សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានាថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្រោមរបស់សម្តេចនឹងខិតខំរកវិធីដើម្បី បង្កើនឡើងវិញឡើងនូវថវិកាលើវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល នៅបណ្តាឆ្នាំខាងមុខនេះ។
នៅក្នុងពិធីបិទសន្និបាតប្រចាំឆ្នាំ នៅវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីបានមានប្រសាសន៍លើកឡើងថា លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប បានមកពិភាក្សាជាមួយសម្តេច លើបញ្ហាការស្រុតចុះនៃអត្រាភាគរយ នៃថវិកាវិស័យអប់រំនេះ។ “ខ្ញុំទទួលស្គាល់បញ្ហាហ្នឹង ខ្ញុំក៏គាំទ្រឲ្យមានកំណើនលើបញ្ហានេះ បើទោះបីជាចំនួនទឹកប្រាក់ពីមួយឆ្នាំ ទៅមួយឆ្នាំវាធំ ប៉ុន្តែគិតជាចំណែកអត្រាភាគរយលើវិស័យអប់រំប៉ុន្មាន វិស័យសុខាភិបាលប៉ុន្មាន វិស័យសង្គមកិច្ចប៉ុន្មាន អត្រានេះវាមិនទាន់ឆ្លើយតបជាមួយនឹងតម្រូវការដែលយើងចង់បានទេ”។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា ក្នុងចន្លោះទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ បន្ទាប់ពីកម្ពុជាបានទទួលសុខសន្តិភាព ពេលនោះរាជរដ្ឋាភិបាលមានគោលដៅកាត់បន្ថយកងទ័ពពីចំនួនជាង ១៣ម៉ឺននាក់ មកនៅត្រឹមតែ ៦ម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍ពន្យល់ថា គោលដៅរបស់សម្តេចសម្រាប់ការកាត់បន្ថយចំនួនកងទ័ពកម្ពុជានេះ គឺដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយខាងវិស័យការពារជាតិ ហើយបង្វែរការចំណាយនោះ មកលើវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាលវិញ។ ប៉ុន្តែជាអកុសលការកាត់រំសាយកងទ័ពនេះ មិនបានទទួលជោគជ័យ ដោយមានបញ្ហាជាច្រើន បូកបន្ថែមទាំងសភាពការណ៍កើតឡើងនៅតំបន់ព្រំដែនផងដែរ ដែលយើងត្រូវរក្សាទ្រឹងនូវចំនួនកងទ័ពប៉ុណ្ណឹងសិន។ សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា ការរំសាយកងទ័ព ទើបតែអនុវត្តន៍បានជាង ១ម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ កាលពីពេលនោះ ហើយឥឡូវរាជរដ្ឋាភិបាលនៅបន្តការជម្រុញការកាត់បន្ថយតាមកម្មវិធី ដែលអាចធ្វើទៅបាន ព្រោះការកាត់បន្ថយនេះមិនមែនអនុវត្តន៍ភ្លាមៗ ដោយមិនមានការទ្រទ្រង់នោះឡើយ។
មានប្រសាសន៍នៅក្នុងសន្និបាតរបស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡានោះដែរ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រកាសឲ្យដឹងពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែកថា ដោយសម្តេចបានជួយកសាងសាលារៀនមួយកន្លែងមានតម្លៃសរុបប្រមាណជា ៧០ ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក នៅក្នុងប្រទេសម៉ាលី ដែលគ្រោងនឹងសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់នាពេលឆាប់ៗនេះ ដោយមានការចូលរួមពីឯកឧត្តម អ៊ឹម សិទ្ធី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ជាតំណាង។
សម្តេចតេជោសែនបានមានប្រសាសន៍ថា សាលារៀននេះ បានកើតឡើងដោយមានការស្នើសុំពីអ្នកស្រី អ៊ីវ៉ា មូស្លូវីក ដែលពីមុនអ្នកស្រីធ្លាប់មកធ្វើការនៅប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រធានអង្គការ CDRI ហើយក៏បានចូលសញ្ជាតិខ្មែរ។ បន្ទាប់មកអ្នកស្រី ក៏បានទៅកាន់ប្រទេសម៉ាលី របស់គាត់វិញ ដើម្បីជួយអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសរបស់គាត់ ដែលជាប្រទេសក្រីក្រមួយដែរ។
សម្តេចបានសួរទៅកាន់ អ្នកស្រីថា “ប្រសិនបើបងស្រីអាចឲ្យខ្ញុំ ជួយអ្វីបាន ខ្ញុំនឹងជួយ”។ក្រោយពីការទទួលការគាំទ្រពីសម្តេចតេជោ អ្នកស្រី អ៊ីវ៉ា ក៏បានរៀបចំគម្រោងកសាង ជាសាលារៀន នៅក្នុងប្រទេសម៉ាលី ជាប្រទេសកំណើតរបស់អ្នកស្រី។ អ្នកស្រីក៏បានសុំថវិកាពីអង្គការផ្សេងៗ ហើយសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្តល់ថវិការមួយចំនួនធំ ទៅដល់អ្នកស្រី ដើម្បីកសាងជាសាលរៀន នៅប្រទេសម៉ាលី។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា សាលារៀននោះ បានកសាងឡើងក្នុងទីក្រុង បាបាកូ ក្នុងតម្លៃប្រមាណជា ៧០ ម៉ឺនដុល្លារ និងដាក់ឈ្មោះថា "Hun Sen Complex" ។ សម្តេចតេជោ បានសម្រេចបញ្ជូនឲ្យឯកឧត្តម អ៊ឹម សិទ្ធិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ និងកីឡា ឲ្យទៅសម្ពោធ តាមការអញ្ជើញរបស់អ្នកស្រី អ៊ីរ៉ា។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា នេះជាស្មារតីចែករំលែកមួយ ដែលមិនត្រឹមតែចែករំលែកនៅក្នុងប្រទេសនោះទេ គឺយើងចែករំលែកទៅក្រៅប្រទេសផងដែរ ហើយក៏មិនមែនជាការរើសអើងប្រទេសដែលនិយាយភាសារបារាំង ឬមិននិយាយភាសារបារាំងនោះទេ គ្រាន់តែថា ប្រទេសនោះក៏ជាមិត្តរបស់កម្ពុជាផងដែរ។
សូមបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីបិទសន្និបាតប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា នៅវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជានោះដែរ សម្តេចតេជោបានផ្តល់ជាអនុសាសន៍ ៧ចំណុច សម្រាប់ក្រសួងជំនាញអនុវត្តន៍ រួមមាន៖
ទី១-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវពង្រឹង និងពង្រីកការអប់រំកុមារតូចនៅមត្ដេយ្យសិក្សាឱ្យបានល្អប្រសើរ និងកាន់តែទូលំទូលាយថែមទៀត ដោយត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់លើកកម្ពស់កម្មវិធីសិក្សាថ្នាក់មត្ដេយ្យកម្រិតខ្ពស់ ដើម្បីជាស្ពានឆ្ពោះទៅកាន់បឋមសិក្សា ឱ្យបានជោគជ័យទាំងបរិមាណ និងគុណភាព។ ជាមួយនេះ ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវបន្ដជម្រុញយុទ្ធនាការប្រមូលកុមារដល់អាយុចូលរៀនឱ្យបានចូលរៀនគ្រប់ៗគ្នា នៅបឋមសិក្សា ដើម្បីលើកកម្ពស់សមភាពនៃការទទួលបានសេវាអប់រំតាមគោលការណ៍ «ការអប់រំសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា» និងត្រូវខិតខំកាត់បន្ថយអត្រាត្រួតថ្នាក់ និងអត្រាបោះបង់ចោលការសិក្សានៅបឋមសិក្សា ដោយត្រូវបំផុស និងជម្រុញការចូលរួមពីមាតាបិតា ឬអាណាព្យាបាល ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ គណៈកម្មការទ្រទ្រង់សាលារៀន ព្រះសង្ឃ និងគណៈកម្មការអាចារ្យវត្ដជាដើម ដើម្បីជួយអប់រំណែនាំដល់បងប្អូនប្រជាជនក្នុងមូលដ្ឋានឱ្យយល់ដឹងពីផលប្រយោជន៍នៃការសិក្សា និជំរុញកូនចៅរបស់ខ្លួនឱ្យចូលរៀនបានគ្រប់ៗគ្នា។
លើសពីនេះ ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាត្រូវបន្ដយកចិត្ដទុកដាក់ពង្រីកបន្ថែមទៀត នូវកម្មវិធីអាហារូបករណ៍សម្រាប់សិស្សពូកែ និងសិស្សជួបការលំបាក ជាពិសេសសិស្សនារី និងសិស្សក្នុងគ្រួសារក្រីក្រ ដើម្បីឱ្យក្មួយៗមានឱកាសកាន់តែច្រើន ក្នុងការរៀនសូត្រឱ្យបានចប់ និងឆ្លងភូមិសិក្សា ពីបឋមសិក្សាទៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ពីមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ទៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ និងទៅកាន់ការសិក្សានៅកម្រិតក្រោយៗទៀត។
ទី២-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់ខ្ពស់លើកត្ដាបរិមាណ និងគុណភាព ដោយត្រូវធានានូវប្រសិទ្ធភាព នៃការអនុវត្ដកម្មវិធីសិក្សា និងជម្រុញការសិក្សាលើមុខវិជ្ជាគណិតវិទ្យា វិទ្យាសាស្ដ្រ បច្ចេកវិទ្យា ភាសាបរទេស និងវិទ្យាសាស្ដ្រសង្គម។ ទន្ទឹមនោះ គ្រប់ប្រតិបត្ដិករអប់រំ ក្រសួង ស្ថាប័ន អាជ្ញាធរដែនដី និងតួអង្គពាក់ព័ន្ធ ព្រមទាំងមាតាបិតា អាណាព្យាបាលទាំងអស់ ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់គាំទ្រ និងជម្រុញសិស្សានុសិស្ស និងនិស្សិតឱ្យខិតខំការសិក្សាស្រាវស្រាវ និងស្វែងយល់ឱ្យបានទូលំទូលាយអំពីប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ សិល្បៈ វប្បធម៌ និងអារ្យធម៌ខ្មែរយើង ដើម្បីលើកកម្ពស់ការអប់រំសីលធម៌ សុជីវធម៌ គុណធម៌ ការគោរពសិទ្ធិ សេរីភាព និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សនៅក្នុងសង្គម។ ជាមួយនោះ ក្រសួងទទួលបន្ទុកកិច្ចការអប់រំ បណ្ដុះបណ្ដាលទាំងអស់ ត្រូវពង្រឹង និងពង្រីក បន្ថែមទៀត នូវសមភាពយេនឌ័រនៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាដើម្បីឱ្យសិស្សនារី និងសិស្សពិការ សុទ្ធតែអាចទទួលផលប្រយោជន៍ពីការសិក្សាលើមុខជំនាញបច្ចេកទេស និងការស្រាវជ្រាវអំពីមុខរបរ ឬការងារថ្មីៗសំដៅធ្វើឱ្យអ្នកសិក្សាមានសមត្ថភាព និងពហុជំនាញ ដើម្បីបង្កើនផលិតភាព ការចាប់យកឱកាសការងារ និងការបង្កើតមុខរបរថ្មីៗ សម្រាប់រួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍសង្គម សេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
ទី៣-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវពង្រឹង និងពន្លឿនការអប់រំក្រៅប្រព័ន្ធឱ្យដើរទន្ទឹមគ្នា នឹងការអប់រំក្នុងប្រព័ន្ធ ដោយបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជិតស្និទ្ធបន្ថែមទៀតជាមួយបណ្ដាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ទាំងអស់ ដើម្បីប្រមូលសិស្សដែលបានបោះបង់ការសិក្សា កុមារដែលហួសអាយុចូលសិក្សា និងពលរដ្ឋដែលបាត់បង់ឱកាសសិក្សា ឱ្យបានចូលរៀនឡើងវិញទាំងអស់គ្នាតាមកម្មវិធីសិក្សាថ្នាក់ «អក្ខរកម្មវិ ជ្ជាជីវៈ ឬការសិក្សាពីចម្ងាយ» ដើម្បីឈានទៅលុបបំបាត់ទាំងស្រុងនូវគ្រោះមិនចេះអក្សររបស់ប្រជាជនយើង ឱ្យសម្រេចបានតាមគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍កម្ពុជា។
ទី៤-ក្រសួងទទួលបន្ទុកកិច្ចការអប់រំ និងគ្រឹះស្ថានឧត្ដមសិក្សា ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់ទៅលើមុខ ជំនាញវិស្វកម្ម ឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពល កសិកម្ម វិទ្យាសាស្ដ្រ និងបច្ចេកវិទ្យា ជាពិសេសត្រូវជំរុញ និងលើកកម្ពស់កិច្ចការស្រាវជ្រាវ ដែលមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ដ្ររបស់និស្សិត និងសាស្ដ្រាចារ្យឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងសមស្របទៅនឹងបរិការណ៍នៃការអភិវឌ្ឍសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច។ ទន្ទឹមនេះ គ្រប់គ្រឹះស្ថានឧត្ដមសិក្សាទាំងរដ្ឋ និងឯកជន ត្រូវខិតខំយកចិត្ដទុកដាក់កសាង និងអភិវឌ្ឍបណ្ណាល័យ និងបន្ទប់ពិសោធន៍ឱ្យមានលក្ខណសម្បត្ដិ និងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់់សមស្របតាមជំនាញឯកទេសរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសអនុគ្រោះគាំទ្រដល់ការ សិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់និស្សិត និងសាស្ដ្រាចារ្យសំដៅជំរុញឱ្យមានគំនិតច្នៃប្រឌិត ដែលនឹងឈានទៅរករបកគំហើញ និងការបង្កើតថ្មី។
ទី៥-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវខិតខំពង្រឹងការអនុវត្ដច្បាប់ស្ដីពីការអប់រំ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្ដនានាឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព ព្រមទាំងត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធរៀបចំផែនការ ស្ថិតិអប់រំ និងផែនការសកម្មភាពនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យបានត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់ និងត្រូវជម្រុញការពង្រាយគ្រូដល់មូលដ្ឋានឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ជាពិសេសតំបន់ដាច់ស្រយាលនៅតាមខ្ពង់រាប និងតំបន់ដែលខ្វះគ្រូ ដោយត្រូវរៀបចំឱ្យមានទីជម្រកសមរម្យ និងមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ការស្នាក់នៅ។ ទន្ទឹមនោះ ក្រសួងអប់រំត្រូវជម្រុញការអនុវត្ដឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពថែមទៀត នូវផែនការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពមន្ដ្រីបុគ្គលិកអប់រំ និងគ្រូបង្រៀនទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីធ្វើឱ្យយើងមានធនធានមនុស្សគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ការបន្ដវេនប្រកបដោយចីរភាព។
ទី៦-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវបង្កើនការយកចិត្ដទុកដាក់ឱ្យបានមុតមាំចំពោះការ អភិវឌ្ឍយុវជន ដោយត្រូវបំផុសលើកទឹកចិត្ដ និងជម្រុញនូវលក្ខណសម្បត្ដិជាវិជ្ជមាន និងផ្ដល់ឱកាសឱ្យក្មួយៗអាចអភិវឌ្ឍសក្ដានុពលរបស់ខ្លួនក្នុងការអប់រំ ដើម្បីការងារ សុខភាព ការចូលរួមការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ដ និងការរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍគ្រួសារ សហគមន៍ និងប្រទេសជាតិ ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវ សេចក្ដីសង្ឃឹម និងជំនឿទុកចិត្ដលើសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន។ ជាមួយនេះ ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវរៀបចំយន្ដការ ដើម្បីសម្របសម្រួលត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃលើការអនុវត្ដគោលនយោបាយ និងផែនការយុទ្ធសាស្ដ្រជាតិស្ដីពីការអភិវឌ្ឍយុវជន និងរៀបចំបណ្ដាញយុវជនស្ម័គ្រចិត្ដទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិសំដៅប្រមូលផ្ដុំកម្លាំងយុវជន ដើម្បីចុះជួយសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងគប្បីយកចិត្ដទុកដាក់ជំរុញចលនា «កូនល្អ សិស្សល្អ មិត្ដល្អ ពលរដ្ឋល្អ»ដែលនឹងក្លាយជាសសរទ្រូង និងជាទំពាំងស្នងឫស្សីសម្រាប់រ៉ាប់រងជោគវាសនារបស់ប្រទេសជាតិ និងប្រជាជននៅពេលអនាគត។ លើសពីនេះ ក្រសួងអប់រំត្រូវពង្រឹង និងពង្រីកសកម្មភាពអប់រំកាយ និងកីឡានៅតាមសាលារៀនគ្រប់កម្រិតភូមិសិក្សា ដោយត្រូវខិតខំយកចិត្ដទុកដាក់កែលម្អ ជួសជុល និងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ កីឡា សម្រាប់ការហ្វឹកហាត់ និងការប្រកួតឱ្យបានសមស្រប និងត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់រៀបចំកម្មវិធីអប់រំកាយ និងកីឡាឱ្យបានទូលំទូលាយ ឆ្លើយតបទៅនឹងការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើននៃឧស្សាហកម្មកីឡាក្នុងតំបន់ និងលើពិភពលោក។
ទី៧-ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ត្រូវបន្ដបង្កើនការផ្សារភ្ជាប់ខ្លឹមសារនៃកម្មវិធីសិក្សានៅគ្រប់ កម្រិតភូមិសិក្សាទៅនឹងការអប់រំសីលធម៌ វប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីជាតិ ការគោរពសិទ្ធិ និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរបស់មនុស្ស ព្រមទាំងលើកកម្ពស់ការគោរពគោលការណ៍ សេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងយុត្ដិធម៌។ ជាមួយនោះ យើងក៏ត្រូវផ្សារភ្ជាប់ផងដែរនូវស្មារតីនៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាគ្រប់ប្រភេទ ការលុបបំបាត់អំពើពាលាអាវាសែ ក្មេងទំនើង ការទប់ស្កាត់នូវការរីករាលដាលនៃមេរោគអេដស៍ ជំងឺអេដស៍ ការលុបបំបាត់នូវការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ការជួញដូរស្ដ្រី និងកុមារ និងការលុប បំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងគ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងសង្គម៕
អត្ថបទៈ អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស