ដោយ៖ Allen Myers
ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ១៩៩៣
ដែលគ្រប់គ្រងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិមក ចំនួនដ៏
ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៃអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ
បានក្លាយទៅជាទំនៀមទំលាប់ទៅហើយនៅ ក្នុងការបោះឆ្នោតនៃប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកសង្កេតការណ៍ទាំងនេះ ដើរតួនាទីជាសាក្សីដ៏អាព្យាក្រឹតនៃការ
ប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត ហើយដូច្នេះអាចបញ្ជាក់
ឬបដិសេធការអះអាងនៃបញ្ហាមិនប្រក្រតីដោយអ្នក ចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត
ជាពិសេសភាពមិនប្រក្រតីនៃប្រព័ន្ធ។
នៅពេលដែលអ្នកសង្កេតការណ៍
ពេលខ្លះបានរិះគន់ទិដ្ឋភាពជាក់លាក់ខ្លះនៃការបោះឆ្នោតមួយ ជាទូទៅពួកគេ
បានទទួលយល់ព្រមថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឆ្លើយតបទៅនឹងគោលបំណងរបស់អ្នក
បោះឆ្នោត។ ការបញ្ជាក់យល់ព្រមនៃលទ្ធផលជាផ្លូវការនេះ
គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ស្ថិរភាពនយោបាយ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ពីព្រោះវាអាចឱ្យបេក្ខជនដែលមិនបានជោគជ័យ
និងអ្នកគាំទ្ររបស់ពួកគេយល់ថា
ពួកគេមិនត្រូវបានបោកបញ្ឆោតនោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានគណបក្សមួយដែលមិនដែលទទួលយករបាយការណ៍របស់អ្នក
សង្កេតការណ៍ឡើយ។ ក្រោយពេលរៀងរាល់ការបោះឆ្នោត
ចាប់តាំងពីគណបក្សសមរង្ស៊ីបានបង្កើតឡើង គណបក្សមួយនេះ
បានប្រកាសថាអ្នកសង្កេតការណ៍មិនយល់ពីស្ថានការណ៍ឱ្យបានត្រឹម
ត្រូវនោះទេ។ ជានិច្ចកាល គណបក្សសមរង្ស៊ី បានប្រាកដថា
តាមមធ្យោបាយណាមួយ ឬផ្សេងទៀត ខ្លួនបានត្រូវបោក បញ្ឆោតយកជ័យជំនះ
ទោះបីជាមានការសន្និដ្ឋានរបស់អ្នកសង្កេតការណ៍ក៏ដោយ។
ដូច្នេះ គ្មានអ្វីភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេដែលសមរង្ស៊ី
និងអ្នកដើរតាមគាត់នៅក្នុងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ
(ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយការច្របាច់បញ្ជូលគ្នារវាង
គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស)
បានសម្រេចចិត្តងាកទៅរកប្រភពនៃបញ្ហា៖
ពួកគេស្នើរមិនឱ្យមានអ្នកសង្កេតការណ៍។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចុះថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ សមរង្ស៊ី
បានអំពាវនាវដល់អង្គការមិនមែន រដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិ
និងប្រទេសជាមិត្ត មិនឱ្យបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់ការបោះឆ្នោត
សភាជាតិក្នុងខែកក្កដានោះទេ។
ហេតុផលនៃការទាមទារនេះគឺច្បាស់លាស់ណាស់៖ គណបក្សសង្គ្រោះ ជាតិ
រំពឹងថានឹងចាញ់ឆ្នោត។ គណបក្សនេះនឹងអះអាងថា
ការបោះឆ្នោតបានត្រូវរៀបចំលទ្ធផល
ទុកជាមុនដោយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
អ្នកសង្កេតការណ៍នឹងនិយាយថា ការបោះឆ្នោត
មិនត្រូវបានរៀបចំលទ្ធផលទុកជាមុនទេ
ហើយនោះនឹងបំផ្លាញលទ្ធភាពរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុង
ការធ្វើពុតជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបានប្លន់យកជ័យជំនះដោយ
ការបន្លំតាមបែបផ្តាច់ការ មិនឱ្យ មានអ្នកសង្កេតការណ៍
នោះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រហែលជាអាចទទួលបានការជឿទុកចិត្តខ្លះចំពោះ
ការអះអាងរបស់ខ្លួន យ៉ាងហោចណាស់ក៏នៅក្នុងទីក្រុងបរទេសនានា
ដែលជាកន្លែងបញ្ហានេះមិនជាមាន សារៈសំខាន់។
ត្រឹមត្រូវហើយ សមរង្ស៊ី មិនអាចបញ្ជាក់បញ្ហានេះឱ្យបានច្បាស់នោះទេ។
ផ្ទុយទៅវិញ គាត់ធ្វើពុត ថាការបោះឆ្នោតខាងមុននេះ
បានត្រូវរៀបចំលទ្ធផលទុកជាមុនរួចទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ
«ភ័ស្តុតាង»របស់គាត់ សម្រាប់ការអះអាងនេះ
គឺគ្រាន់តែជាការនិយាយឡើងវិញនៃការអះអាងដូចគ្នា
ដែលគាត់ធ្លាប់បាននិយាយក្រោយពេលរៀងរាល់ការបោះឆ្នោតកន្លងៗមក។
គេសង្ឃឹមថា អ្នកសង្កេតការណ៍ដែលរំពឹងថានឹងមកនា ពេលអនាគត
នឹងមិនត្រូវបានបោកបញ្ឆោតដោយគំនិតឆ្កួតៗរបៀបបំរើឱ្យខ្លួនឯងនេះទេ។
កំណត់សម្គាល់៖ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សមរង្ស៊ី
មានគោលបំណងលើកឡើងនូវការគាំទ្ររបស់«អង្គការ សហប្រជាជាតិ»
ចំពោះគោលជំហររបស់គាត់ ដោយដកស្រង់ពីរបាយការណ៍ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២
របស់ Surya Subedi
ដែលជាអ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេស
កម្ពុជា។ របាយការណ៍ នោះ គួរឱ្យកត់សម្គាល់ដោយសារតែភាពមិនសមហេតុផល
និងមិនដឹងអ្វីសោះអំពីការពិតក្នុងប្រទេស កម្ពុជា
ដែលនេះប្រហែលជាហេតុផលដែលរបាយការណ៍នេះលិចបាត់រូបរាង
រហូតដល់សមរង្ស៊ីបាន សម្រេចចិត្តប៉ុនប៉ង...។ អ្នកដែលចាប់អារម្មណ៍
អាចអានទស្សនៈរិះគន់របស់ខ្ញុំលើរបាយការណ៍នោះនៅឯ
http://letters2pppapers.wordpress.com/wp-admin/post.php?post=420&action=edit&message=1
(a much shorter version of this was published in the Phnom Penh Post of 27 September 2012).