វេទិកាធុរកិច្ចអាមេរិក-អាស៊ាននៅក្រោមប្រធានបទ «ការប្តេជ្ញាឆ្ពោះទៅរកការតភ្ជាប់»បានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលជាទឹកដីដ៏បរមបុរាណនៃអរិយធម៌អង្គរនៃព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ ដោយមានវត្តមានលោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកនិងវត្តមានឯកឧត្តម ធេន សេន ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋសហភាពមីយ៉ាន់ម៉ា លោកជំទាវ យីងឡាក់ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាព្រឹត្តិការណ៍មានសារសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា ជាពិសេសសម្រាប់បណ្តា ប្រទេសអាស៊ានទាំងអស់នោះ ។
ក្នុងពិធីពិសាអាហារពេលល្ងាចនៃវេទិកាធុរកិច្ចអាមេរិក-អាស៊ាន សម្តេចអគ្គមហា សេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងនាមប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០១២ បានមានប្រសាសន៍ចាត់ទុកវត្តមានរបស់ លោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីន តុន នៅក្នុងវេទិកាធុរកិច្ចអាមេរិក-អាស៊ានគឺជាការផ្តល់សញ្ញាលើកទឹកចិត្តដ៏សំខាន់ ដល់វិនិយោគិន និងធុរជនឤមេរិក ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីមានប្រសាសន៍ថា ជាការពិតយើងត្រូវការនូវការវិនិយោគរបស់ឤមេរិកនៅកម្ពុជា និងនៅប្រទេសសមាជិកឤស៊ានដទៃទៀត ក្នុងគោលបំណងចែករំលែក ស្ថានភាព «ឈ្នះ-ឈ្នះ» ជាមួយគ្នា។ និយាយដោយឡែកកម្ពុជាចង់ឃើញការវិនិយោគរបស់ ឤមេរិកច្រើនថែមទៀត នៅក្នុងវិស័យសំខាន់ៗ ដូចជាការផលិតថាមពលប្រេង និងហ្គាសព្រមទាំងវិស័យជាច្រើនផ្សេងទៀតផងដែរ។
ក្នុងឋានៈជាប្រធានឤស៊ាន សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីមានប្រសាសន៍ថា ខ្ញុំសូមតាំងនាមឲ្យប្រទេសជាសមាជិកឤស៊ានទាំងអស់ សូមសម្តែងនូវការវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះ គំនិតផ្តួចផ្តើមរួមនៃក្រុមប្រឹក្សាធុរកិច្ចឤមេរិក-ឤស៊ាន និងសភាពាណិជ្ជកម្មឤមេរិក ដែលបាន រៀបចំវេទិកាដ៏មានសារសំខាន់នេះ ក្នុងទិសដៅចាប់យកកាលានុវត្តភាព ដែលមានចំពោះមុខ តាមរយៈការពិភាក្សាស្វែងរកដំណោះស្រាយលើបញ្ហាប្រឈមនានា និងការគូសវាសទិសដៅ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងឤស៊ាន និងសហរដ្ឋឤមេរិកក្នុងបរិការណ៍នៃ«ការតភ្ជាប់» ដែលជាឤទិភាពមួយដ៏សំខាន់របស់ឤស៊ាន ។
សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា ខ្ញុំយល់ថា សហរដ្ឋឤមេរិកក្នុងនាមជាដៃគូដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់ឤស៊ាន ទាំងក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយសន្តិសុខ និងសេដ្ឋកិច្ច ពិតជាមានផលប្រយោជន៍ក្នុងការចូលរួមជាមួយនឹងឤស៊ាន ដើម្បីបុព្វហេតុ នៃការកសាងសហគមន៍ឤស៊ានជាមហាគ្រួសារជិតស្និទ្ធមួយ ដែលមានភាពសុខដុម ទាំងផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម-វប្បធម៌ ដោយឈរលើគោលការណ៍វិធាននៃច្បាប់សុខសន្តិភាព និងភាពរឹងមាំផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ ដោយបានរំឭកនូវប្រសាសន៍របស់លោកជំទាវ គ្លីនតុន ដែលបានលើកឡើងនៅក្នុង «វេទិកាធុរកិច្ច អាមេរិក-អាស៊ាន» កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១១ នៅកោះបាលីប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលលើកឡើងថា « គោលនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច គឺជានយោបាយការបរទេស» សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍ថា ខ្ញុំជឿជាក់ថាលោកជំទាវមាន ប្រសាសន៍ពិតជាត្រឹមត្រូវព្រោះថា ក្នុងវេទិកាពិភពលោកបច្ចុប្បន្នគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច គឺជាស្នូលនៃវិបុលភាព និងឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសទាំងឡាយ។ ដូច្នេះការជួយឱ្យប្រទេសជាដៃគូ ទទួលបាននូវការរីកចម្រើននិងការផ្តល់កាលានុវត្តភាព នៃការអភិវឌ្ឍន៍ជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ របស់យើងទាំងអស់គ្នា គឺជាទិដ្ឋភាពមួយដ៏សំខាន់មិនឤចខ្វះបាននៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ យើង។
សម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ផ្តល់ជាអនុសាសន៍ថា យើងក៏គួររិះរកនូវមធ្យោបាយបន្ថែមផ្សេងទៀត ដើម្បីលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឤស៊ាន-សហរដ្ឋឤមេរិកដូចជា ការពិនិត្យលទ្ធភាព អំពីការរៀបចំឱ្យមាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងសហរដ្ឋឤមេរិក និងឤស៊ាន ឬភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាដើម ដើម្បីធានាថា សហរដ្ឋឤមេរិក និងឤស៊ានមានកម្មវិធីជាក់ស្តែងសម្រាប់អភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចដែល ផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ។
អំពីជំហររបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្លែងថា ខ្ញុំសូមគាំទ្រ យ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះគំនិតបង្កើន និងពង្រឹងភាពជាដៃគូ យុទ្ធសាស្ត្ររវាងសហរដ្ឋឤមេរិក និងឤស៊ានរួមបញ្ចូលទាំងភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជនរបស់ប្រទេសយើង ទាំងអស់គ្នាផងដែរ ដើម្បីជំរុញកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងផ្នែករឹង និងផ្នែកទន់សំដៅ ធានាឱ្យមានការតភ្ជាប់គ្នាយ៉ាងពេញលេញនៅក្នុងតំបន់។ សម្តេចតេជោមាន ប្រសាសន៍ថា សម្រាប់កម្ពុជាវិញយើងបានប្រឹងប្រែងបង្កើតបរិស្ថានវិនិយោគមួយ ដែលមានលក្ខណៈសេរីបំផុតនៅក្នុងតំបន់ តាមរយៈការអនុវត្តគោលនយោបាយបើកចំហ និងការផ្តល់នូវរបបសារពើពន្ធ និងបរិស្ថានវិនិយោគអនុគ្រោះ ដែលគ្មានការរើសអើងជូនដល់ធុរជនចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ យើងកំពុងតែជំរុញអនុវត្តយ៉ាងសកម្មនូវរបៀបវារៈកែទម្រង់ផ្ទៃក្នុងប្រទេស ដោយផ្តោតជា ពិសេសទៅលើការសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ថា យើងដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា បរិយាកាសវិនិយោគរបស់យើងត្រូវតែវិវឌ្ឍន៍ឆ្ពោះទៅប្រសព្វ ជាមួយនឹងស្តង់ដារអន្តរជាតិ តាមរយៈការលុបបំបាត់នូវឧបសគ្គបែបបទ និងចំណាយមិនចាំបាច់មួយចំនួន ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពធុរកិច្ចឱ្យកាន់តែប្រសើរ។ បច្ចុប្បន្នកិច្ចការទាំងអស់នេះ កំពុងដើរស្របគ្នាជាមួយ នឹងការជំរុញអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគគ្រប់ជ្រុងជ្រោយឤស៊ាន ដែលកំណត់អំពីការកសាងបរិស្ថានវិនិយោគមួយមានលក្ខណសេរី និងបើកចំហស្របតាមការប្រតិបត្តិជាអន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៀតកម្ពុជាក៏មានផងដែរនូវរបបពាណិជ្ជកម្ម សេរីប្រកបដោយតម្លាភាពជាមួយប្រទេសសមាជិកឤស៊ាន និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មសំខាន់ៗរបស់ខ្លួន។
សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា ការប្តេជ្ញារបស់ឤស៊ានឆ្ពោះទៅរក «ការតភ្ជាប់» នៅក្នុងតំបន់ត្រូវបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់នៅក្នុង «ផែនការមេ ស្តីពីការតភ្ជាប់ឤស៊ាន» ដែលជាផែនការគ្រប់ ជ្រុងជ្រោយមួយរៀបរៀងឡើង ក្នុងទិសដៅប្រមូលផ្តុំការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើង ដើម្បីឈានទៅបង្កើតឱ្យបាននូវ «សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចឤស៊ាន»នៅឆ្នាំ ២០១៥ ខាងមុខ។ ខ្ញុំសូមគូសបញ្ជាក់ថា «ផែនការមេស្តីពីការតភ្ជាប់ឤស៊ាន» មានរួមបញ្ចូលនូវសមាសភាគបីសំខាន់ៗគឺៈ
ទីមួយ-ការតភ្ជាប់ជារូបវ័ន្ត ទីពីរ-ការតភ្ជាប់ខាងផ្នែកស្ថាប័ន និងទីបី-ការតភ្ជាប់ រវាងប្រជាជន ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា នៅក្នុងឤស៊ានយើង បានចាត់ទុកការតភ្ជាប់ជារូបវន្តនេះថា ជាគន្លឹះមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់កាត់បន្ថយគម្លាតអភិវឌ្ឍផ្ទៃក្នុងតំបន់ និងសម្រាប់ធានាជោគជ័យនៃសមាហរណកម្មឤស៊ាន ហើយដើម្បីសម្រេចបានតាមគោលដៅនេះ យើងបានកំណត់ទិដ្ឋភាពគន្លឹះៗមួយចំនួននៅក្នុងការអនុវត្តរួមមានៈ
ទី១-ការរៀបចំបង្កើតយន្តការផ្លូវការសម្រាប់កៀរគរហិរញ្ញប្បទាន និងសម្របសម្រួលការចូលរួមរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍនានារួមទាំងការទាក់ទាញនូវការចូលរួម ពីសំណាក់វិស័យឯកជនផងដែរ ។
ទី២-ការជំរុញដាក់ឱ្យដំណើរការយ៉ាងឆាប់រហ័សនូវយន្តការហិរញ្ញប្បទាននេះ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍លើកឡើងថា ដោយមានជំនួយឧបត្ថម្ភពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ឤស៊ី ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានបានរួមគ្នាបង្កើតឡើងនូវ «មូលនិធិហេដ្ឋារចនាសម័្ពន្ធអាស៊ាន» ដែលបច្ចុប្បន្នបានចាប់ផ្តើមដំណើរការរួចហើយ ប៉ុន្តែមូលនិធិ ដែលមានទំហំតែប្រមាណ ៥០០ លានដុល្លារឤមេរិក គឺពិតជានៅតូចនៅឡើយ ហើយមិនទាន់ឤចឆ្លើយតបបានគ្រប់គ្រាន់ទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការដ៏ធំនៅក្នុងការតភ្ជាប់ឤស៊ាននោះទេ ឤស្រ័យហេតុនេះ ឤស៊ានកំពុងតែចាត់វិធានការចាំបាច់នានា សំដៅទាក់ទាញដៃគូហិរញ្ញប្បទាន ដទៃទៀតឱ្យចូលរួមបង្កើនទំហំនៃមូលនិធិនេះ ពិសេសគឺដៃគូបូកបីរបស់ឤស៊ាន និងស្ថាប័នពហុភាគីជាដើម។ លើសពីនេះទៀត ឤស៊ានដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា «ការតភ្ជាប់ជារូបវ័ន្ត» ពិតជាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ នៅទ្បើយទេ សម្រាប់គោលដៅនៃសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចឤស៊ានមួយ ដែលមានសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងខ្ពស់។ យើងត្រូវតែដាក់ «ការតភ្ជាប់» នេះទៅក្នុងបរិការណ៍មួយដែល ទូលាយជាងនេះដោយផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការក្នុងការរៀបចំឡើង នូវប្រព័ន្ធសម្រួលប្រទាក់ក្រឡាគ្នា (Logistic system) រវាងការតភ្ជាប់ជារូបវន្តជាមួយនឹងខ្សែសង្វាក់នៃការសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម និងការធ្វើសេរីភាវូបនីយកម្មនៃបណ្តាញសេវានៅក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាព នៃគោលនយោបាយ និងការអនុវត្តដែលក្នុងនេះ ការតភ្ជាប់ខាងផ្នែកស្ថាប័នគឺជាស្នូលដ៏សំខាន់មួយទៀត ។
សម្តេចតេជោបញ្ជាក់ថា ការតភ្ជាប់ល្អប្រសើរទាំងខាងផ្នែករូបវ័ន្ត ទាំងខាងផ្នែកស្ថាប័ននៅក្នុងឤស៊ានពិតជាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់ការកាត់បន្ថយ គម្លាតអភិវឌ្ឍន៍រវាងប្រទេសសមាជិកសម្រាប់ការធានាភាពជោគជ័យនៃសមាហរណកម្មឤស៊ាន និងសម្រាប់លើកកម្ពស់កិត្យានុភាពឤស៊ានក្នុងនាមជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ មិនឤចខ្វះបានមួយជាមួយនឹងប្រទេស និងតួអង្គសំខាន់ៗផ្សេង ទៀតនៅលើសកលលោក។
សូមបញ្ជាក់ថាឆ្លងកាត់រយៈពេល ៤៥ ឆ្នាំនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការធ្វើសមាហរណកម្ម ដើម្បីកសាងសហគមន៍នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ប្រទេសឤស៊ានសម្រេចបាននូវវឌ្ឍនភាព គួរឱ្យកត់សម្គាល់លើគ្រប់វិស័យ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អាស៊ានកំពុងតែបន្តផ្តោតឤទិភាពខ្ពស់ ទៅលើការខិតខំសម្រេចឱ្យបាននូវគោលដៅនៃការកសាងសហគមន៍តំបន់នៅឆ្នាំ២០១៥ ខាងមុខ។ ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនេះ ទន្ទឹមនឹងកិច្ចប្រឹងប្រែងសំដៅសម្រេចឱ្យបាននូវផែនការសកម្មភាពនានា ក្នុងការកសាងសហគមន៍អាស៊ាននៅតាមសសរស្តម្ភទាំងបី ពោលគឺសហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខ សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសហគមន៍សង្គម-វប្បធម៌អាស៊ានត្រូវបានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ ពិសេសទៅលើរបៀបវារៈនៃ «ការតភ្ជាប់» នៅក្នុងវេទិកាធុរកិច្ចអាមេរិកអាស៊ាននៅខេត្តសៀមរាបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
លោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក នាថ្ងៃទី ១១កក្កដា ឆ្នាំ២០១២។ ក្នុងពេលស្នាក់អាស្រ័យបំពេញទស្សនកិច្ចនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន បានជួបពិភាក្សាផ្ទាល់ជាមួយសម្តេចអគ្គសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន និងបានចូលរួមក្នុងវេទិកាតំបន់អាស៊ាន ជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសចំនួន ២៧ ផ្សេងទៀតនៅវិមានសន្តិភាពរាជធានីភ្នំពេញ។ លោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូធុរកិច្ចដ៏ធំមួយរបស់អាមេរិកមកកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមវេទិកាធុរកិច្ចអាមេរិក-អាស៊ាន ដែលរៀបចំដោយក្រុមប្រឹក្សាធុរកិច្ចអាមេរិកអាស៊ាន និងសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកនៅទីក្រុងសៀមរាប នាថ្ងៃទី ១៣ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១២។