កាលពីថ្ងៃចន្ទកន្លងទៅនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកអបអរទិវាពលកម្ម (Labor Day) ដើម្បីសំដែងការ ដឹងគុណចំពោះការរួមចំណែករបស់កម្មករអាមេរិកដល់ភាពខ្លាំង និងវិបុលភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ សំនួរមួយដែលខ្ញុំចង់ឆ្លើយសួរថា “តើទិវាពលកម្មមានអត្ថន័យសំខាន់ដូចម្តេចសំរាប់ប្រជាជនអាមេរិក?”។ ជនជាតិអាមេរិកអបអរទិវាពលកម្មទុកជាការរម្លឹកមួយ ពីតួនាទីដ៏សំខាន់ចាំបាច់នៃចលនាកម្មករ ក្នុងការបន្តវិបុលភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស កំរិតជីវភាពរស់នៅខ្ពស់ និងសក្តានុពលច្រើនឡើងសំរាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកអបអរថ្ងៃបុណ្យទិវាពលកម្មជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ ១៨៩៤ ដែលជាឆ្នាំមានកូដកម្មជាទូទៅ មានអស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ។ ក្នុងគោលបំណងសំដែងការដឹងគុណចំពោះការរួមចំណែកផ្នែកសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្មករ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កើតអោយមានថ្ងៃពិសេសមួយ ដើម្បីជាកិត្តិយសដល់កម្មករទាំងអស់ គឺថ្ងៃចន្ទក្នុងសប្តាហ៍ទីមួយនៃខែកញ្ញា។ នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៩ កម្មករអាមេរិកប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើន ប្រហាក់ប្រហែលនឹងបញ្ហាដែលកម្មករខ្មែរមាននៅពេលនេះដែរ គឺការចំណាយក្នុងការរស់នៅកាន់តែខ្ពស់ ការប្រែប្រួលយ៉ាងច្រើន ផ្នែកសង្គម និងបច្ចេកទេសក្នុងកំលាំងពលកម្ម និងការយល់ឃើញរបស់ក្រុមថៅកែៗដែលស្ថិតនៅដាច់ឆ្ងាយពីសេចក្តីត្រូវការរបស់កម្មករ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ចលនាកម្មករនៅប្រទេសកម្ពុជាផ្តោតការយកចិត្តទុក ដាក់លើការកែលំអស្ថានភាពការងារ និងការតំឡើងប្រាក់ឈ្នួល។
ចលនាកម្មករបានកំណត់ការរំពឹងទុកថ្មីៗ ស្តីពីប្រាក់ឈ្នូល និងស្ថានភាពការងារនៅប្រទេសអាមេរិក។ អ្នកខ្លះបាននិយាយថា ចលនានេះបានបង្កើតអោយមានវណ្ណៈថ្នាក់កណ្តាលយ៉ាងច្រើន ដែលផ្តល់កំលាំងដល់សេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកខ្លះទៀតនិយាយថា ឧស្សាហកម្មអាមេរិក បានបង្កើតអោយមានវណ្ណៈកណ្តាល ពីព្រោះថា នៅពេលក្រុមហ៊ុនស្វែងរកបច្ចេកទេសថ្មីៗ ដើម្បីកែលំអផលិតភាព ប្រាក់ចំណេញដែលទទួលបានបន្ទាប់មក ធ្វើអោយក្រុមហ៊ុនអាចតំឡើងប្រាក់ឈ្នួលបាន។
អំណះអំណាងទាំងពីរនេះសុទ្ធតែមានការពិត។ ដូចការដែលកំណើនប្រាក់ចំណេញមិនមែនសុទ្ធតែនាំ អោយមានកំណើនប្រាក់ឈ្នួលជាស្វ័យប្រវត្តិនោះទេ។ កំណើនតំរូវការពលកម្មក៏មិនមែនសុទ្ធតែបង្កើត អោយមានស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ចច្រើនសំរាប់ក្រុមហ៊ុនដែរ។ វាត្រូវតែមានការសំរបសំរួលគ្នា និងការព្រមព្រៀង គ្នាពីភាគីទាំងអស់ដើម្បីឈានដល់ដំណោះស្រាយ។ ពលកម្មនិងជំនួញមានការពឹងផ្អែកលើគ្នាទៅវិញ ទៅមក ហើយត្រូវការគ្នា ដើម្បីធ្វើអោយក្រុមហ៊ុនមានជោគជ័យ ហើយមានរបកគំហើយនិងគំនិតថ្មីៗ។ អតីតប្រធាននាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក គឺលោក Dwight D. Eisenhower ដែលជាអ្នកដឹកនាំគាំទ្រក្រុមហ៊ុនរកស៊ី បានមានប្រសាសន៍ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៥ថា៖
កម្មករដែលមានសហជីពតំណាង និងអ្នកដែលបានចាកចេញទៅមុន ក្នុងចលនាសហជីពបានជួយរួមវិភាគទានពិសេសដល់សុខមាលភាពទូទៅនៅក្នុងប្រទេស ពោលគឺការតាក់តែង
ទស្សនៈរបស់អាមេរិកស្តីពីកំលាំងពលកម្ម។ ទស្សនៈនេះ បើត្រូវបានធ្វើតាមនៅទូទាំងពិភពលោក អាចធ្វើអោយពិភពលោកមានវិបុលភាព សន្តិភាព ដោយចែករំលែកផ្លែផ្កាលើភពផែនដី ដោយផ្តល់យុត្តិធម៌សំរាប់មនុស្សទាំងអស់។
ប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិកបានបង្ហាញថា ចលនាកម្មករមួយដែលរឹងមាំរួមជាមួយនឹងវណ្ណៈកណ្តាល ដែលមានសិទ្ធិអំណាច មានសារៈសំខាន់ចាំបាច់ដើម្បីធ្វើអោយមានដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅពេលអ្នកធ្វើការស្ថិតក្នុងសភាពក្រីក្រ ឬជិតស្ថិតក្នុងភាពក្រីក្រ គេគ្មានមធ្យោបាយដើម្បីចូលរួមពេញលេញក្នុងដំណើរការនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានទេ។ អ្នកទាំងនោះគឺជាក្រុមមនុស្សដែលគ្មានពេល កំលាំង ឬថវិកាសំរាប់ចូលរួមពេញលេញក្នុងការពិភាក្សាទាក់ទងនឹងបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយទេ។ បើគ្មានការរួមចំណែកពីកំលាំងកម្មករដ៏រឹងមាំនោះ ប្រជាជាតិមួយមិនអាចសំរេចសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ប្រកបដោយការស្ថាបនារបស់ខ្លួនបាននោះទេ។
ដោយធ្វើការដើម្បីធ្វើអោយមានតុល្យភាពគ្នារវាងសេចក្តីត្រូវការរបស់កម្មករ និងក្រុមហ៊ុន សហរដ្ឋអាមេរិកសំរេចបានភាពស្ងប់ស្ងាត់ក្នុងសង្គមបានមួយកំរិត ដែលមនុស្សជាច្រើនបានគិតថា មិនអាចមានទៅរួច។ ស្ថេរភាពនេះបានក្លាយជាគំរូមួយសំរាប់ប្រជាជាតិដទៃទៀត នៅជុំវិញពិភពលោក។ តុល្យភាពមិននៅនឹងមួយកន្លែងទេ។
វាមានការប្រែប្រួលជាប្រចាំទៅតាមតំរូវការដែលវិវត្តរបស់ក្រុមហ៊ុន និងកម្មករ។ សំខាន់ជាងអ្វីទាំងអស់នោះគឺថា សន្តិភាពផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមត្រូវបានរក្សាតាមរយៈការគោរពចំពោះសេចក្តីត្រូវការរបស់អ្នកដទៃ និងជំនឿលើនិតិរដ្ឋ។
នេះជាសំណួរមួយទៀត ដែលខ្ញុំចង់ឆ្លើយក្នុងសប្តាហ៍នេះ ៖ តើសហរដ្ឋអាមេរិកគិតយ៉ាងដូចម្តេចអំពីការជួញដូរគ្រឿងញៀននៅប្រទេសកម្ពុជា? ព័ត៌មានថ្មីៗស្តីពីការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀន និងករណីជាបន្តបន្ទាប់ទាក់ទងនឹងគ្រឿងញៀនបានធ្វើអោយមានការចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើន។ នៅដើមឆ្នាំនេះ តុលាការ ខេត្តមួយនៅកម្ពុជា បានកាត់ទោសអតីតប្រធានគរបាលផ្នែកអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន និង អ្នកស្ថិតនៅក្រោមបង្គាប់គាត់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌជាច្រើនទាក់ទងនឹងគ្រឿងញៀន។ កាលពីជាងមួយសប្តាហ៍មុន រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចាត់វិធានការដ៏ធំមួយក្នុងការនាំយកមកកាត់ទោស នូវបុគ្គលដែលមានការ ទទួលខុសត្រូវចំពោះការរត់ពន្ធគ្រឿងញៀនចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការចាប់ខ្លួនកាលពីពេលថ្មីៗនេះ នូវមន្ត្រីថ្នាក់ខ្ពស់ខ្លះ បង្ហាញអោយឃើញការតាំងចិត្តដ៏មុតមាំរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ក្នុងការបង្ក្រាបអង្គការ ចាត់តាំងដែលមានចំណែកក្នុងការធ្វើអោយមានវិបត្តិគ្រឿងញៀន ដែលប៉ះពាល់មិនត្រឹមតែប្រទេស កម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសផ្សេងៗទៀតផងដែរ។ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកសូមសរសើរនូវចំណាត់ការទាំងនេះដែលគោរពតាមនិតិរដ្ឋ។
កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ក្នុងនាមជាឧបការីរងជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស ដែលបំពេញការងារក្នុ្ងងការិយាល័យកិច្ចការពង្រឹងច្បាប់ និងគ្រឿងញៀនអន្តរជាតិ ខ្ញុំបានទទួលខុសត្រូវចំពោះកម្មវិធីជាសាកលមួយសំរាប់ការជំរុញការប្រតិបត្តិល្អតាមនិតិរដ្ឋ ការហ្វឹកហ្វឺននគរបាល និងការងារប្រឆាំងគ្រឿងញៀន នៅតាមតំបន់ខ្លះនៃពិភពលោកដែលងាយនឹងមានបញ្ហាផ្ទុះឡើង ដូចជា នៅប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ អាហ្កានីស្ថាន និងប្រទេសកូឡុំប៊ីជាដើម។
ផលប៉ះពាល់នៃជំនួញគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ដែលធ្លាក់ទៅលើសង្គមជាតិ គ្រួសារ និងបុគ្គលម្នាក់ៗមានភាពជ្រាលជ្រៅ និងស្មុគស្មាញ ដោយរាប់ពីសកម្មភាពល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដោយផ្ទាល់ ការលាងលុយកខ្វក់ ការប្រើប្រាស់អាវុធ ដល់ការប៉ះពាល់ដល់គ្រួសារ ហើយចុងក្រោយដល់បុគ្គលខ្លួនឯងដែលមានការញៀនជាប់ កាអាម៉ាស់ និងការប៉ះពាល់ដទៃទៀតលើស្មារតីនិងរាងកាយ។ ប្រទេសកម្ពុជាអាចមានមោទនភាពចំពោះការខិតខំ និងជោគជ័យរបស់ខ្លួនក្នុងការចាប់ខ្លួន និងនាំយកមកកាត់ទោសនូវជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរគ្រឿងញៀន ពិសេសអ្នកដែលឆ្លៀតយកមុខតំណែងផ្លូវការរបស់ខ្លួនមកប្រើដើម្បីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។
វាជាការគួរអោយសោកស្តាយដែលគ្មានដំណោះស្រាយងាយស្រួល។ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាជាសាកលនេះ ទាមទារអោយមានការខិតខំ មិនមែនតែរបស់រដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងការខិតខំរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជួយអ្នកញៀនថ្នាំ អ្នកដែលមានការទទួលខុសត្រូវក្នុងការប្រតិបត្តិច្បាប់ប្រឆាំងគ្រឿងញៀន និងចាប់អោយទទួលខុសត្រូវនូវអ្នកដែលល្មើសច្បាប់ផងដែរ។ តាមរយៈការខិតខំដោយមានការសំរបសំរួលគ្នានេះ អ្នកញៀនថ្នាំអាចទទួលបានការលើកទឹកចិត្ត អោយរកមធ្យោបាយ ដើម្បីកែលំអជីវិតរបស់គេ ដែលជាការនាំអោយមានការថយចុះនូវតំរូវការគ្រឿងញៀន។ ប្រជាជននិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអាចទទូចអោយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ គាំទ្រកម្មវិធីបន្សាបអ្នកញៀនថ្នាំ ប្រកបដោយភាពមនុស្សធម៌ នាំយកមកកាត់ទោសនូវអ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់។ តាមរយៈការងារទាំងនេះ យើងទាំងអស់គ្នាអាចរួមចំណែកក្នុងការលុបបំបាត់ការជួញដូរគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់បាន។
សូមអរគុណជាថ្មីម្តងទៀត ចំពោះការតាមដានអានខ្ទង់សារព័ត៌មានរបស់ខ្ញុំ និងការបង្កើតអោយមានការផ្លាស់ប្តូរមតិគ្នាប្រកបដោយការគិតគូរ។ សូមបន្តផ្ញើសំនួរជាភាសាអង់គ្លេសឬខ្មែរមកខ្ញុំតាមអ៊ីម៉េល AskAMBToddPP@state.gov។ លោកអ្នកថែមទាំងអាចអាន Blog របស់ខ្ញុំផងដែរ ដែលមានអាសយដ្ឋាន http://blogs.usembassy.gov/todd/៕