ដោយ រាជ្យ សុវណ្ណនគរ
នៅថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ខាងមុខនេះ គឺជាថ្ងៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
តាមសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ
ដែលជាប្រធានបទដ៏ពេញនិយមសម្រាប់អ្នកនយោបាយមួយចំនួននៅកម្ពុជា
ឆ្លៀតទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ និង ប្រជាប្រិយភាពផ្ទាល់ខ្លួន។
ជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាបញ្ហាដ៏រសើប និង
ងាយបង្ករឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំពីសាធារណៈជន គ្រប់ស្រទាប់សង្គម។
ស្របពេលដែលអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ
ទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស លោក សូរិយា ស៊ូប៊ែឌី
កំពុងមានវត្តមាននៅកម្ពុជា គេសង្កេតឃើញមានអ្នកនយោបាយខ្មែរមួយចំនួន
បានលើកយកបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និង បញ្ហាដទៃទៀត ទៅគោរពប្រណិប័ត្រ និង
គោរពរាយការណ៍ហាក់បីដូចជាអ្នកដ៏មានគុណរបស់ខ្លួន
ព្រមទាំងបំផ្លឹសហួសពីតថភាពរបស់សង្គមខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ពួកគេ បាន
និង កំពុងចាត់ទុកស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង
ការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជា ហាក់បីដូចជាសង្គមព្រៃ សង្គមសត្វ និង
រស់នៅគ្មានច្បាប់ទំលាប់អ្វីទាល់តែសោះអញ្ចឹងដែរ។
តើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស
ត្រូវអាស្រ័យទៅនឹងស្ថានភាពនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់ប្រជាជាតិនោះ
ដែរឬទេ? តើយើងនាំគ្នាផ្តោតតែទៅលើកត្តាសិទ្ធិមនុស្ស ដោយបំភេ្លចចោលនូវក្រពះ
និង សុខសន្តិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឬដូចម្តេច?
តើរាជរដ្ឋាភិបាល ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
បានធ្វើអ្វីខ្លះពាក់ព័ន្ធនឹងលក្ខខណ្ឌសិទ្ធិមនុស្ស និង
ការគោរពច្បាប់នៅកម្ពុជា?
ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរខាងលើនេះ
យើងគួរពិនិត្យត្រឡប់ទៅសម័យកាលរបបខ្មែរក្រហមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ
ថាតើស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានវិវត្តទៅយ៉ាងដូចម្តេច
ហើយយើងទាំងអស់គ្នាជាប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប គួរមានមោទនភាពនឹងថ្នាក់ដឹកនាំ
និង ប្រជាជាតិរបស់ខ្លួនដែលបានខិតខំរិះរកគ្របមធ្យោបាយ និង
ធនធានក្នុងការសង្គ្រោះ ការកសាង និង ការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិដូចសព្វថ្ងៃនេះ
តាមរយៈសកម្មភាព និងសមិទ្ធផលដូចខាងក្រោមនេះ៖
នៅពេលដែលប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល
កំពុងស្ថិតនៅក្នុងជ្រោះមរណៈនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរ
ក្រហមដែលមិនត្រឹមតែគ្មានសិទ្ធិមនុស្សទាល់តែសោះ
ក៏ប៉ុន្តែរង់ចាំតែនាទីនៃសេចក្តីស្លាប់មកដល់នោះគឺថ្នាក់ដឹកនាំ
របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចអគ្គទាំងបីទេដែលជាអ្នកជួយសង្រ្គោះ
អាយុជីវិតឲ្យរួចផុតពីសេចក្តីស្លាប់ និង ព្រាត់ប្រាសនិរាស្ត្រអន្តរាយ។
នេះគឺជាការពិត ហើយក៏ជាការស្វែងរកសិទ្ធិនៃការរស់រានមានជីវិត សេរីភាព
សន្តិសុខ និង សិទ្ធិជួបជុំគ្រួសារ ជូនប្រជាជាតិខ្មែរគ្រប់រូប។
ការទប់ស្កាត់ការវិលត្រឡប់របស់របបប្រល័យពូជសាសន៍ ការចរចារស្វែងរកសន្តិភាព
និង ការបញ្ចប់សង្គ្រាមរវាងខ្មែរ និង ខ្មែរ
តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១
ការធ្វើឲ្យរលំរលាយអង្គការចាត់តាំងនយោបាយ និង
យោធារបស់ខ្មែរក្រហមជាស្ថាពរនៅឆ្នាំ១៩៩៨។
តាមរយៈ
គោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ របស់ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន
នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិកម្ពុជា ទទួលបានសន្តិភាព
សន្តិសុខ ស្ថេរភាពនយោបាយ និង ឯកភាពជាតិ និង ឯកភាពទឹកដី
ដែលប្រជាជាតិខ្មែរមិនធ្លាប់មានអស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សមកហើយ និង
ការទប់ស្កាត់ប្រឆាំងនឹងការរំលោភឈ្លានពានបូរណភាពទឹកដី និង
សេចក្តីសុខសាន្តពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសប្រទេសថៃ។
ចាប់ពីក្រោយថ្ងៃរំដោះ ៧ មករា ១៩៧៩ ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
បានខិតខំស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាជនខ្មែរ
តាមរយៈការបង្កើតឲ្យមានតុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប៉ុលពត អៀង សារី
និង ខៀវ សំផន នៅពេលនោះ ស្របពេលដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរ និង ប្រទេសមួយចំនួន
ដែលកំពុងស្រែកអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅពេលនេះ
ធ្វើសកម្មភាពគាំទ្រពួកខ្មែរក្រហមនៅឡើយ។ សកម្មភាពនេះ បាន និង
កំពុងបន្តស្វែងរកយុត្តិតាមរយៈសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដែលកំពុងកាត់ទោស លោក
នួនជា អៀង សារី ខៀវ សំផន អៀង ធីរិទ្ធ និង ឌុច នាពេលនេះ។ ទាំងនេះ
គឺជាសិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌។
ក្រៅពីនេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការទទួលបានការអប់រំ
ការព្យាបាលជម្ងឺ ការបញ្ចេញមតិយោបល់គ្រប់រូបភាព និង មធ្យោបាយ
សិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប ការប្រកបអាជីវកម្មដោយសេរី
តាមគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ សិទ្ធិនៃការប្រមូលផ្តុំ
ការបង្កើតអង្គការសមាគម និង គណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិនៃជំនឿសាសនា
ដោយមិនប្រកាន់នូវពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ឬ និន្នាការនយោបាយអ្វីឡើយ
ព្រមទាំងសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដទៃទៀត
ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣
សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និង សន្និសញ្ញា
អនុសញ្ញាពាក់ព័ន្ធនានា ច្បាប់ និង បទដ្ឋានគតិយុត្តពាក់ព័ន្ធនឹងការការពារ
ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាព និង ផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប
ប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និង ស្មើភាព។
ទាំងអស់នេះ គឺជាបុរេលក្ខខណ្ឌ និង ជាលក្ខខណ្ឌគ្រឹះមិនអាចខ្វះបាន
ក្នុងការបដិសន្ធិសិទ្ធិ និង
នាំឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងសង្គមជាតិនីមួយៗ។
តើគ្រប់គ្រាន់សមល្មមហើយឬនៅ ដើម្បីធ្វើឲ្យស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស?
ដើម្បីធ្វើឲ្យស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែប្រសើរថែមទៀត
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប គ្រប់ក្រុម គ្រប់និន្នាការនយោបាយ
ត្រូវរួមគ្នាផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើ៖
១.ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច បង្កើនប្រាក់ចំណូល សកម្មកែប្រែអត្តចរិត និង
អាកប្បកិរិយាខ្ជិលច្រអូស ចាំមើលបំណាំ ចេះតែស្រែកជេរ
រិះគន់ដែលមិនឈរលើមូលដ្ឋានពិតជាក់ស្តែងរបស់សង្គមជាតិ
ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ក៏ប៉ុន្តែចំពោះការរិះគន់ប្រកបដោយការស្ថាបនា
រាជរដ្ឋាភិបាលតែងតែងយកមកពិចារណា និង
ដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។
២.ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងកសាង និង អភិវឌ្ឍសមត្ថភាព ជំនាញ
ចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ និង បទពិសោធន៍ការងារគ្រប់វិស័យ
ដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ផង គ្រួសារផង និង សង្គមជាតិទាំងមូលផង។
៣.ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ត្រូវរួមគ្នារក្សាតម្លៃ និង
សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ជាតិខ្មែរ ហើយត្រូវតែចងចាំថា
ខ្មែរជាប្រជាជាតិដែលធ្លាប់រុងរឿង និង
មានអារ្យធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់ដែលមានការទទួលស្គាល់ជាទូទៅ។ ដូច្នេះខ្មែរគ្រប់រូប
គួរត្រូវជៀសវាងជាដាច់ខាតតាមតែអាចធ្វើបាន
ឲ្យជាតិសាសន៍ដទៃមកដឹកច្រមុះខ្មែរ មកនិយាយកិច្ចការជំនួសខ្មែរ
នៅពេលដែលខ្មែរអាចនិយាយជាមួយខ្មែរគ្នាឯងបាននោះ។
គ្មាននរណាស្រឡាញ់ខ្មែរជាងខ្មែរនោះឡើយ ហើយក៏គ្មាននរណា
យល់ពីជម្រៅខ្មែរជាងខ្មែរនោះដែរ។ ខ្មែរ
បញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលរាប់ទសវត្សរវាងខ្មែរ និង ខ្មែរ ដោយខ្មែរគ្នាឯង។
នេះគឺជាតម្លៃ និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ខ្មែរ
ដែលខ្មែរមួយចំនួនធ្លាប់គិតខុស ត្រូវតែភ្ញាក់រលឹកទទួលស្គាល់ការពិតនេះ។
និង
៤.ពេលវេលា គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ក្នុងការរួមចំណែកដល់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង
ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជាឲ្យកាន់រីកចំរើនថែមទៀត ពីព្រោះថា
យើងមិនអាចធ្វើឲ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៃប្រទេសដែលទើបចាកចេញពីសង្រ្គាម
ប្រទេសក្រីក្រ ធនធានមនុស្សនៅមានកំរិត សមត្ថភាពជំនាញ
ចំណេះដឹងចំណេះធ្វើនៅមានការខ្វះចន្លោះគ្រប់វិស័យ
សេដ្ឋកិច្ចនៅទាន់ខ្សោយនោះ ដូចគ្នាទៅនឹងប្រទេសដែលគ្មានសង្រ្គាម និង
មានការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនោះឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជា និង ប្រជាជាតិខ្មែរ
ពេញចិត្តនឹងគោលនយោបាយដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមាន
សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
សួរថាតើរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ពេញចិត្តនូវសមិទ្ធផលដែលសម្រេចបានទាំងនេះ ហើយឬនៅ? នៅមានការងារ និង
បេសកកម្មជាច្រើនទៀតដែលរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ត្រូវរក្សា ការពារ និង អនុវត្តឲ្យបានសម្រេច គឺសន្តិភាព សន្តិសុខ
ស្ថេរភាពនយោបាយ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម
កាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យនៅទាបបំផុត
ទៅតាមធនធានដែលប្រទេសជាតិមាន រក្សាបូរណភាពទឹកដី និង
បន្តធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងអង្គការតំបន់ និង ពិភពលោកបន្ថែមទៀត
ដូចជាចូលជាសមាជិកមិនអចិន្ត្រៃយ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការ
សហប្រជាជាតិ និង
សកម្មភាពមនុស្សធម៌ក្នុងក្របខ័ណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម។
ក៏ប៉ុន្តែផ្ទុយមកវិញ
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មានមោទនភាព និង
ត្រូវតែមានមោទនភាពនឹងស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការអនុវត្តច្បាប់ និង
ការដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សតាមរយៈការបោះឆ្នោតជាច្រើន
លើកដែលប្រព្រឹត្តទៅប្រកបដោយយុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវ និង ទទួលយកបាន។
នេះបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាកាន់តែមានភាពចាស់ទុំនៃរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
សេរីពហុបក្ស បើប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេសនានានៅក្នុងតំបន់។
ជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំដ៏ឈ្លាសវៃរបស់
សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បាន និង
កំពុងដើរតួរយ៉ាងសំខាន់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដូចជាកម្ពុជា
ត្រូវធ្វើជាប្រធានអាស៊ានចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១២ តទៅ
កម្ពុជាបានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំសន្និសីទសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងអូតាវ៉ា
ស្តីពីការប្រឆាំងគ្រាប់មីន ដែលរដ្ឋជាសមាជិកចូលរួមជាង ១០០ ប្រទេស និង
វេទិការអន្តរជាតិជាច្រើនទៀត ដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បាន និង
កំពុងដើរតួនាទី។