ប្រភពដដែលបានបង្ហាញថា ការប្រើប្រាស់នូវបច្ចេកវិទ្យាថ្មីមួយដែលមានឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេងថា ឡៃដារ(LIDAR) ដែលជាបច្ចេកវិទ្យាប្រើប្រាស់នូវកាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីធ្វើការតាមដាន និងស្កែនចុះទៅខាង ក្រោមដីបានឲ្យពួកអ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញនូវទំហំពិតប្រាកដនៃទីក្រុងអង្គរដែលមាននៅក្នុងអតីតកាលរបស់ខ្មែរ។
ការស្កែនដោយឡាស៊ែរបង្ហាញឲ្យឃើញទិដ្ឋភាពទីប្រជុំជនពុំធ្លាប់បានកត់ត្រាពីមុនមកដែលមានបណ្ដាញតភ្ជាប់រវាងបណ្ដាប្រាសាទដែលមានចំណាស់ ១ ២០០ឆ្នាំ។ ឡាស៊ែរពីលើអាកាសបានបង្កើតជាផែនទីលម្អិត លើកដំបូងអំពីទិដ្ឋភាពទាំងមូលរបស់ទីក្រុងនេះ ដែលរួមមានបណ្ដាញផ្លូវថ្នល់ និងប្រាសាទមួយចំនួនដែលពុំធ្លាប់បានស្គាល់ពីមុន ។
បុរាណវិទូលោក Damian Evans នៃសាកលវិទ្យាល័យស៊ីដនីជាប្រធានក្រុមនិពន្ធអត្ថបទខាងលើនេះ មានប្រសាសន៍ថា គ្មាននរណាម្នាក់ធ្លាប់ធ្វើផែនទីពីទីក្រុងបុរាណនេះ ដ៏លម្អិតពីមុនមកទេដូចនេះវាជាការបំបែកអាថ៌កំបាំងពិតៗ ដែលអាចឲ្យមើលឃើញពីទីក្រុងបានច្បាស់ដូចនេះតែវាគួរឲ្យរំភើបណាស់ដែលបានឃើញភស្តុតាងនៃសកម្មភាពមនុស្សជំនាន់នោះនៅតែបន្សល់ស្នាមនៅក្រោមកម្រាលព្រៃនៅឡើយបន្ទាប់ពីទីក្រុងនេះមិនមានដំណើរការ និង គ្របដណ្ដប់ដោយព្រៃអស់ជាច្រើនសតវត្ស។
លោក Damian Evans ដែលជាអ្នកដឹកនាំគម្រោងស្រាវជ្រាវនេះបាននិយាយថា «ដោយសារការប្រើប្រាស់នូវបច្ចេកវិទ្យា LIDAR នេះហើយទើបធ្វើឲ្យយើងបានដឹងពីទំហំយ៉ាងពិតប្រាកដនៃទីក្រុងអង្គរកាលពីសម័យដើម។ លោកសាស្ត្រាចារ្យបាននិយាយបន្តទៀតថា តាំងពីឆ្នាំ១៨៦០ មកការស្រាវជ្រាវនឹងស្វែងយល់ពីរាជធានីបុរាណនេះបានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ហើយអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរនូវប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើន ដែលឋិតនៅកប់បាត់នៅក្នុងដងព្រៃហើយមានភ្នំមួយចំនួនទៀត ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវមិនបានទៅដល់។
រចនាសម្ព័ន្ធរៀបចំក្រុងអង្គរទាំងមូល ដូចជា ផ្លូវថ្នល់ប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកត្រូវបានខាងសកលវិទ្យាល័យប្រើប្រាស់នូវបច្ចេកវិទ្យាឡៃដាររកឃើញហើយថា វាប្រហែលជាទីក្រុងបុរាណដ៏សែនធំមួយ ដែលគេបានរកឃើញនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។
លោក Damian Evans និយាយថា ក្រុមបុរាណវិទូ ដែលបានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំស្រាវជ្រាវនៅ លើដីដើម្បីគូសផែនទីនៃផ្នែកមួយមានទំហំ៩គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដែលជាចំណុចប្រជុំជននៃតំបន់ទាំងមូល។ប៉ុន្តែឡៃដារបានបង្ហាញពីទីប្រជុំជនមានទំហំធំជាងនេះយ៉ាងឆ្ងាយគឺមានទំហំដល់ទៅ ៣៥គីឡូម៉ែត្រក្រឡា និង មានប្រជាជនរស់នៅកុះករជាងចំនួនដែលគេធ្លាប់ជឿកន្លងមក។ ការបំបែកអាថ៌កំបាំងពិតៗគឺការរកឃើញថា តំបន់ប្រជុំជននេះមានមនុស្សរស់នៅច្រើនកុះករ និងមានគម្រោងប្លង់ទីក្រុងធំជាងដែលធ្លាប់គិតកន្លងមក។ មើលឃើញពីទំហំដែលយើងបានមើលរំលងពីមុនធ្វើឲ្យយើងផ្លាស់ប្ដូរការយល់ដឹងអំពីរបៀប ដែលទីក្រុងបុរាណទាំងនេះត្រូវបានរចនា កសាងឡើង។
គួរបញ្ជាក់ដែរថា បច្ចេកវិទ្យា LiDAR គឺជាបច្ចេកវិទ្យាទំនើបដោយគេយកប្រអប់របស់វាមកផ្អោបជាមួយឧទ្ធម្ភាគចក្រហើយបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែចុះមកក្រោមដោយឆ្លងកាត់ដើមឈើ និងព្រៃព្រឹក្សារហូតមកដល់ដី ហើយកាំរស្មីនេះបានឡងឡើងមកលើវិញដោយនាំមកជាមួយនូវទិន្នន័យជាក់ស្ដែងនៃស្ថានភាពដី ក្រោមដី និងដើម ឈើគឺបង្កើតជាផែនទីបីទំហំ(3D)លម្អិតនៃតំបន់នោះ។
វាគឺជាឧបករណ៍ដ៏មានប្រយោជន៍សម្រាប់បុរាណវិទូពីព្រោះកាំរស្មីឡាស៊ែរអាចទម្លុះដើមឈើក្រាស់បាន និងគ្របដណ្ដប់ផ្ទៃដីទំហំធំបានលឿងជាងការដើរវិភាគ ដោយថ្មើរជើង។ ឡៃដារត្រូវបានប្រើដើម្បីរុករកនៅទីតាំងបុរាណវិទ្យាផ្សេងៗទៀតផងដែរ ដូចជានៅ Stonehenge ចក្រភពអង់គ្លេស។ ការឆ្លុះថតដោយប្រើកាំរស្មីឡាស៊ែរអាចធ្វើឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវយល់ដឹងអំពីសណ្ឋានដីរុក្ខជាតិ និងផែនទីបុរាណវិទ្យា នៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ ប្រកបដោយសុក្រឹតភាពខ្ពស់៕
អត្ថបទ៖ លោក វិសិទ្ធ ប្រភព៖ KhmerDaily