ថ្លែងនៅក្នុងឱកាសប្រារព្ធទិវាជនពិការកម្ពុជាលើកទី១៤
និងទិវាជនពិការអន្ដរជាតិលើកទី ៣០
និងពិធីបើកសិក្ខាសាលាស្ដីពីការដាក់បញ្ចូលពិការភាពក្នុង
ការអភិវឌ្ឍ ការផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍ពិភពលោកស្ដីពីពិការភាព
និងអនុសញាស្ដីពីសិទ្ធិជនពិការ នៅសាលសន្និសីទកោះពេជ្រ
នាព្រឹកថ្ងៃទី៣ ខែធ្នូ ឆ្នំា២០១២ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន
សែន បានផ្ដល់នូវអនុសាសន៍ជាក់ស្ដែងមួយចំនួន
ដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋាននៃការអនុវត្ដន៍
និងជាការចែករំលែកនូវគំនិតថ្មីៗបន្ថែមទៀតសម្រាប់លើកស្ទួយ
សិទ្ធិជនពិការកម្ពុជា។
អនុសាសន៍ដែលសម្តេចតេជោបានប្រកាសរួមមាន៖
ទី១-ត្រូវបន្ដពង្រឹងពង្រីកវិធានការទប់ស្កាត់ពិការភាព
ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពថែមទៀតតាមរយៈការបន្ដកាត់បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះ
នៅក្នុងសង្គម ទប់ស្កាត់អំពើហិង្សា គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍
គ្រោះថ្នាក់ការងារ ការពង្រឹងប្រព័ន្ធសុខាភិបាល ការដោះមីន
និងកាកសំណល់ជាតិផ្ទុះសល់ពីសង្គ្រាម ពង្រឹងសេវាស្ដារលទ្ធភាពពលកម្ម
អប់រំ ផ្សព្វផ្សាយការបង្ការពិការភាពឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយ។
ទី២-ត្រូវបន្ដជំរុញការអនុវត្ដច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារ
និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ
និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្ដក្រោមច្បាប់នានាឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។
ច្បាប់ និងគតិយុត្ដទាំងនេះ គឺជាឧបករណ៍គតិយុត្ដ
ដែលមានខ្លឹមសារល្អបំផុតឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការចំពោះមុខ
ក៏ដូចជារយៈពេលយូរអង្វែងរបស់ជនពិការ
ដែលនឹងរួមចំណែកប្រែក្លាយសេវាកម្មជនពិការដែលមានចរិតមនុស្សធម៌
ភាគច្រើន ទៅជាសេវាដែលមានចរិតជាប្រព័ន្ធធានា
រ៉ាប់រងសង្គមសម្រាប់ជនពិការ។ សេវាតាមបែបថ្មីនេះ
វានឹងធានានិរន្ដរភាពជាងសេវាបែបមនុស្សធម៌
ព្រមទាំងអាចជួយពង្រឹងស្មារតីម្ចាស់ការ
និងសមត្ថភាពរបស់ជនពិការដែលអាចជំរុញដល់ល្បឿននៃការធ្វើសមាហរណ
កម្មជនពិការទៅក្នុងសង្គមដោយគ្មានឧបសគ្គរារាំង។
ទី៣-ត្រូវចូលរួមអនុវត្ដអនុសញាអន្ដរជាតិនានា
ដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចូលជាភាគីដូចជា
អនុសញាអូតាវ៉ាស្ដីពីការហាមប្រាមការប្រើប្រាស់ ការរក្សាទុក ការផលិត
និងការផ្ទេរគ្រាប់មីនប្រឆាំងមនុស្ស និងការបំផ្លាញគ្រាប់មីន
អនុសញាស្ដីពីសិទ្ធិជនពិការទសវត្សរ៍ថ្មីនៃជនពិការប្រចាំតំបន់
អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ផែនការយុទ្ធសាស្ដ្រអ៊ីនឈន់ ២០១៣-២០២២
ដើម្បីធ្វើឱ្យសិទ្ធិក្លាយជាការពិត និងអនុសញ្ញា
កតិកាសញ្ញាអន្ដរជាតិនានា ដែលទាក់ទងនឹងពិការភាព
និងសិទ្ធិជនពិការឱ្យទទួលបានលទ្ធផលល្អប្រសើរ
ដែលនឹងទប់ស្កាត់ពិការភាព លើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ
និងដាក់បញ្ចូលពិការភាពទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍគ្រប់វិស័យ សំដៅលុបបំបាត់
ឧបសគ្គរារាំង ដើម្បីកសាងសង្គមមួយដែលមានការដាក់បញ្ចូល
និងផ្ដល់លក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា ដូចប្រធានបទនៃទិវា ៣
ធ្នូ ២០១២ នេះ ។
ទី៤-ត្រូវបន្ដពង្រឹងពង្រីកសេវាស្ដារលទ្ធភាពពលកម្មកាយសម្បទាជូនជន
ពិការ
ឱ្យមាននិរន្ដរភាពតាមរយៈការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជាមួយ
អង្គការជាតិ អន្ដរជាតិ និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានា
ដើម្បីកៀរគរប្រភពធនធានក្នុងការដំណើរការកម្មវិធី
និងការផ្ដល់សេវាតាមមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារលទ្ធភាពពលកម្មកាយសម្បទាទូទាំង
ប្រទេស។
ក្នុងនោះត្រូវបន្ដអនុវត្ដការងារស្ដារលទ្ធភាពពលកម្មនៅតាម
សហគមន៍ បន្ដចុះផ្ទាល់ជួយជនពិការដល់លំនៅឋាន
ដោយផ្ដល់ការស្ដារកាយសម្បទា ការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈ
និងផ្ដល់ទុន
ដើម្បីឱ្យបងប្អូនជនពិការមានលទ្ធភាពបង្កើតមុខរបររកប្រាក់ចំណូល
សម្រាប់លើកស្ទួយជីវភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងគ្រួសារ
ព្រមទាំងបន្ដចងក្រងក្រុមជួយខ្លួនឯងនៃជនពិការឱ្យបានកាន់តែ
ទូលំទូលាយ ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះសម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ថ្លែងអំណរគុណថា
ខ្ញុំសូមសម្ដែងនូវអំណរគុណចំពោះអង្គការទាំង ៥
រួមមានអង្គការអតីតយុទ្ធជនអន្ដរជាតិ
អង្គការជនពិការអន្ដរជាតិប៊ែលហ្សិក អង្គការជនពិការអន្ដរជាតិបារាំង
អង្គការកម្ពុជាត្រាស្ដ និងគណៈកម្មាធិការកាកបាទក្រហមអន្ដរជាតិ
ដែលបាននិងកំពុងជួយឧបត្ថម្ភដល់ដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារលទ្ធភាពពលកម្ម
កាយសម្បទាជូនជនពិការទាំង ១១កន្លែង លើធនធានសម្ភារៈ ធនធានមនុស្ស
និងបច្ចេកទេស សម្រាប់កិច្ចដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌល។ ខ្ញុំក៏សូមយកឱកាសនេះ
ថ្លែងអំណរគុណចំពោះកាកបាទក្រហមកម្ពុជាឋ
ដែលមានកម្មវិធីជាច្រើនជួយដល់ជនពិការរួមទាំងជនពិការដោយសារមីន។
ក្នុងន័យនេះ
ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់គ្រប់អង្គការទាំងអស់សូមបន្ដជួយឧបត្ថម្ភ
គាំទ្រដល់ដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារលទ្ធភាពពលកម្មកាយសម្បទាជូនជនពិការ
ឱ្យអស់លទ្ធភាពដែលមាន ដើម្បីបុព្វហេតុលុបបំបាត់ឧបសគ្គរារាំង
ដើម្បីកសាងសង្គមមួយ ដែលមានការដាក់បញ្ចូល និងផ្ដល់លក្ខណៈងាយស្រួល
សម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។
ទី៥-ត្រូវបន្ដពង្រឹងពង្រីកស្មារតីម្ចាស់ការរបស់ជនពិការផ្ទាល់
ដែលជាកត្ដាគន្លឹះនៃការងារជនពិការ។
ជាមួយនេះបងប្អូនជនពិការទាំងអស់ សូមបន្ដពង្រឹងសេចក្ដីក្លាហាន
មានសេចក្ដីសង្ឃឹម និងជំនឿជឿជាក់លើខ្លួនឯង
ប្រើប្រាស់សម្បទាដែលនៅមាន ពុះពារជំនះរាល់ការលំបាក
ដើម្បីកសាងជីវភាពរស់នៅដោយឯករាជ្យ ម្ចាស់ការ
និងរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ។
ទី៦-ត្រូវបន្ដការកៀងគរប្រភពធនធាន ដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យសុខុមាលភាពជនពិការ ។
ចំណុចនេះ សម្តេចតេជោបានស្នើដៃគូអភិវឌ្ឍន៍
សូមឲ្យបន្ដជួយដល់វិស័យពិការភាព
និងពិចារណាដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយសម្រាប់វិស័យពិការភាព
ដោយផ្ដោតជាសំខាន់លើការផ្ដល់សេវាគ្រប់ផ្នែកជូនជនពិការ។
អង្គការជាតិ អន្ដរជាតិ
សូមបន្ដពង្រឹងការអនុវត្ដនូវកម្មវិធីដែលមានស្រាប់
និងពង្រីកកម្មវិធីថ្មីបន្ថែមទៀតទៅកាន់តំបន់ដាច់ស្រយាល
ឬតំបន់ណាដែលពុំទាន់មានសេវាកម្ម
ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសេចក្ដីត្រូវការរបស់ជនពិការ។
ទី៧-ត្រូវលើកទឹកចិត្ដឱ្យមានការចូលរួមពីវិស័យឯកជន រោងចក្រ
សហគ្រាស និងគ្រឹះស្ថានទាំងអស់ ក្នុងការងារជនពិការ
ការអនុវត្ដដោយស្ម័គ្រចិត្ដ
ភ្ញាក់រលឹកនូវកាតព្វកិច្ចដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារ
និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ
និងគាំទ្រដល់ការធ្វើសមាហរណកម្មជនពិការ
ដោយដាក់បញ្ចូលបញ្ហាពិការភាពទៅក្នុងសកម្មភាពរបស់ខ្លួន
ហើយបង្កលក្ខណៈឱ្យជនពិការទទួលបាននូវការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុង
កម្រិតអតិបរមា។
ទី៨-ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា ក្រសួង
ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវបន្ដពង្រឹង ការងារពិការភាព
និងស្ដារលទ្ធភាពពលកម្មនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព
និងធ្វើជាស្នូលក្នុងការអនុវត្ដគោលនយោបាយជាតិចំពោះជនពិការ
និងការជំរុញអនុវត្ដច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារ
និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ
អនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិជនពិការឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។
អង្គភាពជំនាញ និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់
ជាពិសេសថ្នាក់ឃុំ សង្កាត់ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់លើការងារជនពិការ
ដោយបញ្ចូលការងារជនពិការក្នុងផែនការសកម្មភាពនៃអង្គភាពរបស់ខ្លួន
និងជំរុញការអនុវត្ដឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីមានប្រសាសន៍ថា
ប្រសិនបើមួយថ្ងៃៗជនពិការចេះតែកើន
ចេះតែកើតមាននោះហើយជាបន្ទុកធ្ងន់ធ្ងរណាស់។
ស្ថានភាពអាចថាមានចំណុចខុសគ្នារវាងជំងឺអេដស៍
ដែលមានអ្នកមួយចំនួនអាចស្លាប់ទៅ
ហើយអ្នកដែលកើតមានជំងឺអេដស៍ថ្មីមានចំនួនតិចបើប្រៀបធៀបជាមួយអ្នក
ដែលបានស្លាប់ទៅ ប៉ុន្តែជនពិការមានកត្តាតិចតួច
មិនច្រើនទេការស្លាប់ ប៉ុន្តែបើកំណើនក្នុងមួយថ្ងៃចេះតែកើន
ជាពិសេសគឺផ្នែកគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នេះឯង
ដូច្នេះជនពិការរបស់យើងត្រូវដោះស្រាយជាប់ យើងអត់អាចប្រើពាក្យថា
លុបបំបាត់នូវស្ថានភាពពិការបានទេ
យើងនិយាយពីលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនស្វិតដៃជើងបាន
យើងនិយាយពីការឈានឆ្ពោះទៅលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់
យើងនិយាយពីការឈានឆ្ពោះទៅលុបបំបាត់ជំងឺរបេង
ប៉ុន្តែយើងមិនអាចនិយាយនូវភាសាលុបបំបាត់ជនពិការដោយគ្រោះថ្នាក់
ចរាចរណ៍
ដែលធ្វើឲ្យមនុស្សពិការបូកបន្ថែមដោយគ្រាប់មីនមិនទាន់ផ្ទុះ
ដែលត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នអំពីករណីនេះ។
ជាមួយនឹងអនុសាសន៍ខាងលើនេះ
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា
បើសិនជាយើងមិនអាចកាត់បន្ថយបាន ក៏កុំឲ្យចំនួននេះវាកើនឡើង
ហើយបើវាមិនកើនគឺកាន់តែល្អ យើងត្រូវរកវិធីគ្រប់គ្រង និងថែទាំ
ជំរុញការអភិវឌ្ឍជនពិការដែលមានស្រាប់។
ខ្ញុំសុំស្នើអំពាវនាវយ៉ាងទទូចចំពោះបងប្អូនទាំងអស់
បើមិនស្រឡាញ់ជីវិតអ្នកដទៃក៏សុំ ស្រឡាញ់ជីវិតខ្លួនឯង
រូបកាយខ្លួនឯងនៅក្នុងពេលដែលខ្លួនបើកបរ
ព្រោះក្នុងមួយប៉ប្រិចភ្នែកអាចធ្វើឲ្យខ្លួនឯងស្លាប់
ក្នុងមួយប៉ប្រិចភ្នែកអាចធ្វើឲ្យខ្លួនឯងពិការ
ក្នុងមួយប៉ប្រិចភ្នែកអាចធ្វើឲ្យអ្នកដទៃស្លាប់
ក្នុងមួយប៉ប្រិចភ្នែកអាចធ្វើឲ្យអ្នកដទៃពិការ។
យើងត្រូវរកគ្រប់វិធីទាំងអស់រាប់ទាំងប្រព័ន្ធការពារត្រូវធានា
អំពីបញ្ហានេះ។
សម្តេចតេជោបានថ្លែងថា បញ្ហាសុវត្ថិភាពការងារត្រូវតែធានាថា
ធ្វើយ៉ាងកុំឲ្យកុំឲ្យមានគ្រោះ ថ្នាក់ដោយសារការងារ។
ចំណែកសេវាធានារ៉ាប់រងតាមបែបមនុស្សធម៌
នៅពេលដែលអ្នកទទួលបន្ទុកខាងផ្នែកមនុស្សធម៌ចូលរួមចំណែកនៅទីនោះ
គេដកខ្លួនថយត្រូវធានាថានិរន្តរភាពនៃដំណើរការខាងផ្នែក
កិច្ចការមណ្ឌលណាមួយ ឬផ្នែកគម្រោងណាមួយមិនត្រូវបានបោះបង់ចោលទេ
ហើយមិនត្រូវបានផ្អាកសកម្មភាពទេ យើងត្រូវជំរុញប្រព័ន្ធធានា
ដែលមានចរិតជាប្រព័ន្ធធានារ៉ាប់រងសង្គមសម្រាប់ជនពិការ
ប្រសើរជាងការរង់ចាំធានាតាមបែបជំនួយ។
បញ្ហានេះសម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា “ខ្ញុំកំពុងគិតថា
ប្រសិនបើជាស្ថានភាពរបស់ខ្ញុំវាទៅជាយ៉ាងណា
ទីកន្លែងមួយចំនួននឹងត្រូវជួបឧបសគ្គតិចឬច្រើន
ព្រោះឥឡូវនេះខ្ញុំកំពុងរ៉ាប់រងនៅតំបន់កុមារកំព្រា
ជនពិការមួយចំនួនមិនមែនជាថវិការបស់រដ្ឋជួយនោះទេ
ក៏ប៉ុន្តែជាថវិការបស់ក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំទៅវិញទេ។
បញ្ហានេះយើងត្រូវតែធានានូវការផ្លាស់ប្តូរមួយ ដើម្បីធានាថា
ថ្ងៃក្រោយអត់ពីយើងទៅគឺកន្លែងនោះមិនត្រូវខកខានដំណើរការណាមួយ
ទាំងស្រុងឬផ្នែកណាមួយនោះទេ”។
សម្តេចតេជោបានស្នើឲ្យក្រសួងនានាពិនិត្យខ្លួនឯងថា
តើបានដាក់បញ្ចូលជនពិការទៅតាម
អត្រាកំណត់នៃអនុក្រឹត្យចំពោះក្រសួងចំនួន ២% និងឯកជនចំនួន
១%ធ្វើបានហើយឬនៅ? “ខ្ញុំសូមស្នើឲ្យឯកឧត្តម អ៊ិត សំហេង
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា
រាយការណ៍ឲ្យខ្ញុំនៅក្នុងខែធ្នូចុងឆ្នាំនេះថាតើអនុក្រឹត្យ
ដែលយើងបានសម្រេចហើយ ក្រសួងណាខ្លះបានធ្វើ
ហើយក្រសួងណាខ្លះមិនទាន់បានធ្វើ ព្រោះបើយើងមិនត្រួតពិនិត្យ
ទីចុងបំផុត គឺមិនទាន់បានធ្វើសោះឡើយ”៕