នាព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក-ECCC) បានប្រកាសសាលក្រមក្នុងសំណុំរឿង០០២/០១ ដោយសម្រេចផ្តន្ទាទោសទោស លោក នួន ជា និងលោក ខៀវ សំផន អតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។ សាលក្រមបានបើក ឲ្យមេធាវីជនជាប់ចោទទាំងពីររូប មានរយៈពេល៣០ថ្ងៃក្នុងការប្តឹងឧទ្ធរណ៍។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី តំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបានអញ្ជើញចូលរួមស្តាប់ការប្រកាសសាលក្រមបានប្រកាសស្វាគមន៍សាលក្រមប្រឆាំងអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់របបខ្មែរក្រហម ដោយចាត់ទុកថា នេះជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជា ដែលអំពើហិង្សា និងអំពើអយុត្តិធម៌ជាង៣៥ឆ្នាំត្រូវបានបញ្ចប់។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា «រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងតំណាងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ យល់ដូចគ្នាថា (អ.វ.ត.ក-ECCC)ជាតុលាការគំរូ មានសមត្ថភាព ដោយបានអនុវត្តទៅតាមនីតិវិធី និងតាមច្បាប់ជាធរមានរបស់ខ្លួន ដែលឆ្លើយតបនឹងនិយាមច្បាប់អន្តរជាតិ»។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងក្នុងសន្និសីទកាសែតក្រោយការប្រកាសសាលក្រមថា មនុស្សជាច្រើនសុទ្ធតែបានធ្វើសាក្សីនៃថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ដែលរួមមានតំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ តំណាងស្ថានទូតបរទេស អ្នកកាសែតជាតិ និងអន្តរជាតិប្រមាណ ២០០នាក់ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងពលរដ្ឋខ្មែរ ពិសេសជនរងគ្រោះប្រមាណជាង ៤ពាន់នាក់ ដែលអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក-ECCC) ទទួលស្គាល់ជាភាគីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន ដែលជាប្រធានក្រុមការងាររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការសហការជាមួយភាគីអង្គការសហប្រជាជាតិរៀបចំឲ្យមាន អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក-ECCC) បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺធ្វើការយ៉ាងណាទប់ស្កាត់មិនឲ្យមានការវិលត្រឡប់មកវិញនូវរបបដ៏ភ័យរន្ធត់ពីអតីតកាលនេះ។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹង(អ.វ.ត.ក-ECCC) មានបញ្ហាប្រឈមពីរ៖ ទី១ គឺភាពចាស់ជរានៃជនជាប់ចោទ ទី២ គឺបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១៤នេះ (អ.វ.ត.ក-ECCC) បានចំណាយថវិកាជាង ២០០លានដុល្លារអាមេរិក បើគិតក្នុងមួយឆ្នាំ ប្រមាណជា ២៥-២៧លានដុល្លារអាមេរិក គឺការចំណាយនេះតិចជាងតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិផ្សេងទៀត ដែលចំណាយក្នុង១ឆ្នាំប្រមាណ ១០០លានដុល្លារអាមេរិក។
ដោយចាត់ទុក (អ.វ.ត.ក-ECCC) ជាតុលាការគំរូមួយសម្រាប់ដំណើរការនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ អាន បានមានប្រសាសន៍ថ្លែងអំណរគុណ ឯកឧត្តម បាន គីមូន អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានចាត់តាំងតំណាង គឺឯកឧត្តម ដេវីត ឆេហ្វើរ ឲ្យមកចូលរួមធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ក៏ដូចជាថ្លែងអំណរគុណចំពោះមិត្តនៃ (អ.វ.ត.ក-ECCC) ដែលបានចូលរួមគាំទ្រដល់ដំណើររបស់ (អ.វ.ត.ក-ECCC) ឲ្យទទួលបានជោគជ័យ។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា បន្ទាប់ពីអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាប្រកាសសាលក្រម ដាក់ទោសអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យលោក នួន ជា និង ខៀវ សំផន ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា និងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបចេញលិខិតប្រកាសព័ត៌មានពីរផ្សេងគ្នាដើម្បីស្វាគមន៍សាលក្រមនេះ។
ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួននាថ្ងៃនេះ ស្ថានទូតអាមេរិកសម្ដែងការអរគុណដល់ចៅក្រម និងអ្នកតំណាងផ្សេងទៀតនៃតុលាការនេះ ចំពោះការខិតខំនិងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់គេក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌។
សេចក្ដីប្រកាសបន្តថា រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តជួយគាំទ្រដល់ការខិតខំរបស់ ECCC ក្នុងការនាំយុត្តិធម៌ជូនប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ដូចជាការបង្ហាញឲ្យឃើញច្បាស់នូវឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏គួរឲ្យរន្ធត់របស់របប ខ្មែរក្រហម និងការពង្រឹងនិតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា ។
ចំណែកសហភាពអ៊ឺរ៉ុបនៅថ្ងៃនេះក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដើម្បីស្វាគមន៍ និងថាការផ្ដន្ទាទោសនេះគឺជាជំហានវិជ្ជមានដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុង ការតស៊ូរបស់ពិភពលោកប្រឆាំងនឹងការរួចទោស ហើយវាបង្ហាញថា អ្នកដឹកនាំនយោបាយណាក៏ដោយគឺអាចនឹងទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ការប្រព្រឹត្តរបស់ខ្លួន ទោះបីជាកន្លងផុតអស់រយៈពេលរាប់ទសវត្សហើយក៏ដោយ ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បន្តថា សហភាពអ៊ឺរ៉ុបតាំងចិត្តនឹងបន្តផ្ដល់ជំនួយសម្រាប់ប្រយោជន៍ដល់ យុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះនៃសម័យខ្មែរក្រហម និងចែករំលែកដល់ដំណើរការនៃការផ្សះផ្សារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
សំណុំរឿង០០២ ត្រូវបានបែងចែកជា២ករណី ដើម្បីសម្រួលដល់ការកាត់ក្តី គឺករណី០០២/០១ និង០០២/០២ ដោយសារភាពស៊ាំញ៉ាំ និងវ័យចាស់ជរារបស់ជនជាប់ចោទ។ ជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿង០០២ រួមមាន លោក នួន ជា អាយុ៨៨ឆ្នាំ អតីតអនុលេខាបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា និង ខៀវ សំផន អាយុ៨៣ឆ្នាំ អតីតប្រមុខរដ្ឋនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
សវនាការលើសំណុំរឿង០០២នេះ បានចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១ និង បានធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានបិទបញ្ចប់កិច្ចពិភាក្សាដេញដោលនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣។ សំណុំរឿង០០២/០១ អង្គជំនុំជម្រះបានស្តាប់សក្ខីកម្មពីសាក្សីចំនួន៩២នាក់។
បទចោទប្រកាន់នានាក្នុងសំណុំរឿង០០២/០១នេះ ផ្តោតលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្លាស់ ទីលំនៅប្រជាជនដោយបង្ខំចេញពីភ្នំពេញ នៅខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥ និងការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជនចេញពីតំបន់ផ្សេងៗទៀត ក្នុងដំណាក់កាលក្រោយទៀត (ដំណាក់កាលទី១ និងដំណាក់កាលទី២) និងការសម្លាប់ទាហាននៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរនៅទួលពោធិ៍ជ្រៃក្នុង ខេត្តពោធិ៍សាត់នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។
ចំណែកសំណុំរឿង០០២/០២មានបទចោទពាក់ព័ន្ធ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិចាម ជនជាតិវៀតណាម ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ និងរំលោភសេពសន្ថវៈ ការបោសសំអាតផ្ទៃក្នុងមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ មន្ទីរសន្តិសុខក្រាំងតាចាន់ មន្ទីរសន្តិសុខអូរកន្សែង មន្ទីរសន្តិសុខភ្នំក្រោល ការដ្ឋានទំនប់១មករា ការដ្ឋានសាងសង់ព្រលានយន្តហោះកំពង់ឆ្នាំង ការដ្ឋានទំនប់ត្រពាំងថ្ម ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ និងការប្រព្រឹត្តជាក់លាក់លើអ្នករដ្ឋការនៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។
នេះជាសាលក្រមលើកទី២ហើយបន្ទាប់ពីការផ្តន្ទាទោស កាំងហ្គិចអ៊ាវ ហៅឌុច អតីតប្រធានគុកទួលស្លែងឲ្យជាប់ពន្ធនាគារក្នុងសំណុំ រឿង ០០១ កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១២៕