លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
ដើម្បីឲ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើង
បានយល់ដឹងអំពីផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយផង
និងដើម្បីកុំឲ្យជនឆ្លៀតឱកាសនិយម
ជាពិសេសគឺគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា
ដែលមិនបានធ្វើអ្វីជាប្រយោជន៍ដល់សង្គម ដល់ជាតិផងនោះ
ហើយឆ្លៀតកេងចំណេញនយោបាយទៀត ដូច្នេះសូមលោកបណ្ឌិតជួយពន្យល់អំពី
ដូចម្តេចដែលហៅថា រដ្ឋ ហើយ រដ្ឋនេះ
ចែកចេញជាប៉ុន្មានប្រភេទដែរទៅបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ពាក្យថាទម្រង់រដ្ឋនេះ
គឺសំដៅទៅលើរបៀបរបបនៃការចាត់ចែងអំណាចនយោបាយរបស់រដ្ឋ។
ទម្រង់រដ្ឋនេះ គេបែងចែកជាបីគឺ ទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ
ទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដី ហើយនិងរបបនយោបាយ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖ សូមលោកបណ្ឌិតជួយពន្យល់លំអិត អំពីទម្រង់ទាំងបីនេះបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ
គឺគេសំដៅទៅលើការកំណត់ឋានានុក្រមនៃនយោបាយកំពូល
តើឋានានុក្រមនៃនយោបាយកំពូលនេះថិតនៅកន្លែងណា? ឧទាហរណ៍ថា
អំណាចកំពូលថិតនៅក្នុងដៃព្រះមហាក្សត្រ ទម្រង់រដ្ឋនោះគេឲ្យឈ្មោះថា
បែបរាជានិយម។
តែបើសិនជាអំណាចនយោបាយកំពូលថិតនៅក្នុងដៃអ្នកនយោបាយ ឬក៏រាស្ត្រ
យើងអាចនិយាយថាជាទម្រង់សាធារណរដ្ឋ។ ដូច្នេះសរុបមក
គឺទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋចែកចេញជា ទម្រង់រាជានិយម
និងទម្រង់សាធារណរដ្ឋ។ នៅក្នុងទម្រង់រាជានិយមនោះទៀត
បើសិនជាស្តេច លោកមានអំណាចទូទៅ ទូលំទូលាយ និងអំណាចហួសព្រំដែន
គេឲ្យឈ្មោះថារាជានិយមផ្តាច់ការ។
តែបើសិនជាអំណាចរបស់ស្តេចមានដែនកំណត់ ឬក៏អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
នោះគេឲ្យឈ្មោះថា ទម្រង់រាជានិយម អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ចំណែកទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបែប សាធារណរដ្ឋវិញ គេបែងចែកជាបួនទៀត
គឺទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ បែបសាធារណរដ្ឋ អាស្រ័យប្រធានាធិបតី
ឧទាហរណ៍ដូចនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា
ឧទាហរណ៍ដូចនៅឥណ្ឌា បានន័យថា អំណាចសភាជាធំ។
មួយទៀតគឺទម្រង់សាធារណរដ្ឋចម្រុះ គឺអំណាចនៅក្នុងដៃសភាផង
និងនៅក្នុងដៃប្រធានាធិបតីផង ដូចជានៅប្រទេសបារាំង ប្រទេសរុស្ស៊ី
ជាដើម។ និងមួយទៀត គេហៅថា សាធារណរដ្ឋដែរ តែអំណាចអាស្រ័យ
ដោយអ្នកកាន់សាសនា គេឲ្យឈ្មោះថា Theogracy ឧទាហរណ៍នៅប្រទេស បូរី វ៉ាទីកង់
ដែលជាប្រទេសឯករាជ្យ នៅកណ្តាលប្រទេស អ៊ីតាលី។
ទាំងនេះគឺជាន័យពេញលេញនៃទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ។
ចំណុចទី២
គឺជាទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដី ពាក្យនេះមានន័យថារបៀបរបបចាត់ចែង
គ្រប់គ្រងរចនាសម្ព័ន្ធដែនដី ។ នៅលើពិភពលោក
គឺមានទម្រង់គ្រប់ដែនដីតែបីផ្នែកទេ ទី១គឺទម្រង់រដ្ឋទោល
ដូចជាប្រទេសយើងអញ្ចឹងដែរ ឬហៅថាទម្រង់បែប Unitary ។ ទី២ ទម្រង់សហព័ន្ធ
ដូចជានៅសហរដ្ឋអាមេរិកអញ្ចឹង និងទី៣ គឺទម្រង់សហសម្ព័ន្ធ ឬហៅថាទម្រង់
Confideration ដែលជាទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដីនេះឯង ឧទាហរណ៍
សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានប្រទេស១០ រួមគ្នាជាដើម
ដោយមានការគ្រប់គ្រង មានវប្បធម៌ ប្រពៃណី ច្បាប់ ទំនៀមទំលាប់ ភាសា
កងទ័ព។ល។ តែយើងរួមគ្នា នៅលើបញ្ហាសំខាន់មួយ លើគោលបំណងរួមមួយ
ដែលទម្រង់បែបនេះគេឲ្យឈ្មោះថា ទម្រង់សហសម្ព័ន្ធ
ដែលវាថិតនៅក្នុងទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដី។ សរុបមកទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដី
បែងចែកជាបី គឺ ទម្រង់បែបរដ្ឋទោល ទម្រង់បែបសហព័ន្ធ
និងទម្រង់បែបសហសម្ព័ន្ធ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
សម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើង បច្ចុប្បន្ននេះ ឃើញថាមានទស្សនៈផ្សេងៗគ្នា
គណបក្សប្រឆាំងតែងតែនិយាយថា កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះ
គឺជារបបកុំម្មុយនីស្ត អ្នកខ្លះគេថាជារបបរាជានិយម
និងអ្នកខ្លះគេអះអាងថាជារបបសភានិយមបែបប្រជាធិបតេយ្យ អីជាដើម។ល។
តើទម្រង់រដ្ឋដែលកម្ពុជារបស់យើងកំពុងតែប្រតិបត្តិ
និងកំពុងតែអនុវត្តនេះ បើតាមន័យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ
តើយើងហៅបែបណាដែរទៅ
ដើម្បីឲ្យចំទៅនឹងអ្វីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែអនុវត្តនេះ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ទាក់ទងទៅនឹងសំណួរនេះ យើងឃើញថាបច្ចុប្បន្ន មានការហៅផ្តេសផ្តាស
ដូច្នេះត្រូវពិនិត្យមើល ។ ដំបូងយើងត្រូវ មើលឈ្មោះកម្ពុជាជាផ្លូវការ
គឺព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ចំណែកទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋរបស់កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន
គឺទម្រង់រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ពីព្រោះនៅក្នុងច្បាប់ក៏បានចែងដែរ ថាព្រះអង្គគ្រងរាជ្យ
តែមិនកាន់អំណាច។
ចំណែកទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដីរបស់កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន
គេឲ្យឈ្មោះថាទម្រង់ រដ្ឋទោល
ពីព្រោះនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងក៏បានចែងដែរថា កម្ពុជាគឺ
ជារដ្ឋដែលមិនអាចបំបែកបាន។ មួយទៀតរបបនយោបាយរបស់យើងបច្ចុប្បន្ន
គឺជារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៥១ថ្មី
នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។ ដូច្នេះ បើយើងហៅទៅលើរបបនយោបាយ
គឺយើងត្រូវហៅថារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
បើយើងហៅទៅលើទម្រង់គ្រប់គ្រងដែនដី គឺទម្រង់បែបរដ្ឋទោល
បើយើងហៅទៅលើទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ
គឺយើងត្រូវហៅថារបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ចំណែក
ប្រទេសកម្ពុជា ជាផ្លូវការឈ្មោះអ្វី គឺ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
គឺយើងត្រូវហៅអញ្ចឹងទើបត្រឹមត្រូវ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
លោកបណ្ឌិតបានមានប្រសាសន៍ហើយ
ថារបបយើងសព្វថ្ងៃនេះជារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
តើហេតុអ្វីបានជាអ្នកនយោបាយ យកឈ្មោះកម្ពុជា
យកទៅប្រើប្រាស់ខុសគោលដៅពីអ្វី ដែលជាការពិតជាក់ស្តែង
ដូចជាថាកម្ពុជាជារបបកុំម្មុយនីស អីជាដើម។
អញ្ចឹងការដែលប្រើប្រាស់ឈ្មោះខុស ប្រើរបបខុសបែបនេះ
តើជាការដែលនាំឲ្យមានការមិនល្អសម្រាប់ប្រទេសជាតិដែរឬទេ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ចំណុចនេះយើងឃើញថា អ្នកនយោបាយតែងតែនិយាយកេងយកប្រយោជន៍នយោបាយ។
ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ជម្រាបទៅប្រជាពលរដ្ឋ និងបញ្ញវន្តទាំងអស់
ត្រូវពិចារណាថា បច្ចុប្បន្ននេះ
ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសកម្ពុជាជារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
ពីព្រោះយើងមានកំណត់ចែងច្បាស់លាស់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
គឺនៅក្នុងមាត្រា៥១ថ្មី។
បើគាត់ហៅរបបនេះថាជារបបដែលផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
បានន័យថាគាត់មិនគោរពនូវស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញរួចទៅហើយ
គឺគាត់ល្មើសនឹងច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារួចទៅហើយ
គាត់ត្រូវមានទោសបាត់ទៅហើយ។ ម្យ៉ាងទៀត
ហេតុអ្វីបានជាយើងហៅថារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
ពីព្រោះយើងមានគណបក្សច្រើន យើងមានការប្រកួតប្រជែងដោយសេរី
និងយុត្តិធម៌ យើងមានសង្គមមួយដែលបើកចំហទូលំទូលាយ សិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ
មានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ។ល។
គឺយើងមានភាពចម្រុះតែម្តង
អញ្ចឹងហើយបានជាយើងហៅថារបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។
ចំណែកគណបក្សប្រឆាំងដែលគាត់ចេះតែនិយាយបំភ័ន្តខុសពីការពិតនោះ
គឺគាត់មិនបានគិតថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បច្ចុប្បន្ន
បានសិក្សាស៊ីជម្រៅដែរ និងជាមនុស្សឧស្សាហ៍ព្យាយាម
អានសៀវភៅច្រើនទៀត។
ដូច្នេះអ្វីដែលគាត់និយាយនេះគឺមិនចំណេញសម្រាប់ខ្លួនគាត់ទេ
អញ្ចឹងហើយបានជាប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងចេះតែថយទៅៗ។
នយោបាយកាលណានិយាយមិនស្រួល វានឹងថយប្រយោជន៍ខ្លួនឯង។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
សកម្មភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល
និងមន្ត្រីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ទាំងអស់កំពុងតែបម្រើប្រជារាស្ត្រក្នុងគោល
ដៅមួយឆ្ពោះទៅរកនីតិរដ្ឋ។ ដូច្នេះសូមលោកបណ្ឌិតជួយពន្យល់
និងបញ្ជាក់ជូនបងប្អូនជនរួមជាតិបន្តិច ថាតើនីតិរដ្ឋជាអ្វីដែរទៅបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ពាក្យនីតិរដ្ឋនេះ គឺមកពីពាក្យនីតិ បូកនិងពាក្យរដ្ឋ តែយើងកុំច្រឡំ
និងមិនមែនបកថា រដ្ឋដែលមានច្បាប់នោះទេ ពីព្រោះរដ្ឋណាក៏មានច្បាប់ដែរ។
ពាក្យនីតិរដ្ឋនេះ ភាសាអង់គ្លេសហៅថា The rule of law
ហើយអត្ថន័យពេញលេញនៃពាក្យនីតិរដ្ឋនេះ គឺគេចង់សំដៅទៅលើ
ការអនុវត្តច្បាប់បានល្អ
និងការអនុវត្តនូវគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានពេញលេញ។
អញ្ចឹងតែកាលណាអនុវត្តច្បាប់បានល្អ
ហើយនិងអនុវត្តនូវគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ
នោះហើយជានីតិរដ្ឋ។
ពាក្យនីតិរដ្ឋនេះគេនិយាយនៅពេលដែលយើងបច្ចុប្បន្នកំពុងតែឈរលើ
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយនៅពេលដែលយើងឈរលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
និងធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែល្អទៅៗ
បានន័យថាយើងកំពុងតែឆ្ពោះទៅកាន់នីតិរដ្ឋ។ ឧទាហរណ៍ប្រទេសភូមា
គឺជាប្រទេសមួយដែលឈរលើរបបអាជ្ញាប្រឹក្ស
ដូច្នេះគេតែងតែទាមទារឲ្យគាត់មានប្រជាធិបតេយ្យ។
ចំណែកយើងគឺឈរលើរបបប្រជាធិបតេយ្យស្រាប់ហើយ
ទើបបានជាពិភពលោកតែងតែទាមទារឲ្យយើងឆ្ពោះទៅកាន់នីតិរដ្ឋ
អញ្ចឹងពាក្យនីតិរដ្ឋបានន័យថា អនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានល្អ
និងគោរពគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ។
អញ្ចឹងហើយបានជាគេថា នីតិរដ្ឋ គឺជាទិសដៅរបស់ប្រជាធិបតេយ្យ
ឬគេអាចនិយាយថានីតិរដ្ឋ គឺជាគុណភាពខ្ពស់បំផុតរបស់ប្រជាធិបតេយ្យ។
នៅក្នុងនីតិរដ្ឋ
គឺគេមើលទៅលើបួនចំណុច ចំណុចទី១ គឺមើលទៅលើឧត្តមភាពនៃច្បាប់
គឺការអនុវត្តច្បាប់នោះវាល្អ ឬមិនល្អ។
នៅកម្ពុជាយើងការអនុវត្តច្បាប់គឺកាន់តែល្អប្រសើរឡើង និងប្រពៃឡើង ។
ឧទាហរណ៍ សកម្មភាពរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ
កាន់តែវែកមុខជនខិលខូចជាបន្តបន្ទាប់។
ការធានានូវសិទ្ធិសេរីភាពគឺកាន់តែទូលំទូលាយ
ដោយយើងមានបញ្ចូលនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
យើងមានស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ។ល។
មានស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។ អញ្ចឹងការធានាសិទ្ធិមនុស្សក៏មាន។
ចំណុចមួយទៀតគឺការសំដៅទៅលើការទទួលខុសត្រូវ រវាងរាស្ត្រ និងរដ្ឋ ។
ដូចជារាស្ត្រធ្វើអ្វីគាត់ត្រូវទទួលខុសត្រូវ
រដ្ឋធ្វើអ្វីក៏ដោយត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់
បើសិនជាមានទង្វើខុសឆ្គង។ ចំណុចទី៤ គឺសំដៅទៅលើការបែងចែកអំណាច បញ្ញត្តិ
ប្រតិបត្តិ និងតុលាការ។ ដូច្នេះចំណុចស្នូលធំៗទាំងបួននេះហើយ
ដែលជាចំណុចស្នូលនៃនីតិរដ្ឋ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
ទាក់ទងទៅនឹងដំណើរការឆ្ពោះទៅកាន់នីតិរដ្ឋនេះ
ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកនីតិរដ្ឋឲ្យបានជោគជ័យ តើប្រជាពលរដ្ឋ
ក៏ដូចជាមន្ត្រីដែលគ្រប់គ្រងច្បាប់ គួរប្រកាន់នូវតួនាទី
និងលក្ខណៈបែបណាដែរទៅបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
យើងមើលសំខាន់បំផុត គឺច្បាប់
ពីព្រោះនីតិរដ្ឋសំខាន់គឺស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិនេះឯង
គឺគាត់ត្រូវតែរៀបចំច្បាប់នេះឲ្យបានល្អ។
ច្បាប់នេះរៀបចំឡើងមិនមែនដោយឆន្ទៈបុគ្គល ឬឆន្ទៈប្រយោជន៍ផ្តេសផ្តាសនោះទេ
គឺត្រូវរៀបចំឡើងដោយឆន្ទៈរាស្ត្រ
ពីព្រោះតំណាងរាស្ត្រគឺតំណាងរបស់ប្រជាជន
អញ្ចឹងច្បាប់នោះបង្កើតឡើងដើម្បីបម្រើឆន្ទៈរាស្ត្រ បម្រើរាស្ត្រ
ផ្តល់ឱកាស និងផលប្រយោជន៍ឲ្យរាស្ត្រ។
អញ្ចឹងតែកាលណាច្បាប់បង្កើតឡើងមានលក្ខណៈបែបហ្នឹង
ពេលនោះការអនុវត្តច្បាប់ពិតជាបានល្អជាមិនខាន។ ចំណែកអ្នកអនុវត្តច្បាប់
គឺត្រូវអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញ និងគ្រប់គ្រាន់។
រាស្ត្រគឺជាអ្នកគោរពច្បាប់ និងជាអ្នកឃ្លាំមើល ថាតើនរណាបំពានច្បាប់
បើអ្នកណាបំពាន អ្នកនោះត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោស។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
គណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា តែងតែប្រើនូវពាក្យនីតិរដ្ឋនេះរហូត ។
តើលោកបណ្ឌិតមើលឃើញថា
គណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាមានបានចូលរួមធ្វើយ៉ាងណា
ដើម្បីឲ្យដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់នីតិរដ្ឋបានប្រសើរឬទេ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
គណបក្សប្រឆាំងគាត់តែងតែនិយាយនូវពាក្យ នីតិរដ្ឋ ពាក្យច្បាប់ៗ
យ៉ាងរស់មាត់មែន យ៉ាងឡូយតែម្តង។ ជាក់ស្តែងដូច លោក សម រង្ស៊ី
ជាដើមគាត់ប្រព្រឹត្តិបទល្មើសហើយ គាត់រត់ប្រូចបាត់ទៅ
ដោយមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ គឺគាត់អត់យល់ពីនីតិរដ្ឋផង
គឺអ្វីដែលគាត់ធ្វើគាត់អត់ទទួលខុសត្រូវ។
អញ្ចឹងគឺវាខុសអំពីគោលការណ៍នីតិរដ្ឋនេះ
ដែលអ្វីយើងបានធ្វើគឺត្រូវហ៊ានទទួលខុសត្រូវ ទាំងរដ្ឋ ទាំងរាស្ត្រ
ចំណែកគាត់ គាត់ជាមេបក្សបានប្រព្រឹត្តិបទល្មើស ហើយមិនទទួលខុសត្រូវ
បានន័យថាគាត់គ្រាន់តែចេះនិយាយ តែគាត់អត់ធ្វើទេ
ហើយមិនយល់អំពីអត្ថន័យនៃនីតិរដ្ឋទៀតផង។
ប្រសិនបើយើងយល់អំពីពាក្យនីតិរដ្ឋគឺយើងអត់ប្រព្រឹត្តិបទល្មើសអញ្ចឹងទេ
ពីព្រោះអ្វីដែលគាត់បានធ្វើនោះគឺមានមធ្យោបាយផ្សេងទៀតជាច្រើន
ដែលគាត់អាចធ្វើបានក្នុងនាមជាតំណាងរាស្ត្រ មានអភ័យឯកសិទ្ធិ
ប៉ុន្តែគាត់បែរជាបំពានច្បាប់ នេះមកពីគាត់អត់យល់ពីច្បាប់
អត់យល់ពីនីតិរដ្ឋ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
តើលោកបណ្ឌិតមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងណាដែរ
ចំពោះដំណើរឆ្ពោះទៅរកការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
និងការបោះឆ្នោតសកល កាន់តែខិតជិតមកដល់ហើយ។ សម្រាប់គណបក្សប្រឆាំងពេលនេះ
កំពុងតែបំពងសម្លេងយ៉ាងកងរំពង។ អ្វីដែលពួកគាត់បានធ្វើ
និងកំពុងធ្វើនាពេលនេះគ្មានអ្វីក្រៅតែពីការវាយប្រហារទៅលើអ្នកដ៍ទៃ
សូម្បីតែគណបក្សដែលប្រឆាំងដូចគ្នា ជាគណបក្សតូចតាច
កំពុងប្រឹងប្រែងក្នុងការចងសម្ព័នភាពជាមួយគ្នាក៏ដោយ
ក៏ពួកគេមិនអត់ឱនឲ្យដែរ។ តើសកម្មភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងនាពេលនេះ
លោកបណ្ឌិតយល់ឃើញថាជាការចូលរួមចំណែករក្សារបៀបរៀបរយសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម
ឬក៏ជួយលើកតម្កើងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជាដែរឬទេ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ចំណុចនេះ គឺយើងត្រូវមើលអំពីសកម្មភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងរាល់ថ្ងៃនេះ
គឺគាត់កំពុងតែតាំងខ្លួនគាត់ជាអ្នកនយោបាយអាណាធិបតេយ្យនិយម
ឬក្រុមនយោបាយអាណាធិបតេយ្យនិយម។ ពាក្យថាអាណាធិបតេយ្យ គឺមកពីពាក្យ
Anarchism ដែលមកពីភាសាក្រិច បានន័យថាគាត់មិនទទួលស្គាល់
ឬក៏បដិសេធសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល
និងឲ្យតម្លៃទៅលើក្រុមអាណាធិបតេយ្យដែលជាក្រុមមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។
ពួកអាណាធិបតេយ្យនិយមនេះ
គឺគាត់មិនដែលទទួលស្គាល់នូវអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើនោះទេ
គាត់តែងតែថា ជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ ជារឿងមិនល្អ
ជារឿងមិនគ្រប់គ្រាន់។ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺលោកមហាត្មាត់
ឥដ្រាគន្ធី លោកស្លាប់ដោយសារតែចលនាអាណាធិបតេយ្យនិយមនេះ។
នៅប្រទេសអាមេរិក
ក៏មានប្រធានាធិបតីអាមេរិកម្នាក់ស្លាប់ដោយសារតែរឿងអាណា
ធិបតេយ្យនិយមនេះដែរ
ហើយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកបច្ចុប្បន្នក៏មានច្បាប់ហាមឃាត់មិនឲ្យមានសកម្មភាព
អាណាធិបតេយ្យនិយមកើតឡើងដែរ។
អញ្ចឹងការតាំងខ្លួនជាអ្នកប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើនោះ
គឺជាលក្ខណៈរបស់អ្នកនយោបាយអាណាធិបតេយ្យនិយមហើយ។ ដូច្នេះ
ប្រជាពលរដ្ឋគួរតែពិនិត្យមើល គួរតែឲ្យតម្លៃ គួរតែគិតមើល
តើយើងគួរតែឲ្យប្រទេសយើងកើតទៅជាបញ្ហាចលាចលដោយសារតែពាក្យសម្តីកុហក
ភូតភររបស់គាត់ហ្នឹង ឬក៏យ៉ាងម៉េច?
ជាពិសេសបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងទាំងអស់
ត្រូវតែពិនិត្យមើលអំពីសកម្មភាពទាំងអស់នោះ។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
តើលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរ ចំពោះគណបក្សប្រឆាំងដែលតែងតែដាក់ទម្ងន់
និងគៀបសង្កត់មកលើរាជរដ្ឋាភិបាល
ដោយប្រើវោហាសព្ទ័ចោទប្រកាន់ថារដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្ត
ទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងបារីសថ្ងៃ២៣ តុលា ទេ។
ចំណុចដែលគណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងនេះ តើលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ចំណុចនេះយើងត្រូវតែចាំទាំងអស់គ្នា ។កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីស
ឆ្នាំ១៩៩១នេះ គណបក្សប្រឆាំងគាត់បានស្រែកថា
រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទេ។
បើសិនជាយើងក្រឡេកមើលទៅឆ្នាំ១៩៩១-១៩៩៣
ពេលនោះមានរដ្ឋាភិបាលចម្រុះត្រីភាគី
ហើយនិងរដ្ឋាភិបាលយើងបច្ចុប្បន្ន។ពេលនោះគឺក្រុម ប៉ុល ពត
ដែលជាសមាសភាពរបស់ក្រុមត្រីភាគីនោះ គឺគាត់អត់បានចូលរួមទេ។
អញ្ចឹងយើងអាចមើលឃើញថាតើនរណាដែលជាអ្នកមិនអនុវត្តនូវកិច្ចព្រមព្រៀង
ទីក្រុងបារីស? គឺក្រុមត្រីភាគីនោះឯង
គឺរដ្ឋាភិបាលចម្រុះត្រីភាគីនោះឯង ។ អញ្ចឹង
បើសិនជាយើងនិយាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ក៏អត់ត្រូវដែរ
ពីព្រោះក្រុមត្រីភាគីនោះគឺជាស្ថាបនិករបស់គណបក្សប្រឆាំងបច្ចុប្បន្ន
នេះ ហើយក្រុមត្រីភាគីនោះគេអត់គោរពផង
ចុះទម្រាំយើងយកអាហ្នឹងមកប្រើនៅពេលបច្ចុប្បន្ន វារឹតតែមិនត្រូវទៀត ។
ហេតុអីបានជាខ្ញុំនិយាយថាមិនត្រូវ? ខ្ញុំបែងចែករឿងនេះជាពីរករណី។
ករណីទី១ បើសិនជានិយាយ
ថារដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីសទេនោះ
ប្រាកដជាសង្គ្រាមរវាងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះត្រីភាគី
និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តតាំងពីឆ្នាំ១៩៩១ មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះហើយ
គឺអត់ទាន់ចប់ទេ។ ទី២
បើសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីស
នេះទេ ប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅតាមជំរុំ តាមព្រំដែនប្រទេសថៃនោះ ដូចជានៅ
ខាវអ៊ីដាង នៅសាយធូ សាយវ័ន ណងចាន់ អីនោះ
ប្រាកដជាបន្តរងទុក្ខវេទនារហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះជាមិនខាន
ដូច្នេះត្រូវមើលឲ្យឃើញ ។ ទី៣
បើសិនជារាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីសនោះទេ
ប្រាកដជាគ្មានរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ កើតឡើងទេ
ពីព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញកើតឡើងពីកិច្ចព្រមព្រៀងនោះឯង។ ចំណុចទី៤
បើសិនជារាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តទេ
នោះគឺគ្មានទេការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣
ដែលបង្កើតបានរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី១នោះ ដែលមានសហនាយករដ្ឋមន្ត្រី
រៀបចំដោយ អ៊ុនតាក់នោះ។ ចំណុចទី៥
បើសិនជាគ្មានការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីសនោះទេ
គឺគ្មានទេនូវរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
ដែលអនុញ្ញាត្តិឲ្យគណបក្សប្រឆាំងចូលរួមទូលំទូលាយ
មានការបញ្ចេញមតិយោបល់ បង្កើតការបោះឆ្នោតសេរី និងយុត្តិធម៌។ ចំណុចទី៦
បើសិនជារាជរដ្ឋាភិបាលអត់អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីសនោះទេ
បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច
សិទ្ធិវប្បធម៌ សិទ្ធិសង្គមកិច្ច ។ល។
គឺមិនត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ទេ
ប៉ុន្តែការពិតគឺយើងបានបញ្ចូល និងបានអនុវត្តថែមទៀត។
ដូច្នេះយើងត្រូវមើលឃើញឲ្យច្បាស់ បានន័យថារដ្ឋាភិបាល
បានអនុវត្តពេញលេញហើយ។ ចំណុចមួយទៀត បើសិនជារាជរដ្ឋាភិបាល
មិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីសទេ
ប្រាកដជាអត់មានការិយាល័យឧត្តមស្នងការសហប្រជាជាតិឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស
នៅកម្ពុជាទេ គឺតាំងពី១៩៩៣ មកដល់ពេលនេះគឺមាន។
មួយទៀតបើសិនជារាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុង
បារីសទេ កម្ពុជាមិនអាចក្លាយទៅជាសមជិក
នៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានទេ ពីព្រោះដើម្បីចូលជាសមាជិក
សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍
ហៅកាត់ថាអាស៊ាននោះត្រូវគោរពតាមសេចក្តីប្រកាសទីក្រុងបាងកក
ត្រូវគោរពតាមគោលការណ៍របស់អាស៊ាន ដូចជាគោលការណ៍ ហ្សូកហ្វាន់
គោលការណ៍ តាស ។ល។
យើងបានគោរពតាមគោលការណ៍ទាំងអស់ហ្នឹងហើយបានយើងអាចក្លាយទៅជា
សមាជិកអាស៊ានបាន អញ្ចឹងខ្ញុំលើកមក ៧-៨
ចំណុចហ្នឹងយើងអាចពិចារណាបាន។
ករណីទី
២ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស បូកនឹងវត្តមាន អ៊ុនតាក់
តើកម្ពុជាបានសន្តិភាពហើយឬនៅ? កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស
បូកនឹងវត្តមាន អ៊ុនតាក់ប្រទេសយើងអត់ទាន់បានសន្តិភាពទេ
នៅតែមានខ្មែរក្រហមរហូត បានន័យថា ពី ១៩៩១ មកដល់ ១៩៩៨
យើងនៅតែមានសង្គ្រាម នៅតែមានបញ្ហាកើតឡើង។ ដោយសារនយោបាយ
Elite របស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ឬ អាចនិយាយថា ដោយសារឆន្ទៈអនុវត្ត
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសខ្ពស់របស់លោក
លោកបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយឈ្នះឈ្នះ
លោកបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយសមាហរណកម្មខ្មែរក្រហម
បង្កើតបានទៅជារាជរដ្ឋាភិបាល
បង្កើតបានទៅជាកងយោធពលខេមរភូមិន្ទមួយរួមគ្នា
ធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិមានសន្តិភាពទាំងស្រុង។
នេះដោយសារគុណបំណាច់របស់សម្តេច ហ៊ុន សែន
ដែលលោកធ្វើឲ្យមានសន្តិភាពទាំងស្រុង ហើយទន្ទឹមគ្នានេះដែរ
ដោយសារប្រទេសយើងបង្រួបបង្រួមទៅយើងមានបញ្ហាច្រើន
លោកក៏បង្កើតឲ្យមានគោលនយោបាយមួយទៀត ប្រើពាក្យថា
វប្បធម៌ចែករំលែក
ពាក្យនេះឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឧត្តមគតិស្នេហាជាតិខ្ពស់របស់សម្តេច
ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឧត្តមគតិស្រលាញ់ប្រជាជនប្រកបដោយទឹកចិត្ត
សប្បុរសធម៌ ឬក៏អាចនិយាយថា
គឺជាឆន្ទៈអនុវត្តនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតៗរបស់សម្តេច។ ពាក្យថា
វប្បធម៌ចែករំលែកនេះ តាមការសិក្សារបស់ខ្ញុំ
វាជាទស្សនទាននៅក្នុងទសពិធរាជធម៌ ដែលចែងថា ទាន សីល បរិច្ចាគ
ហើយទសពិធរាជធម៌ជាគោលការណ៍គ្រឹះរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលអប់រំ
និងលើកសរសើរចំពោះមេដឹកនាំគំរូរបស់ប្រទេសជាតិ។
ចេញពីចំណុចហ្នឹងយើងត្រូវមើលថាគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ហ្នឹងមិន
អាចបញ្ចេញឥរិយាបថ ឬ ហៅថា ចរឹត មាយាទ អកតញ្ញូ
ចំពោះវីរភាពរបស់សម្តេចទេ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណូរ៖
យើងងាកមកមើលគណបក្សប្រឆាំងដដែល
ជុំវិញកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនេះ
ដូចលោកបណ្ឌិតបានមានប្រសាសន៍
និងពន្យល់យ៉ាងក្បោះក្បាយជូនដល់ជនរួមជាតិ
ដែលកំពុងតែតាមដានទស្សនានៅក្នុងខណៈនេះជាពិសេសគឺហេតុនិងផល
ហើយវែកឲ្យបានច្បាស់ថា តើអ្នកណាដែលជាអ្នកមិនគោរព
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស អញ្ចឹងគឺយើងបានឃើញហើយ
គឺអ្នកដែលមិនគោរព កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស គឺខ្មែរក្រហម
ដែលគាត់មិនបានចាប់អារម្មណ៍ មិនបានអើពើ ចំពោះវត្តមានអ៊ុនតាក់។
គាត់មិនបានអើពើ ចំពោះអត្ថន័យនៅក្នុងក្រដាសនៃ
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ដែលមានហត្ថលេខី មានបរទេស
មានខ្មែរជាដើម។ ហើយសុខសន្តិភាពដែលយើងទទួលបានយើងឃើញថា នៅឆ្នាំ
១៩៩៨ ក្រោមនយោបាយឈ្នះឈ្នះ របស់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ។
ចំណុចដែលគណបក្សប្រឆាំងគេបានដាក់ទម្ងន់ចោទប្រកាន់ថា
រដ្ឋាភិបាលមិនបានគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស
អញ្ចឹងអ្វីដែលគេចោទប្រកាន់ហ្នឹង
តើគណបក្សប្រឆាំងគេចំណេញអ្វីខ្លះទៅលោកបណ្ឌិត?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
ការចោទប្រកាន់ថារាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានគោរព
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះគេហៅថា នយោបាយរបស់គណបក្សប្រឆាំង
ពីព្រោះបច្ចុប្បន្នយើងមើលមានរឿងអ្វីកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេស។
នៅក្នុងប្រទេសគឺកំពុងតែមានគ្រោះទឹកជំនន់
ប្រជាជនរាប់ម៉ឺនគ្រួសារអត់មានផ្ទះសម្បែង អត់អាហារ សំលៀកបំពាក់
ខូចខាតដីធ្លី ស្រែចំការ ផ្លូវជាតិ...
អញ្ចឹងជាឱកាសមួយដែលគណបក្សនយោបាយទាំងអស់ត្រូវតែមកជួយ
ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយអ្នកដែលលិចលង់មិនមែនលិចលង់តែគណបក្សប្រជាជនទេ
គឺលិចលង់ទាំងអស់គ្នាហ្នឹង។ គាត់បែរជាមិនជួយ
គាត់បែរជាបង្កើតបញ្ហា នេះជាគំនិតខូចរបស់គណបក្សប្រឆាំង
វាមិនខុសអីនឹង អាប់ភីស៊ីតវេចាជីវ៉ា ទេ។ អាប់ភីស៊ីតវេចាជីវ៉ា
គាត់អត់មានប្រជាប្រិយភាពផ្ទៃក្នុងព្រោះផ្ទៃក្នុងមានបញ្ហា
កាប់ចាក់គ្នារឿងក្រហម ខៀវ កើតតំបន់អបគមន៍នៅប្រទេសថៃហ្នឹង
អញ្ចឹងអាប់ភីស៊ីត
ដឹងថាខ្លួនឯងគ្មានប្រជាប្រិយភាពចង់ឲ្យប្រជាជនថៃចាប់អារម្មណ៍លើ
ខ្លួនគាត់ គាត់មកបង្កើតរឿងលើព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ។
អញ្ចឹងមិនខុសអីពីគណបក្សប្រឆាំងទេ គាត់ទៅបង្កើតបញ្ហាឯនោះ
ដើម្បីឲ្យប្រជាជនងាកទៅមើលគាត់ឯនោះវិញ។
តាមពិតគាត់ត្រូវមកជួយប្រជារាស្រ្តឯនេះ ហើយ
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសគេអនុវត្តយូរហើយ។
បើសិនមិនអនុវត្តម្តេចមានការរីកចំរើនមកដល់សព្វថ្ងៃ
ម្តេចមានអន្តរជាតិ ពិភពលោកគេគាំទ្រ
អញ្ចឹងនយោបាយរបស់គាត់នេះធ្វើអត់ចំទិសដៅទេ អត់ល្អទេ
គាត់ត្រូវងាកមកជួយប្រជាពលរដ្ឋវិញ។ ដូចខ្ញុំបានជម្រាបថា
គាត់បង្កើតបញ្ហា ដើម្បីប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់
តាមពិតគាត់ត្រូវមកជួយប្រជារាស្រ្តនៅពេលកំពុងលិចលង់
ព្រោះមិត្តល្អជួយគ្នាក្នុងគ្រាក្រ តំណាងរាស្រ្ត
តំណាងរបស់ប្រជារាស្រ្ត ចុះបើរាស្រ្តកំពុងតែមានទុក្ខយើង
ទៅបង្កើតបញ្ហាអីកន្លែងហ្នឹងវិញ ។ មួយទៀតខ្ញុំចង់និយាយថា
ដោយសារគណបក្សប្រឆាំង ឥឡូវស្ថិតនៅក្នុងភាពទាល់ច្រក
អស់សង្ឃឹម ដូចខ្ញុំធ្លាប់លើកអញ្ចឹង គណបក្ស សម រង្ស៊ី
ឥឡូវអត់មានក្បាលទេមានតែខ្លួន
អញ្ចឹងធ្វើឲ្យខ្លួនដុះក្បាលច្រើនណាស់ ដុះក្បាលពីជើង ពីដៃ
ពីពោះ អីញ្ចឹងទៅ ។ អញ្ចឹងបានន័យថា ឆ្មាចេញបាត់កណ្តុរឡើងចាង
កណ្តុរឡើងទៅជាមេច្រើនពេក អញ្ចឹងធ្វើឲ្យគណបក្សហ្នឹងអស់សង្ឃឹម
កើតឡើងនូវការខ្វែងគំនិតគ្នា
ធ្វើឲ្យមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងគណបក្ស
បែកបាក់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ខ្ញុំបានអានកាសែត អានទស្សនាវដ្តី
ឃើញថាអញ្ចឹងមែន។ ហើយមួយទៀតយើងឃើញថា ប៉ុន្មានខែមុនគណបក្ស សម
រង្ស៊ី
លោកចេញជាគោលនយោបាយស្តីពីការប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិដីធ្លីពីអ្នក
មាន ឲ្យអ្នកក្រហ្នឹង ខ្ញុំធ្លាប់បាននិយាយម្តងហើយថា
គោលនយោបាយរបស់គាត់ហ្នឹងអត់ចំណេញទេ
ហាក់ដូចជាពូថៅមួយពុសបំបែកគណបក្សខ្លួនគាត់អញ្ចឹង
ពីព្រោះអ្នកគាំទ្រគាត់មានអ្នកមានខ្លះដែរ
មិនមែនអ្នកក្រសុទ្ធទេ អញ្ចឹងអ្នកមានដែលគាំទ្រគណបក្សគាត់ហ្នឹង
ដកខ្លួនចេញហើយ ពីព្រោះគេគិតថាគាត់លេងគ្នាឯងហើយនេះ។ ហើយខាង
កឹម សុខា ក៏អញ្ចឹងដែរ
ដូចខ្ញុំបានជម្រាបអញ្ចឹងមានតែក្បាលអត់ខ្លួន
គាត់មិនអាចបង្កើនខ្លួនបាន គាត់មកចែចង់ខាង សម រង្ស៊ី
ដើម្បីបង្កើតជាគណបក្ស តែវាទៅមិនរួច ព្រោះខ្លួនមានក៏ចង់ដឹកនាំ
ក្បាលមានក៏ចង់ដឹកនាំ សុទ្ធតែមានមហិច្ឆតាដូចគ្នា
អញ្ចឹងបានមើលទៅឃើញបញ្ហាច្រើនណាស់នៅក្នុងជួរគណបក្សប្រឆាំង
គាត់ចេះតែបំប៉ោងសំលេង ស្រែកដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋឮ ដឹង
ចេះតែស្រែកទៅ តែស្រែកក្នុងភាពអស់សង្ឃឹម។
លោកសត្យា រក្ស
សំណួរ៖
នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ
ប្រជាពលរដ្ឋកំពុងតែប្រឈមមុខជាមួយគ្រោះមហន្តរាយទឹកជំនន់ ។
ការខូចខាតរបស់បងប្អូននាពេលនេះ គឺមានភាពធ្ងន់ធ្ងរបំផុត
ហើយលោកបណ្ឌិតបានសុំឲ្យគណបក្សប្រឆាំងងាកមកជួយប្រជាពលរដ្ឋ។
ត្រង់ចំណុចនេះគណបក្សប្រឆាំង គឺកំពុងតែដាក់ទោស
ដាក់ទណ្ឌមកលើអ្នកដែលជួយប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញ ដូចជាបច្ចុប្បន្ននេះ
ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលក្តី កាកបាទក្រហមជាតិកម្ពុជា
ដែលដឹកនាំដោយលោកជំទាវកិត្តិព្រឹទ្ធបណ្ឌិតក្តី រួមជាមួយនិងមន្ត្រី
គ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ជាពិសេសគឺសកម្មជនរបស់គណបក្សប្រជាជន
កំពុងតែចុះជាប់ជាមួយបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ដោយផ្តល់ជូនជាស្បៀង អាហារ
និងគ្រឿងឧបភោគបរិភោគ ថ្នាំសង្កូវ ជាដើម។ល។
បញ្ហានេះត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំងចោទថា
ជាការទិញទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញ។ អញ្ចឹងចំណុចដែលរាជរដ្ឋាភិបាល
ក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានចោទប្រកាន់ដោយគណបក្សប្រឆាំងថា
ធ្វើនេះក៏ខុស ធ្វើនោះក៏ខុសនោះ តើលោកបណ្ឌិតមើលឃើញពីមាយាទ
និងចរិតរបស់គណបក្សប្រឆាំងយ៉ាងម៉េចដែរទៅបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត
ចម្លើយ៖
៖ អ្វីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើគណបក្សប្រឆាំងគាត់គិតថា
ចេះតែមិនត្រូវនោះ ដូចខ្ញុំបានជម្រាបរួចមកហើយថា
នេះជាចរិតរបស់អ្នកនយោបាយអនាធិបតេយ្យ
គឺគាត់ប្រុងឲ្យអ្នកដែលមិនស្របច្បាប់គឺពួកអនាធិបតេយ្យនេះបែរ
ជាអូសទាញរដ្ឋាភិបាលឲ្យធ្វើបែបនេះ
ឬបែបនោះទៅតាមចិត្តគាត់ទៅវិញ។
នេះហើយគឺចរិតរបស់អ្នកនយោបាយអនាធិបតេយ្យ
តែទោះបីគាត់ខំប្រឹងស្រែកយ៉ាងណាក៏ដោយ
ក៏ប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់មិនអាចទៅមុខទៀតបានទេ។
ឧទាហរណ៍ដូចគណបក្សដែលមានតែបីសំលេងនោះ
ដោយសារតែអតីតភាពជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ។ រីឯគណបក្ស សម
រង្ស៊ី ពេលបច្ចុប្បន្ននេះកំពុងតែរងនូវការបែកបាក់ធ្ងន់ធ្ងរណាស់
តាមមើលទៅមិនមែនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេគឺអាចមានការបែកបាក់តទៅទៀត
បើតាមមើលទៅហាក់ដូចជាទៅមុខមិនរួចទៅក្រោយមិនរួច។
ដូច្នេះហើយទើបបានជាគាត់ចេះតែប្រឆាំង នឹងស្រែកផ្តេសផ្តាស
ដូចជាដង្ហើមចុងក្រោយរបស់គាត់អញ្ចឹង។
សរុបមកចរិតនយោបាយបែបនេះគឺជាចរិតនយោបាយមុខពីររបស់គាត់
អញ្ចឹងប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋជឿលើការឃោសនាញុះញង់របស់គាត់
យើងនឹងជួបនូវបញ្ហាជាមិនខាន។ ចំណុចមួយទៀតឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី
គាត់បាននិយាយថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្ត
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស
ហើយប្រសិនបើប្រជាជនជឿលើរដ្ឋាភិបាលយើងនឹងមានបញ្ហាអីជាដើម។
ការលើកឡើងរបស់គាត់បែបនេះគឺមិនចំណេញទេ
តាមពិតប្រជាពលរដ្ឋមិនដែលជឿលើគាត់ផង
និងមិនដែលបោះឆ្នោតឲ្យគាត់ផង អញ្ចឹងរឿងអីដែលគាត់និយាយថា
មានគ្រោះថា្នក់នោះ។
តាមពិតប្រជាជនបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ហើយអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើ គឺធ្វើដើម្បីប្រជាជន។
ដូច្នេះគាត់ត្រូវពិចារណាត្រង់កន្លែងនេះឡើងវិញ
ពីព្រោះប្រជាជនមិនដែលបោះឆ្នោតឲ្យគាត់ទេ។
ប្រជាជនក៏ត្រូវគិតមើលដែរថា តើយើងអាចទុកចិត្តលើគាត់ ឬទេ
គឺយើងមិនអាចទុកចិត្តគាត់បានទេ
ពីព្រោះអ្វីដែលគាត់បាននិយាយមក
គឺសុទ្ធតែជាពាក្យផ្អែមដូចផ្លែល្វា
តែខាងក្នុងគ្មានអត្ថន័យអ្វីទាំងអស់។
ចំណែកមេដឹកនាំយើងបច្ចុប្បន្នដូចជាសម្តេចតេជោ
លោកគឺជាកូនប្រជាពលរដ្ឋប្រសូត្រចេញពីកូនកសិករ
លោកធ្លាប់រងទុក្ខវេទនា លំបាកលំបិន ក្នុងកុមារភាព
ដូច្នេះលោកស្គាល់អំពីសុខទុក្ខរបស់ប្រជាជនបានច្បាស់ណាស់
លោកដឹងថា ត្រូវជួយរាស្រ្តតាមរបៀបណា គឺលោកដឹងច្បាស់ណាស់ ។
ចំណែកលោក សមរង្ស៊ី គាត់នៅតែស្រុកបារាំងឯនោះ
គាត់ដឹងតែរឿងនំបុ័ងប៊ឺៗតែប៉ុណ្ណោះ
គាត់មិនចូលចិត្តបាយជាមួយប្រហុកដូចប្រជាជនទេ។
អ្វីដែលគាត់និយាយគឺត្រូវជាមួយស្ថានភាព នំបុ័ងប៊ឺ
គឺមិនត្រូវជាមួយស្ថានភាពបាយជាមួយប្រហុកទេ
ឬបាយជាមួយត្រីអាំងទេ
ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋអាចពិចារណាជាមួយចំណុចទាំងអស់នេះ៕
សម្រង់ព័ត៌មាន៖ លោក នូ សាវុធឌី