ថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១១
លោកជុំ កុសល
សំណួរ៖ លោក សម រង្ស៊ី
បានធ្វើយុទ្ធនាការមួយរាំងខ្ទប់មិនឲ្យបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុង
សហគមអ៊ឺរុប បញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍មកចូលរួមសង្កេតការណ៍
ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១២-២០១៣ នៅក្នុងប្រទេសយើងនាពេលខាងមុខនេះទេ។
ហើយម៉្យាងទៀត ស្នើសុំឲ្យគេទាត់ចោលនូវលទ្ធផលបោះឆ្នោត
ប្រសិនបើគ្មានវត្តមានរបស់លោក នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២-២០១៣ ខាងមុខនេះ។
ដូច្នេះដើម្បីកុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភ័ន្តច្រឡំតាមការអូសទាញ
របស់គាត់
សូមលោកបណ្ឌិតលើកយកបញ្ហានេះមកបកស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យលោក
បានយល់អំពីគំនិតទុច្ចរិត និងនយោបាយទាល់ច្រករបស់លោក សម រង្ស៊ី
បន្តិចបាទ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ អ្វីដែលលោក សម រង្ស៊ី បានធ្វើនោះ
ប្រហែលជាគាត់ភ្លេចគិតថាទង្វើរបស់គាត់
ដែលបានធ្វើនៅក្នុងក្របខណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យដូចពេលនេះ
គឺគាត់កំពុងតែជាន់ឈ្លីនូវសេរីភាពនយោបាយរបស់គាត់ដោយខ្លួនឯង
គឺគាត់កំពុងតែបន្តុះបង្អាប់នូវតម្លៃនៃសេរីភាពនយោបាយរបស់គណបក្ស
ប្រឆាំងនៅកម្ពុជាដោយខ្លួនឯងទៅវិញទេ ។
ពីព្រោះឥឡូវនេះប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែមានលទ្ធភាពក្នុងការទទួលដឹង
និងយល់សម្រាប់ជាមូលដ្ឋានពិចារណាថាតើ
នៅក្នុងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យសភានិយមនេះ
រវាងក្រុមតំណាងសម្លេងភាគច្រើននៅក្នុងសភាដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល
និងក្រុមតំណាងសម្លេងភាគតិចនៅក្នុងសភាដែលជាគណបក្សប្រឆាំងនោះត្រូវ
មានតួនាទីអ្វីខ្លះ ដែលត្រូវបំពេញការងារសភាជូនប្រជាពលរដ្ឋ
ពីព្រោះពួកគេជាតំណាងរាស្ត្រដែរ។ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋបានមើលឃើញថា
ក្រុមភាគតិចដែលយើងហៅថាក្រុមប្រឆាំងនោះ
ហាក់ដូចជាមិនបានធ្វើអ្វីជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងក្របខណ្ឌសភាទេ
ដែលខ្លួនមានអសនៈរហូតដល់២៦ នៅក្នុងសភាដែរនោះ។
ផ្ទុយទៅវិញពួកគេបែរជាធ្វើនយោបាយនៅក្រៅក្របខណ្ឌសភាទៅវិញ
ដែលខ្ញុំធ្លាប់ហៅថានយោបាយអាវ៉ាសែនោះ
និងឈានទៅបង្ករឿងដើម្បីរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរំលោភច្បាប់ទៅទៀត។
តាមពិតនយោបាយរបស់ក្រុមប្រឆាំងនៅក្នុងសភា
គឺជានយោបាយដែលប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យត្រូវការ
ប៉ុន្តែមិនមែនត្រូវការដូចកម្លាំងប្រឆាំងនៅកម្ពុជាទេ។
ហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជាមិនត្រូវការនូវនយោបាយបង្ករឿង
អុជអាលឲ្យរំលោភច្បាប់ ឲ្យប្រឆាំងនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាចប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើឲ្យសង្គមចលាចល
ដូចជារឿងដកបង្គោលព្រំដែន ដែលគណបក្សប្រឆាំងបំផុសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ
មាននយោបាយជាតិនិយមជ្រុលប្រឆាំងនឹងវៀតណាម
ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានកំហឹងឆេះឆាបនឹងជនជាតិបរទេស
ពិសេសនឹងវៀតណាមនោះ គឺមិនមានប្រសិទ្ធិភាពទេ។
ផ្ទុយទៅវិញអំពើដែលគាត់បានធ្វើគឺជាអំពើល្មើសច្បាប់ទៅវិញទេ
ពីព្រោះការពារទឹកដី ការការពារព្រំដែន
មិនមែនកើតឡើងដោយសារការទៅដកបង្គោលនោះទេ
ហើយក៏មិនមែនអាចមានប្រសិទ្ធិភាពទៅតាមនយោបាយបញ្ឆេះកំហឹងជាតិឲ្យ
ស្អប់នឹងវៀតណាមនោះទេ
បើសិនជាប្រជាពលរដ្ឋធ្វើតាមនយោបាយបញ្ឆេះកំហឹងឲ្យស្អប់វៀតណាមនេះមែន
វាគួរណាស់តែគណបក្ស សម រង្ស៊ីនេះ ឈ្នះឆ្នោតតាំងពីអាណត្តិមុនៗមកម្លេះ។
ដោយសារតែគណបក្សប្រឆាំងធ្វើផ្គើនទៅនឹងឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋបែបនេះហើយ
ទើបធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងចាញ់រហូតបែបនេះ
គឺពួកគេមិនទទួលស្គាល់ថាការបោះឆ្នោតកន្លងមកនោះដំណើរការពិតប្រាកដ
ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរាស្ត្រទេ។ អញ្ចឹងមានន័យថា
អ្វីដែលគណបក្សប្រឆាំងកំពុងតែចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាល
គឺប្រជាពលរដ្ឋយល់ថាជាការមួយបង្កាច់ទៅវិញទេ។
ដូច្នេះដោយឈរលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យគណបក្សប្រឆាំងត្រូវតែសិក្សាអំពី
ឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ បើកាលណាយល់អំពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ
គណបក្សប្រឆាំងត្រូវតែទទួលស្គាល់នូវលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។
យើងត្រឡប់ទៅមើលពីការបោះឆ្នោត នៅពេលដែលលោក សម រង្ស៊ី
មិនទាន់មានបញ្ហាប្រឈមជាមួយច្បាប់ គឺការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៨-២០០៣
និងការបោះឆ្នោត២០០៨ ក៏លោកសម រង្ស៊ី
មិនដែលប្រកាសទទួលស្គាល់លទ្ធផលការបោះឆ្នោតម្តងណាឡើយ
ទោះបីជាពេលនោះគាត់ស្លៀកពាក់តំណាងរាស្ត្រ
និងបានធ្វើជាក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងសភា
រហូតដល់ចប់អាណត្តិមួយទៅអាណត្តិមួយក៏ដោយ ក៏លោកសមរង្ស៊ី
មិនដែលបានប្រកាសថាលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនោះត្រឹមត្រូវទេ
នេះជាបញ្ហាមួយដែលពួកគាត់ត្រូវពិចារណា។ ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលដែលលោកសម
រង្ស៊ី
គាត់បានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៨-២០០៣-២០០៨ដោយផ្ទាល់នៅលើ
ទឹកដីកម្ពុជាហើយ គាត់មិនទទួលស្គាល់ និងថាអត់ប្រជាធិបតេយ្យផងនោះ
តើចាំបាច់អីគាត់មកស្រុកខ្មែរ គឺនៅតែស្រុកក្រៅនោះទៅ
បើមកក្នុងស្រុកក៏គាត់នៅតែថាអត់ប្រជាធិបតេយ្យដដែលនោះ។
ត្រង់ចំណុចនេះប្រជាពលរដ្ឋត្រូវ ពិនិត្យថា លោកសម រង្ស៊ី
គាត់គិតថាពាក្យប្រជាធិបតេយ្យនៃការបោះឆ្នោត
គឺផ្អែកតែទៅលើតួអង្គគាត់ទៅវិញទេ។
សូម្បីតែនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងគណបក្សសម រង្ស៊ី
របស់ខ្លួនក៏ផ្អែកទៅលើទស្សនៈប្រជាធិបតេយ្យរបស់បុគ្គលប្រធាន សម រង្ស៊ី
ខ្លួនឯងដែរ។ អញ្ចឹងតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យនៃការបោះឆ្នោត
តម្លៃនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ
លើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យគឺអាស្រ័យតែលើអណ្តាតរបស់គាត់។
សម្លេងនេះដំបូងគឺអាចឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការពិចារណាខ្លះ
ប៉ុន្តែនៅពេលដែលសម្លេងនេះស្រែកដដែលជាដដែលនៅក្នុងប្រទេស
និងមានវត្តមានរបស់គាត់ហើយនៅតែស្រែកថាអត់ប្រជាធិបតេយ្យដល់ពេលឥឡូវនៅពេល
ដែលគាត់នៅក្រៅប្រទេសក៏គាត់ថាអត់ប្រជាធិបតេយ្យដដែល
អញ្ចឹងគាត់ត្រូវទទួលស្គាល់អាមុនសិន។
សរុបមកប្រជាធិបតេយ្យមិន
មែនអាស្រ័យទៅលើអ្នកថានោះទេ
តែវាអាស្រ័យទៅលើទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង ថាតើលទ្ធភាពជាក់ស្តែងរបស់កម្ពុជា
វាទូលំទូលាយពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ
ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ
មានការវិវឌ្ឍរីកចម្រើនកម្រិតណា
នោះទើបយើងអាចវាយតម្លៃពីដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។
ពីព្រោះប្រជាធិបតេយ្យក្នុងន័យដាច់ខាត
បានន័យថាជាអំណាចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហើយ
ប៉ុន្តែអំណាចប្រជាពលរដ្ឋមិនមែនកើតថ្ងៃនេះ ហើយស្អែកស្លាប់ទៅវិញទេ។
អំណាចប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវចាប់ផ្តើមពីមួយជំហ៊ានទៅមួយជំហ៊ាន
ដើម្បីឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ចំពោះដំណើរការនៃការកសាងប្រទេស
និងការគ្រប់គ្រងប្រទេស។ ការរីកចម្រើននៃប្រជាធិបតេយ្យ
និងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋតាំងពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣មក
គឺមានការរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់។
ការអនុវត្តនូវសិទ្ធិពលរដ្ឋជាបុគ្គល និងសិទ្ធិនយោបាយ។
ប្រជាពលរដ្ឋបច្ចុប្បន្នទោះបីជាមាននិន្នាការនយោបាយខុសគ្នា
ក៏គាត់មានវប្បធម៌នយោបាយត្រឹមត្រូវណាស់ គឺមានភាពថ្លៃថ្នូរ ស្ងាត់ស្ងៀម
ខំពុះពារលើកស្ទួយនូវជីវភាពដោយខ្លួនឯង និងចូលរួមចំណែកដោយផ្ទាល់
និងមិនផ្ទាល់តាមលទ្ធភាពជាក់ស្តែង ក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ
អភិវឌ្ឍគ្រួសារ និងអភិវឌ្ឍសង្គម។
មកដល់ពេលនេះគឺមានតែប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនតូចទេដែលនៅជឿផ្កាប់មុខ
ជាមួយនឹងគណបក្សប្រឆាំង និងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងតែប៉ុណ្ណោះទេ
ដែលមិនទាន់អភិវឌ្ឍខ្លួនឯងក្នុងការបង្កើនសមត្ថភាពនៃការប្រើសេរីភាព
បញ្ចេញមតិឲ្យថិតនៅក្នុងក្របខណ្ឌវប្បធម៌នយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ។
សរុបមកគឺប្រជាពលរដ្ឋមានការវិវឌ្ឍទៅមុខឆ្ងាយទៅហើយ
សូម្បីតែការប្រាស្រ័យទាក់ទង
ជាមួយពួកគាត់ដែលមាននិន្នាការខុសៗគ្នា ក៏ពួកគាត់អាចជជែកជាមួយយើងបាន
និងអាចតតាំងគ្នាបាន
ព្រមទាំងទទួលស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមកអំពីការយល់ឃើញខុសគ្នា។ប៉ុន្តែ
សម្រាប់គណបក្សប្រឆាំង ដែលគ្មានសមត្ថភាព ជាពិសេសមេដឹកនាំដូចជាលោក សម
រង្ស៊ី ដែលគាត់បានលើកមកនេះ ចុះឡើងៗ ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ដើរលឿនជាង។
ឧទាហរណ៍
ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ស្គាល់តម្លៃសន្លឹកឆ្នោតរបស់គាត់ចំពោះតួនាទីសភា
ចុងក្រោយគណបក្សប្រឆាំងមិនបានប្រើតួនាទីគាត់ជាតំណាងរាស្ត្រទេ។
តំណាងរាស្ត្រ គណបក្សប្រឆាំង
ដែលចុះទៅដល់កន្លែងទំនាស់ដីធ្លីដូចជាបឹងកក់កន្លងមកនោះ
គឺមិនមែនជាតួនាទីសភាទេ សភាគឺមិនមែនទៅធ្វើបែបនេះទេ
វាគឺជាតួនាទីរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលទៅវិញទេ។
ត្រង់នេះហើយដែលសបញ្ជាក់ថា គណបក្សប្រឆាំងកំពុងតែដើរលើផ្លូវខុស
ពីព្រោះរាល់កិច្ចការដែលមិនប្រក្រតីក្តី កិច្ចការអសកម្មក្តី
នៅក្នុងសង្គម
គឺជាបរិបទនយោបាយដែលគណបក្សប្រឆាំងត្រូវតែយកមកពិចារណា
ជជែកតស៊ូមតិគ្នាជាមួយនឹងក្រុមភាគច្រើន ឬក្រុមដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល
គឺមិនត្រូវបង្ហាញខ្លួននៅកន្លែងកើតហេតុដូចតួកុន នោះទេ
គឺមិនមែនជាតួនាទីតំណាងរាស្ត្រទេ។
-មតិលោក ជុំ កុសល
ខ្ញុំគិត
ថា លោក សម រង្ស៊ី ហាក់ដូចជាលើកតំកើងខ្លួនឯងពេក
ហើយមិនបានគិតថាអ្វីដែលខ្លួនទទួលផលសព្វថ្ងៃនេះ
គឺការដែលចូលប្រទេសមិនបាននេះ តើវាកើតចេញពីនរណា
គឺដោយសារខ្លួនឯងនោះទៅធ្វើខុសច្បាប់។ ពេលដែលខ្លួនចូលប្រទេសមិនបាន
គាត់បែរជារកវិធីសាស្ត្រទុច្ចរិតផ្សេងៗ
ដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យខ្លួនបានចូលស្រុក ប៉ុន្តែទៅមិនរួច។
ឥឡូវនេះវាចេញនូវវិធីសាស្ត្រមួយទៀតដែលហៅថាការលើកតំកើងខ្លួនឯងហួសហេតុពេក
ដូចជាការទៅរារាំងបណ្តាប្រទេសសហគមន៍អឺរុប
ឲ្យបដិសេធលទ្ធផលការបោះឆ្នោតជាដើម
ប្រសិនបើគ្មានវត្តមានខ្លួនចូលរួមបោះឆ្នោត។
ប៉ុន្តែពីឆ្នាំ១៩៩៨-២០០៣-២០០៨ គឺលោក សម រង្ស៊ីបានចូលរួមគ្រប់លើក
ប៉ុន្តែការចូលរួមរបស់គាត់ទាំងបីនីតិកាលនោះគឺគាត់មិនបាន
ទទួលលទ្ធផលភ្លាមៗទេ។ ឥឡូវយើងរង់ចាំមើលទាំងអស់គ្នា
ថាតើអវត្តមានរបស់លោក សម រង្ស៊ី នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១២-២០១៣
ខាងមុខនេះ ដំណើរការនោះវាទៅមុខ ឬថយក្រោយ ឬមិនអាចដំណើរការទៅបាន
ឬបើដំណើរការទៅមុខហើយ គេទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់ នៅពេលអវត្តមានលោក សម
រង្ស៊ី ។ ត្រូវចងចាំថាលោក សម រង្ស៊ី
មិនមែនជាឧបសគ្គនៃដំណើរការបោះឆ្នោតទេ ហើយព្រលឹងប្រជាធិបតេយ្យ
មិនមែនជាលោក សម រង្ស៊ី ទេ មិនមែនមានន័យថាអត់លោក សម រង្ស៊ី
ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាត្រូវបានដកហូតព្រលឹងចេញនោះទេ
ហើយក្លាយទៅជាសាកសពនោះទេ
ដូច្នេះសូមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋយល់ឲ្យបានច្បាស់។
អញ្ចឹងអ្វីៗគឺគាត់លើកតំកើងខ្លួនគាត់
ដូចនេះយើងចាំមើលទាំងអស់គ្នានៅថ្ងៃមុខពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១២-២០១៣
ថាតើពេលដែលគ្មានវត្តមានរបស់គាត់នៅក្នុងប្រទេសយើងធ្វើកើត ឬមិនកើត
ហើយអន្តរជាតិ គេទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់។
ដូច្នេះការអំពាវនាវរបស់គាត់នេះ គឺសហគមន៍អឺរុប គេអត់ឆ្គួតតាមគាត់ទេ
ឥឡូវនេះ
គេកំពុងតែត្រៀមលក្ខណៈដើម្បីបញ្ជូនមន្ត្រីរបស់គេមកចូលរួម
សង្កេតការណ៍ ក្នុងការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានៅឆ្នាំខាងមុខនេះហើយ ។
ក្រោយពេលបោះឆ្នោតហើយ
គេនឹងធ្វើការប្រកាសអំពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ចំណែកឯរឿងទទួលស្គាល់
ឬមិនទទួលស្គាល់នោះគឺជាលទ្ធផលនៅពេលនោះ។ ការលើកឡើងរបៀបនេះ
វាគឺជាការទាល់ច្រកមួយរបស់លោក សម រង្ស៊ី
ឬប្រហែលជាគាត់ប្រមើលមើលឃើញថានឹងមិនទទួលបានជោគជ័យសម្រាប់គណបក្ស
របស់គាត់រួចទៅហើយ អញ្ចឹងគាត់ត្រូវរកឡេះ ដើម្បីលើកជាបញ្ហា។
លោកជុំ កុសល
សំណួរ៖
គណបក្សប្រឆាំង បានចោទរដ្ឋាភិបាលថាតាំងពី ២៣ តុលា
រហូតមកដល់ពេលនេះគឺ២០ឆ្នាំហើយរឿងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុង
បារីសនេះ គឺមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាល គោរព និងធ្វើតាមជាដើម។ល។
ឯប្រធានស្តីទីរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ីនោះចាត់ទុក២៣ តុលា
ជាព្រះរបស់គេទៅទៀត ហើយ៧មករាហ្នឹងគេមិនបានរស់ដោយសារទេ
គឺគេរស់ដោយសារគេខិតខំរកទទួលទានដោយខ្លួនឯងទេជាដើម
។ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋក៏លោកមើលឃើញថាការលើកឡើងនេះ
គឺវាក្បត់នឹងសច្ចៈធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រដែរ។ ជុំវិញបរិបទនេះ
តើលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងម៉េច?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ប្រសិនបើគ្រប់និន្នាការ ជាពិសេសនិន្នាការប្រឆាំង
ចង់លើកយកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីស ជាលិខិតតូបករណ៍
សម្រាប់ជាប្រយោជន៍នយោបាយរបស់គណបក្សខ្លួននោះ វាមិនជាការអាក្រក់ទេ
ប៉ុន្តែសំខាន់អ្នកដែលយកកិច្ចព្រមព្រៀងនោះមកប្រើ
ជាប្រយោជន៍នយោបាយត្រូវស្គាល់អំពីសារវន្ត ខ្លឹមសារគោល
និងអត្ថន័យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីសនេះដែរ
បើមិនដូច្នោះទេការបកស្រាយ និងការឲ្យតម្លៃ ប្រាកដជាខុសនឹងតម្លៃពិត
គ្មានន័យពិតប្រាកដ
និងជាការជាន់ឈ្លីតម្លៃនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីសទៀតផង។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ មានគោលដៅស្នូល និងសារវន្ត ដែលមានឈ្មោះថា
"កិច្ចព្រមព្រៀង ស្តីពីដំណោះស្រាយនយោបាយមួយ សម្រាប់ជម្លោះនៅកម្ពុជា
" ។ មានន័យថាជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយសម្រាប់សន្តិភាពនៅកម្ពុជា។
បើសិនជាក្រោយពីថ្ងៃរំដោះ ៧ មករា មក យើងគ្មានសង្គ្រាម គឺក្រុម ប៉ុល ពត
បោះបង់ចោលការតស៊ូប្រដាប់អាវុធដើម្បីដណ្តើមអំណាចវិញទេនោះ
ភាគីខ្មែរដ៍ទៃទៀតក៏គ្មានឱកាស និងគ្មានកម្លាំងឯណាមកវាយបក
បង្កសង្គ្រាមជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាទេ។
តែកម្លាំងដែលអាចវាយបកមកលើរដ្ឋាភិបាលពេលនោះគឺកម្លាំងខ្មែរក្រហម។
ដូច្នេះសង្គ្រាមកកើតឡើងពីកម្លាំងខ្មែរក្រហម
រួមនឹងនយោបាយអន្តរជាតិដែលញែកពិភពលោកជាពីរ រវាងនយោបាយប្លុកខាងកើត
និងនយោបាយប្លុកខាងលិច អញ្ចឹងហើយបានជាលោកខាងលិចនៅតែបន្តគាំទ្រ ប៉ុល
ពត គឺកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឲ្យមានអសនៈអង្គុយនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ម្លោះហើយសង្គ្រាមនេះបានបន្តពីឆ្នាំ១៩៧៩ រហូតមកដល់ទស្សវត្សទី៨០
ទើបមានភាគីខ្មែរពីរទៀតមកធ្វើរដ្ឋាភិបាលត្រីភាគីជាមួយខ្មែរក្រហម
ដើម្បីជាមុខមាត់នយោបាយក្រៅប្រទេស
តតាំងជាមួយរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។
ពេលនោះហើយដែលកម្ពុជាបែងចែកជាពីរធ្វើឲ្យកម្ពុជាមានសង្គ្រាម
ដោយសារតែបរទេសលូកដៃ។
សង្គ្រាមនេះត្រូវបានបញ្ចប់ដោយសារតែសុច្ឆន្ទៈនៃការចរចា
រហូតដល់សម្រេចផលជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដើម្បីឲ្យភាគីទាំងអស់
រួមទាំងបរទេសដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងជម្លោះនៅកម្ពុជាទទួលយកបាន
ទាំងអស់គ្នា ហើយគោរពកម្ពុជាក្នុងការរួបរួមជាតិ និងឯកភាពជាតិនេះឯង។
អញ្ចឹងបេសកកម្មសម្រាប់ការអនុវត្ត
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីស យើងទាំងអស់គ្នា
ត្រូវទទួលស្គាល់ថា ថ្ងៃចុះហត្ថលេខា ២៣ តុលា ១៩៩១
គឺជាថ្ងៃចុះហត្ថលេខានៅលើក្រដាស ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីចុះហត្ថលេខាលើក្រដាស
វាត្រូវការបេសកកម្មដើម្បីអនុវត្តក្រដាសនោះឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព។
ធុរៈកិច្ចទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ដើម្បីធ្វើចំណាត់ការនៅក្នុងអន្តរកាល
ដើម្បីរៀបចំក្នុងការដំណើរការសន្តិភាពនាពេលនោះ
គឺបានផ្តល់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិដែលមានឈ្មោះថា អ៊ុនតាក់
មកចាត់ចែងនៅកម្ពុជា ដោយផ្តើមចេញនូវបទឈប់បាញ់គ្នា
ការកាត់បន្ថយសព្វាវុធ ការទុកឲ្យទាហ៊ាននៃភាគីម្ខាងៗនៅក្នុងបន្ទាយ
ហើយបានរៀបចំការបោះឆ្នោត ការរំលាយរណសិរ្សនានា ឲ្យទៅជាគណបក្សនយោបាយ
ដើម្បីចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតលើទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
សេរីពហុបក្ស តាមរយៈការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣។
ដូច្នេះរយៈពេលពីឆ្នាំ១៩៩១-១៩៩៣
គឺជារយៈពេលនៃបេសកកម្មសន្តិភាពរបស់អ៊ុនតាក់។ នៅក្នុងរយៈពេលពី១៩៩១-១៩៩៣
នេះបើយើងពិនិត្យមើលយើងឃើញថាបរាជ័យបាត់ទៅហើយ
ពីព្រោះភាគីបួននៅក្នុងជម្លោះកម្ពុជា គឺមានភាគីខ្មែរក្រហម
មិនបានចូលរួមបាត់ទៅហើយ
ដែលជាភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែរនោះ។ ហើយ អ៊ុនតាក់
ដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកបំពេញបេសកកម្ម
ពុំអាចទៅនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលជាមួយខ្មែរក្រហមឲ្យគោរពកិច្ចព្រមព្រៀង
និងអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងបានទេ។
នេះបញ្ជាក់ថាសន្តិភាពនៅកម្ពុជានាពេលនោះមិនអាចទៅរួចបានទេ។
អញ្ចឹងលទ្ធផលនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលចាត់ចែងដោយអាជ្ញាធរអ៊ុនតាក់
គឺជាលទ្ធផលតែមួយជ្រុងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីសទេ
គឺពុំបានបំពេញតាមស្មារតីដើមទេ គឺយើងត្រូវទទួលស្គាល់ទាំងអស់គ្នា។
ដូច្នេះលទ្ធផល
ដែលយើងទទួលបានរហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១១នេះ ដោយយើងទទួលបានទាំងសន្តិភាព
ស្ថេរភាព ការបង្រួបបង្រួមជាតិ ឯកភាពជាតិ និងការអភិវឌ្ឍប្រទេសនោះ
គឺជាសមិទ្ធផលលើសពីឆ្នាំ១៩៩៣ទៅទៀត។ តាមពិតឆ្នាំ១៩៩៣
គឺគេចង់ធ្វើឲ្យបានដូចពេលបច្ចុប្បន្ននេះ
ប៉ុន្តែពេលនោះគឺមិនទាន់ទទួលបាននូវសន្តិភាពដូចពេលនេះទេ។អញ្ចឹងគឺមានន័យថា
ពេលនោះគឺជាការបរាជ័យរបស់អ៊ុនតាក់។
ប៉ុន្តែពេលនោះគ្មាននរណាមួយហ៊ាននិយាយថា អ៊ុនតាក់ បរាជ័យទេ
គឺមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេដែលហ៊ាននិយាយ ។
គណបក្សប្រឆាំងក៏មិនហ៊ាននិយាយថាអ៊ុនតាក់បរាជ័យដែរ។
មកដល់ពេលនេះបើសិនជាអ្នកហ៊ានទទួលស្គាល់ថាកម្ពុជាទទួលបាននូវសន្តិភាព
គឺអ្នកនោះប្រាកដជាឈរលើភាពពិតជាក់ស្តែង។
មូលហេតុដែលគណបក្សប្រឆាំង
និង NGO ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងមិនទទួលស្គាល់នូវការពិតនេះ
គឺដោយសារពួកគេនៅតែមានគំនិតច្រណែននឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ដោយពួកគេចង់កាន់អំណាច។ អញ្ចឹង
ដរាបណាអ្នកទាំងអស់នោះនៅតែប្រកាន់ភាពជាសត្រូវជាមួយគណបក្សប្រជាជន
កម្ពុជា
គឺអ្នកទាំងនោះមិនដែលទទួលស្គាល់សមិទ្ធផលរបស់កម្ពុជាមកដល់ថ្ងៃនេះទេ
។ ជាក់ស្តែងគណបក្សប្រឆាំងមិនដែលទទួលស្គាល់ថា
ពួកគាត់រលាយខ្លួនឯងនោះទេ។
មួយទៀតភាគីណាក៏ដោយដែលតែងតែមានគំនិតជាសត្រូវជាមួយគណបក្សប្រជាជន
ហើយចង់ផ្តួលរំលំ មិនតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ទេ
តែចង់ផ្តួលរំលំតាមបែបធ្វើបដិវត្តកំទេចគេនោះលទ្ធផលចុងក្រោយគឺតែងតែ
រលាយដោយខ្លួនឯង ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋលែងបោះឆ្នោតគាំទ្រ
ឬក៏បែកបាក់រលំរលាយដោយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន
ឬក៏ទទួលខុសត្រូវនូវរឿងអតីតកាលចំពោះមុខច្បាប់បច្ចុប្បន្ននេះ។
ខ្ញុំ
សុំលើកឧទាហរណ៍មួយទៀត គណបក្សលោកតាសឺន សាន
បានរលាយដោយស្វ័យប្រវត្តិអាស្រ័យដោយសម្លេងឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
នៅក្នុងក្របខណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យ
គណបក្សមួយមានជីវិតនយោបាយទៅរួចគឺផ្អែកទៅលើការគាំទ្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ជាក់ស្តែង នៅពេលបោះឆ្នោតម្តងៗមានគណបក្សរាប់សិបទៅឈរឈ្មោះ
ប៉ុន្តែនៅពេលដែលមិនជាប់ឆ្នោតគណបក្សទាំងនោះត្រូវរលាយបាត់អស់
លើកលែងតែគណបក្សនយោបាយដែលស្គាល់អំពីលំនាំពិត
និងសមត្ថភាពពិតនៃនយោបាយរបស់គេទើបគេអាចឈរបានយូរ។ ប៉ុន្តែគណបក្ស លោកតា
សឺន សាន ជាក់ស្តែង នៅឆ្នាំ១៩៩៨ គឺគ្មានទទួលបានមួយសម្លេងឡើយ
ម្លោះហើយអ្នកទាំងនោះក៏បានរត់ទៅជ្រកជាមួយគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៊ិច ។
អញ្ចឹងទោះបីជាអស់លោកដែលជាអតីតគណបក្សលោកតាសឺន សាន
ខំកែច្នៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃជីវិតនយោបាយរបស់គណបក្សនេះក៏ដោយ
ក៏គណបក្សនេះត្រូវបានរលាយដោយស្វ័យប្រវត្តិតាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតប្រជាពល
រដ្ឋរួចទៅហើយ។
ដូច្នេះមានន័យថាគឺប្រៀបដូចជាយកសាកសពគណបក្សលោកតាសឺន សាន
យកទៅដុតរំលាយនៅគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៊ិច បាត់ទៅហើយ។
ចំណុចនេះបញ្ជាក់ថា
ភាគីមួយដែលជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីស
គឺរណសិរ្ស លោកតា សឺន សាន បំលែងមកជាគណបក្សនយោបាយនោះ
បានរលាយដោយអំណាចប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ
ដូច្នេះមិនចាំបាច់អួតថាខ្លួនជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យទេ
ពីព្រោះខ្លួនឯងត្រូវរំលាយដោយអំណាចប្រជាពលរដ្ឋរួចទៅហើយ។
នៅក្នុង
ផ្ទៃក្នុងគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច
ក៏មានការប្រទាញប្រទង់គ្នាចំពោះទំរង់បែបបទនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ
រវាងគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច ជាមួយ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ត្រង់នេះហើយដែលធ្វើឲ្យបែកគណបក្សនេះ ជាចំណែកៗមិនចេះចប់មិនចេះហើយ។
ក្រុមណាដែលប្រឆាំងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាក់ស្តែងគឺក្រុមសម
រង្ស៊ី ត្រូវបែកចេញពីគណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច
មកបង្កើតគណបក្សមួយថ្មីទៀត
និងមានក្រុមផ្សេងៗទៀតដែលមិនគោរពតម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមក
ជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺបែកមិនចេះចប់ គឺបែករហូតដល់រលាយ។
សរុបមក
គណបក្ស សម រង្ស៊ី ក្តី គណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច ក្តី
និងក្រុមនិន្នាការនយោបាយដ៍ទៃទៀតក្តី
បើមិនកែគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនក្នុងការយកគណបក្សប្រជាជន
ជាដៃគូរប្រកួតប្រជែងនយោបាយទេ ហើយនៅតែយកគណបក្សប្រជាជាជន
ធ្វើជាសត្រូវ យកឥស្សរភាពបុគ្គលសម្តេចប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល
ធ្វើជាសត្រូវ គឺអ្នកឯងប្រឆាំងនឹងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហើយ
ពីព្រោះទោះបីខ្មែរមាននិន្នាការខុសគ្នាក៏ដោយ
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនបានចាត់ទុកនិន្នាការខុសគ្នាជាសត្រូវនោះទេ។
ផ្ទុយទៅវិញការអះអាងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលថាមិនយកខ្មែរជាសត្រូវនោះ
គឺគាត់បានប្រើពាក្យហឹង្សានយោបាយរួចទៅហើយ
ដោយមិនស្គាល់ថាអ្វីទៅជាហឹង្សានយោបាយ
ដោយចាត់ទុកថាពាក្យហឹង្សាទាល់តែយកដំបងទៅវាយក្បាលទើបចាត់ទុកថា
ហឹង្សាគឺមិនត្រឹមត្រូវទេ។ ការចោទប្រកាន់គេ ញុះញង់ អុជអាលប្រជាពលរដ្ឋ
នោះហើយជានយោបាយហឹង្សា។ ទង្វើបែបនេះនឹងធ្វើឲ្យ លោក កឹម សុខា
ចុងក្រោយត្រូវលុនតួចំពោះគណបក្សប្រជាជនជាមិនខាន
ឬក៏ទៅសុំជ្រកកោនជីវិតនយោបាយជាមួយគណបក្ស សម រង្ស៊ីតែប៉ុណ្ណោះ។
ដូច្នេះរឿងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព
ទីក្រុងបារីសនេះគឺវាចប់រួចទៅហើយ គឺទាំងអស់ថិតនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
បើសិនជាគណបក្សប្រឆាំងពិតជាមានសុភវិនិច្ឆ័យ ចង់បានសន្តិភាព
និងគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីស
មិនបាច់ទៅសើរើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទេ គឺទាមទារឲ្យកម្ពុជាគោរព
និងអនុវត្តទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៅវាបានទៅហើយ
គឺមានន័យគ្រប់គ្រាន់ហើយ ពីព្រោះគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
និងការអនុវត្តរដ្ឋធម្មនុញ្ញឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព
វាមានន័យស្មើនឹងអ្នកពិតជាស្រឡាញ់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព
ទីក្រុងបារីសរួចទៅហើយ៕
សម្រង់ព័ត៌មាន៖ លោក នូ សាវុធឌី