដាក់ឲ្យដំណើរការស្លាកវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩
។វិទ្យាស្ថានខុងជឺបានបំពេញបេសកកម្មរបស់ខ្លួនជា៖
១,បង្អួចវិទ្យាសាស្ត្រសម្រាប់អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវកម្ពុជាស្វែងរយល់
និងសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅប្រទេសចិន។
២,ស្ពានទំនាក់ទំនងទេសចរណ៍
និងវិនិយោគិនចិនមកទេសចរ និងបណ្តាក់ទុនជនចិននៅកម្ពុជា។
៣,មជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មានវប្បធម៌រវាងប្រទេសទាំងពីរកម្ពុជា-ចិន។
ក្រៅពីមានទីតាំងនៅរាជបណ្ឌិត្យសភា
វិទ្យាស្ថានខុងជឺ មានសាខាជាច្រើនទៀតនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា៕