សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន
នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
បានមានប្រសាសន៍កោតសរសើរចំពោះគណៈប្រតិភូកម្ពុជា
ដែលដឹកនាំដោយឯកឧត្តម ហោ ណាំ ហុង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ
ក៏ដូចជាអ្នកច្បាប់កម្ពុជា និងអ្នកច្បាប់បារាំង ចក្រភពអង់គ្លេស
និងសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលការពារក្តីឲ្យកម្ពុជាមានទឡ្ហីករណ៍យ៉ាងល្អបំផុត
ដោយសម្តេចចាត់ទុកថា នេះជាសមត្ថភាពពេញលេញរបស់គណៈប្រតិភូកម្ពុជា
និងអ្នកច្បាប់របស់កម្ពុជា។
នៅក្នុងពិធីបុណ្យបញ្ចុះខ័ណ្ឌសីមា
ព្រះវិហារវត្តសិរីឧត្តម ក្នុងស្រុកស្វាយអន្ទរ ខេត្តព្រៃវែង
នាថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ថា
នៅពេលដែលការបកស្រាយផ្ទាល់មាត់
បាននិងប្រព្រឹត្តទៅនៅឯតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេនោះ
សម្តេចបានរង់ចាំរហូតដល់ក្រោយកណ្តាលអធ្រាតនៅរាធានីភ្នំពេញ។
សម្តេចតេជោថ្លែងថា
របាយកាណ៍ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរមួយនឹងត្រូវបានបញ្ជូនមកដល់ភ្នំពេញ
ហើយខ្ញុំត្រូវនៅក្រោយម៉ោង១២ យប់
ដើម្បីរង់ចាំរបាយការណ៍ជាក់លាក់អំពីបញ្ហាពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងការ
បកស្រាយនៅទីនោះថា តើខាងយើងបកស្រាយយ៉ាងដូចម្តេច
ហើយខាងថៃគេបកស្រាយយ៉ាងដូចម្តេច?។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមាន
ប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា យើងបានកត់សម្គាល់ឃើញថា មានតែបញ្ហា២
ប៉ុណ្ណោះគឺ ភាគីកម្ពុជាសុំឲ្យតុលាការបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២
ឯភាគីថៃគឺសុំឲ្យតុលាការកុំបកស្រាយ។
កម្ពុជាប្រើប្រាស់ទឡ្ហីករណ៍ដែលមាននៅក្នុងអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់
នៃសាលក្រមតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិឡាអេ ដែលភ្ជាប់អង្គច្បាប់
និងអង្គហេតុផ្អែកលើផែនទីឧបសម្ព័ន្ធមួយ
ហើយទាមទារដោយទទូចឲ្យតុលាការបកស្រាយថា តើមានន័យដូចម្តេចដែលហៅថា
«ដកចេញពីប្រាសាទ និងជុំវិញ ប្រាសាទ» ប្រើប្រាស់ផែនទីអ្វី? ព្រោះ
ផែនទីមានតែមួយ
ឯខាងថៃអ្នកច្បាប់របស់គេបានយកផែនទីទៅមួយគំនរប្រចាំខ្សែនេះ
ខ្សែនោះ ក៏ប៉ុន្តែខ្សែនោះវាអត់មាននៅក្នុងអង្គហេតុ
និងអង្គច្បាប់នៅក្នុងសាលក្រម។
ទាក់ទងបញ្ហានេះសម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា
ពេលនេះជាពេលផ្តល់សក្ខីកម្មផ្ទាល់មាត់ឲ្យទៅតុលាការ…យើងអត់មាន
សិទ្ធិទេ
ហើយកម្ពុជាក៏មិនចង់ធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលបំពានលើសមត្ថកិច្ច
របស់តុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេឆ្នាំ១៩៦២ ទេ។
សម្តេចតេជោសែនបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា
សុំកត់សម្គាល់ពីឥឡូវនេះទៅ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់ប្រទេស
ជាម្ចាស់ទឹកដី មិនមែនត្រឹមតែខ្ញុំម្នាក់ ឬរាជរដ្ឋាភិបាល
ឬឯកឧត្តម ហោ ណាំហុង ទេ សរុបមកទឡ្ហីករណ៍នៅចំពោះមុខតុលាការនេះ
បូកសរុបបានតែ២ ចំណុចទេ «កម្ពុជា ស្នើសុំឲ្យបកស្រាយសាលក្រម ឆ្នាំ
១៩៦២ ប្រើគ្រប់ទឡ្ហីករណ៍ និងឯកសារនានា ពិសេសប្រើប្រាស់អង្គហេតុ
អង្គច្បាប់ ដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២
ឯខាងថៃប្រើគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ សុំកុំឲ្យបកស្រាយ
ក្នុងពេលដែលមានចលនាប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសថៃ
សុំឲ្យដើរចេញពីតុលាការ កុំទទួលស្គាល់នូវអំណាចរបស់តុលាការ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្លែងថា ការបកស្រាយ មិនបកស្រាយ
មិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់កម្ពុជាទេ
ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងត្រូវតែមានសិទ្ធិដឹងថា
តើវាអាចទៅយ៉ាងម៉េច»។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី
មានប្រសាសន៍ថា «ខ្ញុំនិយាយនេះ មិនមែនជះឥទ្ធិពលលើតុលាការទេ
ក៏ប៉ុន្តែខាងភាគីថៃនិយាយច្រើនណាស់ហើយ ច្រើនពេកហើយ ច្រើនលើសលប់
ខ្ញុំគ្រាន់តែនិយាយច្បិចចំណុចយកមកនិយាយ «ថៃថាកុំបកស្រាយ
យើងថាបកស្រាយ»បើសិនជាមិនបកស្រាយទេមានន័យថា រឿងនៅដដែល
ការប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅដដែលហ្នឹង ដូចនេះទើបយើងទទូចឲ្យបកស្រាយ។
សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានថ្លែងពន្យល់ថា តុលាការបកស្រាយ
ឬមិនបកស្រាយជាសិទ្ធិរបស់តុលាការ ប៉ុន្តែមានចំណុច២
ខ្ញុំបញ្ជាក់ហើយបញ្ជាក់ទៀត ទី១
តើតុលាការហ្នឹងដោះស្រាយយ៉ាងម៉េចនូវសាលដីការបស់ខ្លួន
កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១១
ដែលបង្កើតជាតំបន់ឥតកងទ័ពនៅតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ
ក្នុងករណីដែលតុលាការមិនបកស្រាយតើរឿងនេះវាហ្នឹងទៅជាយ៉ាងម៉េច?
ទុកតំបន់ឥតកងទ័ពនេះឲ្យវានៅជាតំបន់ហ្នឹងរាប់រយឆ្នាំតទៅទៀតឬ
យ៉ាងម៉េច? ឬឲ្យវាវិលត្រឡប់ទៅស្ថានភាពដើម
ឲ្យទាំងសងខាងបញ្ជូនកងទ័ពចូល
ហើយដែលតុលាការនេះបានផ្តល់នូវសិទ្ធអំណាចឲ្យប្រធានអាស៊ាន
នៅពេលនោះ ឥឡូវនេះឥណ្ឌូណេស៊ីបន្តមើលកិច្ចការងារនេះ។
តើតុលាការខ្លួនឯងនឹងដោះស្រាយបញ្ហានេះយ៉ាងម៉េច?
បើតុលាការបានជំពាក់យកការដោះស្រាយមួយជំហានរួចស្រេចទៅហើយនោះ
គឺតំបន់ឥតកងទ័ព
ហើយសូមប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងក្តាប់ចំណុចនេះឲ្យជាប់។
អ្វីដែលយើងស្មានទុកមុន អត់មានអ្វីខុសនោះទេសូម្បីតែ ១%
យើងប៉ាន់ស្មានដៃគូរបស់យើង
ដែលទៅតទល់ក្តីដែលសរុបចុងក្រោយគឺសុំកុំឲ្យបកស្រាយ។
ទោះបីយ៉ាងណាពាក់ព័ន្ធជាមួយកិច្ច
សហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ (កម្ពុជា-ថៃ)
សម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ថា
ខ្ញុំបានធ្វើការជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃលោកជំទាវ យីងឡាក់
ស៊ីណាវ៉ាត់ត្រា ហើយឯកឧត្តម ហោ ណាំហុង
បានធ្វើការជាមួយសមភាគីថៃរបស់លោក មិនថា សាលក្រមចេញមកបែបណាទេ
កុំឲ្យបញ្ហានេះមានទំនាស់រវាងប្រទេសទាំងពីរ
ចេញពីចំណុចតូចមួយទៅជាទូទាំងព្រំដែន
ចេញពីចំណុចតូចមួយទៅជាទូទាំងវិស័យនោះទេ។
យើងតតាំងគ្នានៅឯតុលាការ
ប៉ុន្តែមិនយកគ្នាធ្វើជាសត្រូវនៅឯព្រំដែននោះទេ
ដោយយើងនៅតែសហប្រតិបត្តិការគ្នាល្អជាមួយគ្នា។
ដោយឡែកពាក់ព័ន្ធនឹងភាពតានតឹងនៅ
ឧបទ្វីបកូរ៉េ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន
បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
បានប្រកាន់យកជំហត្រឹមត្រូវអំពីបញ្ហាសង្គ្រាមនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ
ចំពោះការសម្រេចមិនជម្លៀសពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលរួមមានពលករ និស្សិត
និងអ្នកការទូតចេញពីប្រទេសកូរ៉េ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមាន
ប្រសាសន៍ដោយរំលឹកឡើងវិញថា នៅមុនពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលនិយាយ
ក៏មានការវាយប្រហាររាជរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គមថា
រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានគិតគូរយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន
ដែលកំពុងធ្វើការនៅឯប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូងនោះឡើយ។
សម្តេចតេជោថ្លែងថា ឥឡូវមកដល់ម៉ោងនេះ តើ
រាជរដ្ឋាភិបាលធ្វើត្រឹមត្រូវ ឬមិនត្រឹមត្រូវ
បើពេលនោះយើងហ៊ានជម្លៀសកម្មករ
កម្មការិនីរបស់យើងដែលកំពុងធ្វើការនៅកូរ៉េខាងត្បូងចាកចេញពីប្រទេស
កូរ៉េខាងត្បូង មិនចាំបាច់ទៅរកទីផ្សារការងារនៅកូរ៉េខាងត្បូងទៀតទេ
ព្រោះមិនទាន់ដឹងអីផងរត់ចោលគេទៅហើយ រឿងអីគេឲ្យទៅធ្វើការងារទៀត។
សម្តេចតេជោសែនមានប្រសាសន៍ថា
សូមអ្នកទាំងឡាយត្រូវចងចាំចំណុចនេះ
ហើយនយោបាយមិនមែនចេះតែធ្វើព្រាវៗនោះទេ។
នៅសុខៗសម្រាប់តែប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាចាកចេញ
ក្នុងពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋកូរ៉េខ្លួនឯងទាំងខាងជើង ទាំងខាងត្បូង
គេនៅសប្បាយ ហើយទេសចរណ៍របស់គេក៏នៅតែមកកាន់កម្ពុជា។
សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីមានប្រសាសន៍ថា
សូមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដែលមានកូនចៅធ្វើការនៅកូរ៉េ
ជឿជាក់មកលើរាជរដ្ឋាភិបាល បើទោះបីជាសភាពការណ៍វានៅតានតឹង
ក៏ប៉ុន្តែគេនិយាយកាន់តែឮ គឺមិនវាយគ្នានោះទេ
ហើយរឿងពិតគឺវាអញ្ចឹង។ សូមបងប្អូនមានភាពស្ងាប់ស្ងាត់
ហើយកុំបារម្ភចំពោះបញ្ហានេះ
ព្រោះរាជរដ្ឋាភិបាលបានយកវិធានការជាក់លាក់មួយរួចស្រេចទៅហើយ
បើមានសង្គ្រាមកើតឡើងនៅកូរ៉េ យើងនឹងត្រូវធ្វើបែបណានោះ។
ពាក់ព័ន្ធជាមួយបញ្ហាវិស័យពុទ្ធចក្រវិញ
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានរំលឹកឡើងវិញអំពី
ចក្ខុវិស័យរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាលពីទសវត្សឆ្នាំ៨០
នៅក្នុងពេលដែលមានការពិភាក្សាស្តីអំពីគោលនយោបាយចំពោះសាសនា
ដែលក្នុងនោះព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ពិតហើយ
គណបក្សប្រជាជនមានគោលនយោបាយគ្រប់វិស័យទាំងអស់ ទាំងចំពោះកសិករ កម្មករ
បញ្ញវ័ន្ត…និង សាសនាផងដែរ។ សម្តេចតេជោថ្លែងថា
ខ្ញុំពិតជាមានការចងចាំច្បាស់លាស់ណាស់
ដោយសារតែខ្ញុំបានចូលរួមជាមួយសម្តេច ជា ស៊ីម សម្តេច ហេង សំរិន
ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំដទៃទៀតនៅក្នុងការគូស វាសនយោបាយគ្រប់វិស័យ
នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ហើយបន្ទាប់មកគឺជាអ្នកដឹកនាំប្រតិបត្តិ
ផ្ទាល់លើគ្រប់វិស័យនៅក្នុងផ្នែកនីតិប្រតិបត្តិនេះ។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីមាន
ប្រសាសន៍ថា ខ្ញុំបាននិយាយនៅពេលនោះថា
«សាសនាគឺជាគ្រឿងញៀនរបស់អ្នកជឿ» បានសេចក្តីថា មិនអាចផ្តាច់បានទេ
សូម្បីតែ ប៉ុល ពត គេអាចរំលាយអារាម គេអាចធ្វើគតព្រះសង្ឃ
ក៏ប៉ុន្តែគេមិនអាចនឹងរំលាយជំនឿនៅក្នុងទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋដែលមាន
ជំនឿទេ។ សម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ថា
ក្រៅពីតម្រូវការរបស់ប្រជាជនសម្រាប់គោរពបូជា
នៅមានបញ្ហាដទៃទៀតដែលមិនអាចកាត់ផ្តាច់បាននោះឡើយ
ដែលក្នុងនោះតួនាទីរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាមានបញ្ហាច្រើនណាស់ដែលពាក់ព័ន្ធ
នោះ។
រំលឹកអំពីទិដ្ឋភាពនៃកម្ពុជាក្រោម
ការត្រួតត្រារបស់បារាំង ដែលបារាំងមិនអាចបំផ្លាញចោលវប្បធម៌ខ្មែរបាន
មិនអាចបំផ្លាញចោលភាសា និងអក្សរសាស្ត្រខ្មែរបាននោះសម្តេចតេជោថ្លែងថា
ប្រទេសមួយចំនួននៅទ្វីបអាហ្វ្រិក
រាប់ទាំងប្រទេសវៀតណាមដែលពីដើមវៀតណាម អក្សរវៀតណាម
គឺដូចជាអក្សរចិន ប៉ុន្តែគេបានរ៉ូម៉ានីហ្សេរ
ទៅជាបែបអក្សររបស់បារាំង ប៉ុន្តែសម្រាប់កម្ពុជា គឺមិនអាចទេ
ដោយសារកន្លែងវត្តអារាមនេះហើយ គឺជាកន្លែងដែលរក្សានូវគម្ពីរដីកា
និងទិដ្ឋភាពពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងព្រលឹងជាតិរបស់យើង។
សម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា វត្តអារាមជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយ
នៃគោលនយោបាយសម្រាប់មនុស្សចាស់ និងកុមារ
ដែលនេះជាបញ្ហាដ៏មានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ប្រទេសរបស់យើងផងដែរ។
សម្តេចតេជោសែនបានមានប្រសាសន៍ថា
ហេតុអ្វីបានជាគណបក្សប្រជាជនមិនត្រឹមតែនាំគ្នាគាំទ្រ និងបើកច្រកទេ
ប៉ុន្តែបែរជាមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជននាំគ្នាធ្វើបុណ្យ ធ្វើទាន
ធ្វើវត្តអារាមនោះទេ ព្រោះបញ្ហាមិនគ្រាន់
តែបញ្ហាទិដ្ឋភាពព្រះពុទ្ធសាសនា
ដែលផ្តល់នូវការអប់រំត្រឡប់មកវិញសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ
ដើម្បីកសាងនូវអំពើល្អទេ
ក៏ប៉ុន្តែជាផ្នែកដ៏សំខាន់នៃគោលនយោបាយសម្រាប់មនុស្សចាស់សម្រាប់
កុមារ ផងដែរ៕