សម្រែកទាមទារនៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈ
និងក្បែររបងតុលាការមួយចំនួន ជាពិសេស សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សាលាឧទ្ធរណ៍
តុលាការតាមបណ្តាខេត្ត ក្រុង និងមានពេលខ្លះនៅខាងមុខស្ថានទូតនានា ដើម្បីតវ៉ាឱ្យមានការដោះលែងជនជាប់ចោទ
មុនពេលតុលាការកាត់សេចក្តី ត្រូវបានក្រុមអ្នកវិភាគមើលឃើញថា
សកម្មភាពបែបនោះ គឺជាទង្វើបំពានច្បាប់ និងគួរត្រូវតែមានវិធានការណ៍ទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់។
ក្នុងទិដ្ឋភាពពពាក់ពពូនយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ
លាយឡំជាមួយនឹងសម្រែកឧឃោសនៈស័ព្ទកងរំពង
បណ្តាលឱ្យកកស្ទះចរាចរណ៍ជាញឹកញាប់ បង្កឡើងដោយក្រុមមនុស្សដែលភាគច្រើនជាក្រុមសកម្មជនគាំទ្រអ្នកការពារដីធ្លី
ការពារព្រៃឈើ ការពារបុគ្គលអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ពួកគេបានជ្រើសរើសយកវិធីតវ៉ា និងដាក់ការគាបសង្កត់លើស្ថាប័នតុលាការមកធ្វើជាមធ្យោបាយតទល់ជាមួយផ្លូវច្បាប់
ហើយបានក្លាយទៅជាទម្លាប់ដ៏ពេញនិយម ។
បើពិនិត្យអំពីទិដ្ឋភាពច្បាប់ ទង្វើតវ៉ាទាំងនោះ
គឺបានបង្ហាញនូវរូបភាពដែលដើរបញ្ច្រាស់ទិស
របស់ប្រទេសមួយដែលប្រកាន់យកគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ ក្នុងន័យថា
ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពដ៏ជ្រុលហួសហេតុ
គឺត្រូវបានប្រព្រឹត្តបំពានលើលក្ខខ័ណ្ឌដែលកំណត់ក្នុងច្បាប់។
ការតវ៉ានៅតាមដងផ្លូវ វាមិនមែនជាដំណោះស្រាយសមរម្យ
ដែលគួរឱ្យកោតសរសើរ និងគួរត្រូវបានដើម្បីជ្រើសរើសយកធ្វើជាគំរូសម្រាប់ការអនុវត្តនៅក្នុងកាលៈទេសៈនេះទេ
ផ្ទុយទៅវិញសកម្មភាពនៃការទាមទារទាំងនោះ
បាននាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខ សន្តិភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមយ៉ាងខ្លាំង។
មានសំនួរជាច្រើនត្រូវបានលើកឡើង ដើម្បីរកការបកស្រាយឱ្យបានសមស្របមួយដែលអាចទទួលយកបាន
នៅជុំវិញការប្រមូលផ្តុំរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង។
ជានិច្ចកាល នៅពេលមានការចាប់ឃុំខ្លួនជនដែលជាប់សង្ស័យក្នុងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ
បើទោះជាជនជាប់ចោទមួយចំនួននោះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាឧក្រិដ្ឋជន
ឬជាល្មើសក្នុងកំរិតណាមួយក៏ដោយ គឺគេបានសង្កេតឃើញថា នៅពេលដល់ថ្ងៃបើកសវនាការ
តែងតែមានអ្នកគាំទ្រជនសង្ស័យទាំងនោះចេញមុខតវ៉ា
ដោយមិនបានសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬក៏មន្ត្រីនៃស្ថាប័នតុលាការឡើយ។
ក្នុងចំណោមអ្នកតវ៉ាទាំងនោះ អ្នកខ្លះបានយកមនោសញ្ចេតនា
និងអារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួន ក្នុងការបញ្ចេញសកម្មភាពការពារជនជាប់ចោទ
ដោយមិនទាំងដឹងជម្រៅនៃបញ្ហាពិតនៅពីក្រោយការចាប់ឃុំខ្លួនរបស់បុគ្គលនោះផង។
ជាក់ស្តែង ដូចជាករណីលោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានក្រុមអ្នកប្រឆាំងនឹងច្បាប់ចាត់ទុកជនជាប់សង្ស័យថា
ជាវីរជនរបស់ពួកគេ ជាមួយនឹងការស្រែកទាមទារសុំឱ្យតុលាការឯករាជ្យ
យុត្តិធម៌ និងព្រមានឱ្យធ្វើការដោះលែងអោយបានឆាប់ដោយឥតលក្ខខ័ណ្ឌ។
ក្រៅពីនេះពួកក្រុមអ្នកតវ៉ា ដែលក្នុងចំណោមនោះក៏មានតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល
និងអ្នកតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងមួយចំនួន បានធ្វើការចោទប្រកាន់ថា ការរារាំងមិនឱ្យក្រុមអ្នកតវ៉ាសំរុកចូលក្នុងតុលាការដើម្បីស្តាប់សវនាការ
គឺជាការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។
សំណុំរឿងនៃការចាប់ឃុំខ្លួនលោក
ម៉ម សូណង់ដូ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសន្តិសុខជាតិ ក្នុងរឿងបង្កើតតំបន់អបគមន៍
បង្កើតរដ្ឋក្នុងរដ្ឋ ដែលជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌកំរិតធ្ងន់
ដូច្នេះរាជរដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចក្នុងការថែរក្សា
ការពារនូវសន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
យ៉ាងណាមិញ
ការទប់ស្កាត់មិនឱ្យក្រុមអ្នកតវ៉ា ក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនរាប់រយនាក់ បានចូលរួមក្នុងសាលសវនាការ
ពីព្រោះ ក្នុងសាល គឺត្រូវបានកំណត់ដោយចំនួនមួយ ហើយម៉្យាងទៀត
ជាសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ គឺក្នុងបរិវេណតុលាការ មិនអាចឱ្យមានសម្លេងរំខានដល់ដំណើរការសវនាការរឿងក្តីទេ។
ម៉្យាងទៀត បើសកម្មភាពនោះគ្មានការទប់ស្កាត់ គឺព្រឹត្តិការណ៍នេះ អាចប្រឈមនឹងចលនារំដោះជនជាប់សង្ស័យនានា
ដែលនឹងបង្កឱ្យមាននូវភាពវឹកវរក្នុងសង្គមជាយថាហេតុក៏អាចជាក្តីបារម្ភផងដែរ។
តុលាការ
គឺជាស្ថាប័នឯករាជ្យដោយឡែកពីស្ថាប័នសំខាន់ចំនួនពីរផ្សេងទៀត គឺស្ថាប័នរដ្ឋសភា
និងរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការធានានូវការផ្តល់យុត្តិធម៌សង្គម។ ដូច្នេះ
អ្វីៗទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងប្តឹងប្តល់គ្នាឡើងទៅតុលាការ
គឺបុគ្គលគ្រប់រូបត្រូវស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ ដែលទម្លាប់នេះ
ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលប្រកាន់យកមកអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ប៉ុន្តែ
ផ្ទុយពីក្រុមប្រឆាំង និងគូរកន ក៏ដូចជាអង្គការជាតិ និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយចំនួន
រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្លះដែលចាញ់បោកការល្បួងពីអ្នកនយោបាយប្រឆាំង គឺបានប្រកាន់មាំថា
បញ្ហាទាំងអស់នេះ គឺជារឿងនយោបាយ។
ការពិត ច្បាប់
គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់សម្រាប់ការពារ និងលើកតម្កើងសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ
ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ក្នុងន័យថា
បើសមត្ថកិច្ចមិនមានការទប់ស្កាត់ឱ្យបានទាន់ពេលវេលា បញ្ហាប្រឈមអាចនឹងកើតមានឡើងជាយថាហេតុ
បង្កជាចលាចលដែលមិនអាចនឹងបញ្ចៀសបាននោះទេ នេះមិននិយាយដល់ការព្រួយបារម្ភផងដែរ
អំពី ថា ប្រសិនបើក្នុងពេលកំពុងមានការតវ៉ា កើតមាននូវក្រុមមួយទៀតដែលមានចំនួនច្រើនលើសពីនេះ
នាំគ្នាប្រឆាំងបកវិញនោះ គឺបញ្ហានឹងធ្លាក់ទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាល
នៅពីក្រោយការចោទប្រកាន់ថា ខកខានមិនបានការពារសន្តិជាតិឱ្យបានល្អទៅវិញ។
ជាទូទៅ
នៅក្នុងពេលបើកសវនាការ គេសង្កេតឃើញថា មិនថាតែក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ
គឺគ្មានប្រទេសណាមួយនៅលើពិភពលោក
ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកចូលរួមស្តាប់សវនាការមានចំនួនច្រើនរាប់រយ
រាប់ពាន់នាក់ចូលរួមនោះទេ។
រាល់បញ្ហាទាំងអស់ដើម្បីធានាបាននូវយុត្តិធម៌សម្រាប់ភាគីទាំងសង្ខាង
ទាំងចុងចោទដែលជាជនសង្ស័យក្នុងបទល្មើស និងដើមបណ្តឹង ហើយដើម្បីបញ្ចៀសបាននូវភាពវឹកវ
អសន្តិសុខសង្គម ពលរដ្ឋគ្រប់រូបគួរគប្បីពិចារណាឱ្យបានច្បាស់លាស់
អំពីរបៀបនៃការប្រឆាំងតវ៉ារបស់ខ្លួន ក្នុងន័យថា
គួរទុកឱ្យតុលាការធ្វើការដោយឯករាជ្យ ពីព្រោះ
ចៅក្រមជំនុំជម្រះក្តី គឺមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្តវិនិច្ឆ័យរឿងក្តីដោយសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។
ដូច្នេះ
រាល់សកម្មភាពតវ៉ាទាំងឡាយណាដែលមានចរិតជានយោបាយ
ឬគាំទ្របុគ្គលដែលជាជនជាប់សង្ស័យនានា សូមប្រជាពលរដ្ឋ
ក៏ដូចជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាពិសេស អ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង
គួរគប្បីទម្លាក់ចោលនូវការប្រឆាំងជាមួយស្ថាប័នរបស់តុលាការ ពីព្រោះ
សកម្មភាពនាពេលកន្លងមក គេបានសង្កេតឃើញថា ពួកក្រុមអ្នកតវ៉ាតែងប្រកាន់យកនូវទម្លាប់ដៃម្ខាងទាមទារឱ្យអនុវត្តតាមច្បាប់ និងដៃម្ខាងទៀតកេណ្ឌមនុស្សឱ្យបង្ខិតបង្ខំ
និងគាបសង្កត់លើស្ថាប័នតុលាការ ។
តើ សុខសន្តិភាព
និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម គួរត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យពួកក្រុមអ្នកតវ៉ា
យកច្បាប់ទ្រាប់អង្គុយ ឬក៏ចាំបាច់ត្រូវតែមាននូវវិធានការទប់ស្កាត់?។
អត្ថបទដោយៈ ពូន សំរេច