ការលើកយកនូវបទពិសោធន៍នៃការទម្លាក់ប្រធានាធិបតីប្រទេសអ៊ុយក្រែន ចេញពីតំណែង មកប្រៀបធៀបជាមួយនឹងកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ គឺជាការប្រៀបធៀបដ៏ខុសឆ្គងបំផុត និងប្រាស់ចាកអំពីស្ថានការណ៍នយោបាយពិតនៅកម្ពុជា និងអាចចាត់ទុកថា ជាចេតនាបំភ័ន្ត បំភ្លើស បំភ្លៃ ញុះញង់សាធារណមតិ ក្នុងគោលដៅបង្កភាពចលាចលវឹកវក្នុងសង្គម។
លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ បានថ្លែងទៅកាន់អ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន នៅស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាលថា ភាពជ្រួលច្របល់របស់ប្រជាជនស៊ីវិលអស់រយៈពេលជាច្រើនខែ បានជំរុញឱ្យលោក វិកទ័រ អ៊ីយ៉ាណូកូវិច មេដឹកនាំនៃប្រទេសអ៊ុយក្រែនធ្លាក់ចេញពីតំណែង និងបានហៅជ័យជំនះនោះថា កើតចេញពីសមាជិកកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ លែងធ្វើតាមបញ្ជាឱ្យសម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនឯង និងបាននិយាយទៀតថា នៅពេលឆាប់ៗនេះ នឹងដល់វេនជនផ្តាច់ការនៅប្រទេសកម្ពុជាម្តងហើយ។
ក្រៅពីនេះ មេបក្សប្រឆាំងទាំងពីររូប បានប្រើពាក្យសម្តីញុះញង់ ដុតបញ្ឆេះកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យងើបឡើងចូលរួមក្នុងសកម្មភាពតវ៉ា ធ្វើបាតុកម្ម ដែលរៀបចំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងថា កម្លាំងប្រដាប់អាវុធនឹងចូលរួមជាមួយអ្នកតវ៉ា ហើយស្ថានភាព នឹងដូចនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែរ។
តើមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបានផ្ទុះនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដូចគ្នានឹងស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរឬទេ?
ការពិតស្ថានការណ៍នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម នៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន គឺមានភាពផ្ទុយគ្នាស្រឡះពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារថា៖
នៅពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីឆ្នាំ២០១០ ក្នុងជុំទីពីរ មានបេក្ខជនប្រកួតប្រជែង២រូប គឺលោកស្រី យូលីយ៉ាទីម៉ូឆិនកូ បានទទួលសន្លឹកឆ្នោតចំនួន ១១.៥៩៣.០០០ សម្លេង និងលោក អ៊ីយ៉ាណូកូវិច បានទទួលសន្លឹកឆ្នោត ១២.៤៨១.០០០ សម្លេង គឺខុសគ្នាប្រមាណ៩ សែនសម្លេងប៉ុណ្ណោះ។
ពេលនោះ លោកស្រី ទីម៉ូឆិនកូ មិនសុខចិត្តនឹងលទ្ធផលក៏បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការរដ្ឋបាល។ ជាចុងក្រោយតុលាការរដ្ឋបាលជាន់ខ្ពស់ បានសម្រេចទាត់ចោលពាក្យបណ្តឹងរបស់លោកស្រី។
ដើម្បីចៀសវាងភាពវឹកវរក្នុងប្រទេស លោកស្រីក៏បានដកពាក្យបណ្តឹងចេញ ហើយលោក អ៊ីយ៉ាណូកូវិច ក៏បានក្លាយជាប្រធានាធិតីតាំងពីពេលនោះមក។
ក្រោយពីបានកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី លោក អ៊ីយ៉ាណូកូវិច ក៏បានប្តឹងលោកស្រី ទីម៉ូឆិនកូ ពីបទរំលោភអំណាច កាលដែលលោកស្រីនៅជានាយករដ្ឋមន្ត្រី បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងឧស្ម័នជាមួយប្រទេសរុស្សីបង្កប់នូវផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ តុលាការ ក៏បានសម្រេចផ្តន្ទាទោសឱ្យលោកស្រី ទីម៉ូឆិនកូ ជាប់ពន្ធនាគារចំនួន៧ ឆ្នាំ។
បើនិយាយពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែនវិញ គឺបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ដែលបណ្តាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ជាហេតុធ្វើឱ្យលោកប្រធានាធិបតី អ៊ីយ៉ាណូកូវិច ស្វះស្វែងរកដៃគូសម្រាប់ជាបង្អែក រវាងប្រទេសរស្ស៊ី និងសហគមន៍អឺរ៉ុប។ លក្ខខណ្ឌមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌទាំងឡាយរបស់សហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបនោះ គឺលោកប្រធានាធិបតី ត្រូវដោះលែងលោកស្រី ទីម៉ូឆិនកូ សិន។ ប៉ុន្តែ ចំពោះប្រទេសរុស្សីវិញ មិនតម្រូវឱ្យមានការដោះលែង លោកស្រី ទីម៉ូឆិនកូ ទេ ហើយបានសន្យាផ្តល់ប្រាក់កម្ចី១៥ ពាន់លានដុល្លារបន្ថែមទៀត។
នៅទីបំផុត លោកប្រធានាធិបតី អ៊ីយ៉ាណូកូវិច បានសម្រេចចិត្តចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយប្រទេសរុស្សី ដែលផ្ទុយពីគោលបំណងរបស់អ៊ុយក្រែន។
ដោយសារការមិនចុះសម្រុងគ្នានេះហើយ ជាហេតុនាំឱ្យមានការធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងលោកប្រធានាធិបតី ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងទីក្រុងគាវ។
ផ្តើមចេញពីការធ្វើបាតុកម្មនេះ លោកប្រធានាធិបតីបានបង្កើតច្បាប់ថ្មីមួយ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងការធ្វើបាតុកម្មរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាចំនុចចាប់ផ្តើមនៃការដុតបញ្ឆេះកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យងើបឡើងប្រឆាំងកាន់តែមានទ្រង់ទ្រាយធំឡើងៗ ហើយបាននាំឱ្យមានការបង្ក្រាប បណ្តាលឱ្យមានអ្នកស្លាប់ប្រមាណជាង៨០ នាក់ និងរបួសជាង៨០០ នាក់ ។
ក្នុងចំណាត់ការដោយតឹងតែងបំផុតរបស់លោកប្រធានាធិបតី អ៊ីយ៉ាណូកូវិច នេះហើយ ទើបរដ្ឋសភារបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដោយរួមទាំងសមាជិកសភាជាច្រើនរូបក្នុងគណបក្សរបស់លោកផ្ទាល់ផង ក៏បានចូលរួមបោះឆ្នោតទម្លាក់រូបលោកដែរ ក្នុងសម្លេង ៣២៨ ដោយគ្មានអ្នកជំទាស់ (ចំនួនសមាជិកសភាទាំង ៣២៨ រូប ដែលបានចូល រួមប្រជុំនោះ គឺមានចំនួនលើសពី ២ ភាគ ៣ នៃសមាជិកសភាទាំងអស់ ៤៤៥រូប)។
បញ្ហាក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនដូចបានរៀបរាប់មកនេះ បើប្រៀបធៀបនឹងកម្ពុជា គឺកម្ពុជាបានប្រកាន់ យករបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយ៉ាងច្បាស់លាស់។
លើសពីនេះទៅទៀត រាជរដ្ឋាភិបាល បានបើកទូលាយនូវសិទ្ធិសេរីភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប រួមទាំងមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ឱ្យធ្វើសកម្មភាព និង បញ្ចេញមតិ ដោយសេរី តាមគ្រប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
ដោយឡែក និយាយអំពីបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចវិញ នៅកម្ពុជាមានការរីកចំរើនជាលំដាប់ ដែលកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងមួយឆ្នាំៗ កើនឡើងក្នុងរង្វង់ ៧,៥ ភាគរយ រីឯអត្រាភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះពី៥៣ ភាគរយ មកនៅត្រឹម២០,៥ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១១ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ ដោយធនាគារពិភពលោក។
ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គម បច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា បាន និងកំពុងតែវិវត្តទៅជាប្រក្រតី ហើយស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន កំពុងដំណើរការ ដោយមិនមានផលប៉ះពាល់ពីស្ថានភាពនយោបាយដែលបង្កឡើងដោយគណបក្សប្រឆាំងនោះឡើយ។
ការធានាបាននូវស្ថានភាពដ៏ល្អប្រសើរនេះ គឺផ្ទុយពីអ្វីដែលលោក សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា មេបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា បានដើរញុះញង់ បំភ្លើស បំភ្លៃដល់សាធារណជន ជាតិ និងអន្តរជាតិ ហើយថែមទាំងមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត មិនស្បថចូលកាន់តំណែងជាតំណាងរាស្ត្រ មិនចូលប្រជុំសភា គឺបានរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិយ៉ាងជាក់ស្តែង ខុសពីអ្នកនយោបាយ អ្នកតំណាងរាស្ត្រនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលប្រទេសរបស់គេ បានដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយតាមរយៈការប្រជុំសម្រេចក្នុងរង្វង់ រដ្ឋសភាជាតិរបស់គេ។
អ្វីដែលជាការខុសឆ្គងជាងនេះទៅទៀតនោះ គឺ លោក សម រង្ស៊ី តែងតែអំពាវនាវឱ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចូលរួមក្នុងសកម្មភាព ប្រឆាំងដើម្បីបំរើមហិច្ឆតានយោបាយរបស់ខ្លួនដែលនៅកម្ពុជា «កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ យោធា នគរបាល» ស្ថិតនៅអព្យាក្រិត ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលតែងតែប្រកាន់នូវគោលជំហរច្បាស់លាស់ ចៀសវាងឱ្យបានជាដាច់ខាតនូវអំពើហិង្សាគ្រប់រូបភាព ដើម្បីរក្សាបាននូវស្ថេរភាពនយោបាយ សន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម។
អ្វីដែលលោក សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា ត្រូវតែយល់នោះ គឺនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន បើទោះជាប្រធានាធិបតីរបស់គេត្រូវបានទម្លាក់ពីតំណែងក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែ គេធ្វើឡើងតាមការសម្រេចក្នុងរង្វង់រដ្ឋសភាជាតិ ស្របតាមគោលការណ៍នីតិរដ្ឋរបស់ប្រទេសគេ។ ចំណែកឯនៅកម្ពុជាវិញ បក្សប្រឆាំងបានដើរលើគន្លងផ្ទុយស្រឡះពីប្រទេសអ៊ុយក្រែន បានព្យាយាមទម្លាក់រដ្ឋាភិបាល ពិសេស ប៉ុនប៉ងទម្លាក់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ចេញពីដំណែងម្តងហើយម្តងទៀត គឺធ្វើឡើងនៅតាមចិញ្ចើមផ្លូវបែបអាណាធិបតេយ្យ មិនគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងគោលការណ៍នីតិរដ្ឋរបស់ប្រទេសជាតិឡើយ។
គេនៅចាំបានថា ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ២០០៣ លោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់បានអំពាវនាវឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបាញ់មីស៊ីលឆ្លងទ្វីបមកកំទេចគេហដ្ឋានរបស់ សម្តេចតេជោ ផងដែរ ដែលនេះជាអំពើឧក្រិដ្ឋដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមិនអាចអត់ឱនឱ្យបានឡើយ បន្ទាប់គណបក្សប្រឆាំងចាញ់ឆ្នោត និងមិនព្រមចូលប្រជុំសភា បណ្តាលឱ្យមានការជាប់គាំងនយោបាយមួយរយៈជាងមួយឆ្នាំ។
យ៉ាងណាមិញ ការចាញ់ឆ្នោតជាថ្មីក្នុងអាណត្តិទី៥នេះរបស់គណបក្សប្រឆាំង និងការបដិសេធលទ្ធផលឆ្នោត ថែមទាំងធ្វើពហិកាមិនចូលសភា គឺបានក្លាយទៅជាវប្បធម៌ដ៏ចាស់គំរិល ដែលមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ក្រុមអ្នកគាំទ្រមួយចំនួនតូច ធ្វើសកម្មភាពតវ៉ាដោយគ្មានហេតុផល ផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ។
សម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺពុំគួរគប្បីបង្វែរបញ្ហានៃការចាញ់បោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន ឱ្យទៅជាកំហឹង និងការសងសឹក ដែលនាំឱ្យសង្គមអាប់អួរដោយសារមហិច្ឆតាដ៏គ្មានព្រំដែននោះទេ។
ដូច្នេះ ការប៉ុនប៉ងណាមួយរបស់ សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា ក្នុងការផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលដោយយកបទពិសោធន៍តាមបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ ជាពិសេសប្រទេស អ៊ុយក្រែន គឺមានតម្លៃស្មើនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាវិធីមិនប្រជាធិបតេយ្យ ហើយក៏ជាការមាក់ងាយទៅលើឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនដែលបានបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរ។ ទង្វើបំពានច្បាប់នានារបស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង នឹងត្រូវបានទទួលការថ្កោលទោសពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលប្រសូត្រចេញពីការបោះឆ្នោតតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស មានកាតព្វកិច្ចការពារជាតិ ហើយនឹងប្រកាន់យកគ្រប់វិធានការទាំងអស់ ដើម្បីការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ការពារបាវចនាជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ និងជាពិសេសការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ក៏ដូចជាធានានូវប្រក្រតីភាពនៃដំណើរការសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា៕
អត្ថបទ៖ អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស