ប្រធានបទឆ្នាំនេះរបស់ អ.ស.ប សំរាប់ទិវាអន្តរជាតិនារីគឺ «ការសន្យា គឺជាការសន្យា ៖ ពេលវេលាសំរាប់សកម្មភាពបញ្ចប់អំពើហិង្សាទៅលើនារី» ហើយបានប្រកាសប្រធានបទឆ្នាំនេះថា ជាកម្មវិធីចិនឌ័រ ៖ ទទួលបានសន្ទុះទៅមុខ ។
ថ្ងៃនេះ កម្ពុជាក៏បានចូលរួមជាមួយពិភពលោកក្នុងការប្រារព្ធសិទ្ធិនារី និងបញ្ជ្រាបចិនឌ័រ ។ យើងនាំគ្នាប្រារព្ធសមិទ្ធផលទាំងឡាយរបស់នារី យើងនាំគ្នាចូលរួមសន្ទុះជាសកល ដើម្បីសមភាពនារី ។ ជាច្រើនថ្ងៃកន្លងទៅនេះ មន្រ្តី និងសហគមខ្មែរនានាទូទាំងប្រទេស ក៏បានប្រារព្ធពិធីអបអរសាទរសមិទ្ធផលនានា ដែលនារីកម្ពុជានឹងប្រារព្ធខួបទី ១០២ ទិវាអន្តរជាតិនារី ។ ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរ ក៏កំពុងតែអបអរសាទរសមិទ្ធផលសង្គមនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ចរបស់នារីកម្ពុជា ។
នេះគឺជាសន្ទុះដ៏ពិតប្រាកដមួយ ។ បើសិនជាយើងក្រឡេកមើកក្រោយនៅសម័យកាលនៃការបោះឆ្នោតសកល ដែលរៀបចំដោយ អ.ស.ប និងការបង្កើតនូវរដ្ឋាភិបាលចំរុះកម្ពុជាមួយក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣ កម្ពុជាបានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅមុនពីថ្នាក់រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានក្នុងកិច្ចការនារី ដែលជាបុរស ដល់ការបង្កើតឡើងនូវក្រសួងកិច្ចការនារី ដែលដឹកនាំដោយរដ្ឋមន្រ្តីដែលជានារី ។ បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាមានឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីមួយរូបដែលជានារី និងសមាជិករដ្ឋាភិបាលជានារីមួយចំនួនថៃមទៀត ។
ការលើកកម្ពស់សមភាពចិនឌ័រ និងផ្តល់អំណាចដល់នារី កឺជាគោលដៅសហសវត្ស នៅកម្ពុជា ។ នៅក្នុងអង្គការនីតិបញ្ញត្តិ មានការកើនឡើងគួរឲ្យកត់សំគាល់នូវតំណាងជានារីភេទនៅក្នុងរដ្ឋសភា ដែលស្មើនឹង ២១% នៃអសនៈ ហើយនិង ១៣% នៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា ។
ថ្មីៗនេះ រដ្ឋសភាបានជ្រើសតាំងសមាជិករដ្ឋសភាជានារីមួយរូប ជាអនុប្រធានទី ០២ របស់សភា ។ មាននារីមួយចំនួនទៀត និងតំណាងរាស្រ្តជានារីមួយចំនួនទៀត ក៏ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាប្រធានគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍នៃសភាទាំងពីរ ។
នៅឯកំរិតមូលដ្ឋាន ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់លើកទីមួយក្នុងឆ្នាំ ២០០២ រហូតដល់ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ដែលការបោះឆ្នោតលើកទី ០៣ មានភស្តុតាងយ៉ាងច្បាស់ពីបញ្ជ្រាបចិនឌ័រ និងសមភាព ហើយភាគរយនៃនារីដែលជាក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ បានកើនឡើងនៅឆ្នាំ ២០០២-២០០៧ និង ២០១២ ដែលជាភាគរយ ៨,៤៥% ដល់ ១៤,១៦% ហើយ ១៧,៧៨% ជាបន្តបន្ទាប់ ។
ជាការពិតណាស់ ការលើកឡើងនូវចំនួននារីក្នុងការចូលរួមនៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ បង្ហាញឲ្យឃើញនូវសមភាពចិនឌ័រ កំពុងមានសន្ទុះ ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏បានបញ្ចេញមតិក្នុងការជ្រើសតាំងតំណាងរបស់ខ្លួនជានារី ដែលមានឥទ្ធិពលយ៉ាងធំទៅលើជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ ។ ជាការពិតណាស់ ហើយក៏ជាគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យដ៏ពិតមួយ គឺចេញបានមកតាមរយៈប្រជាជនដែលអ្នកបោះឆ្នោតទាំងឡាយ អាចនឹងបញ្ចេញមតិរបស់គេដោយសេរី និងជ្រើសតាំងតំណាង ដែលពួកគេពេញចិត្តតាមរយៈការបោះឆ្នោតប្រកបដោយលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ ។ ចំនួនកើនឡើងនៃនារីក្នុងការចូលទៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ មានន័យថា នារីកម្ពុជាកាន់តែច្រើនឡើងអាចនឹងឈានចូលទៅក្នុងឆាកនយោបាយ ក្នុងកំរិតថ្នាក់ស្រុក ក៏ដូចជាថ្នាក់ខេត្តដែរ ។ តាមពិត វាពុំជាបញ្ហានៃការកំរិតនៅកូតានោះទេ ក៏ប៉ុន្តែជាបញ្ហាអាជីពអភិបាលកិច្ចល្អ និងប្រជាធិបតេយ្យ ។
បើយើងឆ្លុះកញ្ចក់ ខ្លួនយើងប្រៀបទៅនឹងការវិវឌ្ឍន៍នារីលើឆាកនយោបាយនៅបច្ចឹមប្រទេស ពិសេសសិទ្ធិរបស់នារីចូលក្នុងការឆោះឆ្នោត និងសិទ្ធិរបស់នារីក្នុងការឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត ។ ប្រទេសមួយចំនួនដូចជាច្រកភពអង់គ្លេស សិទ្ធិដែលអនុញ្ញាតិឲ្យនារីបោះឆ្នោតបាននោះ កឺទើបតែនឹងចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ១៩២៨ ប្រទេសអ៊ីតាលីនៅឆ្នាំ ១៩៤៦ ប្រទេសបែលហ្សិចនៅឆ្នាំ ១៩៤៨ ប្រទេសស្វីសនៅឆ្នាំ ១៩៧១ ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ រដ្ឋនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកស្ទើរតែទាំងអស់ បានផ្តល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតដល់នារីនៅឆ្នាំ ១៩១៩ ប៉ុណ្ណោះ ។
ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៨០ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០០០ ចំនួនភាគរយរបស់អាមេរិកាំងភេទស្រី ដែលជាប់ឆ្នោតក្នុងសភាមានចំនួនតិចតួចណាស់ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៨០ សមាជិកតំណាងរាស្រ្តជាភេទស្រី មានចំនួន ៦,៧% និង ២% នៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា (បានន័យថា ស្រ្តី ០២ រូប ទល់នឹងបុរស ៩៨ រូប) ។ ទសវត្សក្រោយមកទៀត ចំនួនតំណាងរាស្រ្តដែលមានភេទជាស្រ្តី បានឡើងដល់ត្រឹមតែ ១៣,៣% ប៉ុណ្ណោះ និង ៩% នៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា ។ សហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវការពេលវេលាជាងកន្លះសតវត្ស ដើម្បីរុញចលនាបញ្ជ្រាបចេនឌ័រ ត្រូវកើនពី ២% នៅឆ្នាំ ១៩៤៣ ដល់ ១៣,៣% នៅឆ្នាំ ២០០០ ។
នៅកម្ពុជា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងលោកជំទាវគតិព្រឹទ្ធបណ្ឌិតស្រ្តីទីមួយ លោកទាំងពីរបានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងអស់ពីកម្លាំងកាយចិត្ត ដើម្បីលើកកម្ពស់ការបញ្ជ្រាបចេនឌ័រ និងការបំបាត់ចោលនូវគ្រប់រូបភាពនៃការើសអើងចំពោះស្រ្តី ។
ដើម្បីអនុវត្តនូវគម្រោងផែនការជាតិខាងលើ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាមួយដែលមានឈ្មោះថា «ក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាផ្នែកនារី» ដេលបច្ចុប្បន្នកំពុងមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ជាយន្តការជាតិដើម្បីពិនិត្យ និងតាមដានការអនុវត្តអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ «អនុសញ្ញាស្តីពីការលុបបំបាត់ចោលគ្រប់រូបភាពនៃការរើសអើងចំពោះស្រ្តី» (CEDAW) ។
កាលពីខែកន្លងទៅនេះ សម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្រ្តី បានអញ្ជើញជាអធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់មហាសន្និបាតក្រុមប្រឹក្សាជាតិនេះ ដើម្បីស្តាប់នូវរបាយការណ៍សកម្មភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សានៅឆ្នាំ ២០១២ និងគម្រោងកម្មវិធីនានាសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៣ ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សម្តេចតេជោ បានលើកនូវអនុសាសន៍ចំនួន ១៤ ចំណុច ក្នុងនោះមានការផ្តល់នូវធនធានហិរញ្ញវត្ថុដល់ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងធ្វើកិច្ចការលើកម្មវិធីនារី ផ្តល់ការការពារផ្នែកផ្លូវច្បាប់លើជនរងគ្រោះដែលគេរំលោភផ្លូវភេទ អំពីហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ការជួញដូរ និងការកេងចំណេញលើនារី សុខភាពនិងការបំប៉ន ការជ្រោមជ្រែងដល់នារីដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំថ្នាក់ជាតិនិងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ពិសេសទៅទៀត សម្តេចតេជោ បានសង្កត់ធ្ងន់លើការអនុវត្តតាមខ្លឹមសារអនុសញ្ញា CEDAW រួមមានសិក្ខាសាលា ការបំពាក់បំប៉ន និងការយល់ដឹងដល់សមាជិកនគរបាល ចៅក្រម មន្រ្តីតុលាការ និងមន្រ្តីក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ឲ្យយល់ពីខ្លឹមសារអនុសញ្ញានេះ និងទន្ទឹមនឹងនេះ ការផ្សព្វផ្សាយឲ្យបានទូលំទូលាយជូនដល់សាធារណៈជន ។
ទន្ទឹមនឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ សម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្រ្តី លោកជំទាវគតិព្រឹទ្ធបណ្ឌិត ស្រ្តីទីមួយរបស់កម្ពុជា ក៏បានខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងបញ្ហានេះដែរ ។ ក្រៅពីតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវរបស់លោកជំទាវជាប្រធានកាកបាទក្រហមកម្ពុជា ដែលមានភារកិច្ចផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ និងជនពិការ ក្នុងនោះមាននារី កុមារី កុមារា លោកជំទាវស្រ្តីទីមួយ បានធ្វើសកម្មភាពកំពូលៗយ៉ាងមមាញឹកក្នុងប្រទេស និងលើឆាកអន្តរជាតិ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងការជួយសង្រ្គោះ តម្លៃសីលធម៌ សេវាសង្គម សុខភាព ជំងឺអេដស៍ ។ល។ ដែលសេវាទាំងនេះ ត្រូវបានផ្តល់ជូនដល់នារីមាតា កុមារីទូទាំងប្រទេស បានកាត់បន្ថយនូវអត្រាគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតរបស់មាតា និងទារក ។ ដោយអាស្រ័យទៅលើការខិតខំប្រឹងប្រែង និងការដឹកនាំដោយគ្មានការនឿយហត់ លោកជំទាវស្រ្តីទីមួយកម្ពុជា ត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងផ្តល់គោរមងារជា ឥស្សរៈជនឆ្នើមថ្នាក់ជាតិនៃវេទិកាភាពជាអ្នកដឹកនាំតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក ឆ្លើយតបមេរោគអេដស៍នៅកម្ពុជា ។
ដូច្នេះ ពួកអ្នកទិតៀនក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេស ទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសិទ្ធិស្មើភាពរបស់នារីនេះ ត្រូវតែបញ្ឈប់ធ្វើខ្វាក់បន្តទៅទៀតទៅលើសមិទ្ធផលដ៏គួរឲ្យកោតសរ សើរនេះរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងរបស់សង្គម ក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសជឿន លឿនលោកខាងលិចខ្លះដែលចំណាយពេលរាប់រយឆ្នាំក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ហើយពួកគេនៅតែមិនទាន់សុក្រិតដូចដែលគេបានគិតនោះឡើយ។
ដោយ សម សុត្ថា
“ ការវិភាគក្នុងអត្ថបទនេះ គឺជាទស្សនៈរបស់អ្នកនិពន្ធសុទ្ធសាធ ”