នៅក្នុងសន្និបាតបូកសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំ២០១២-២០១៣ និងទិសដៅការងារប្រចាំឆ្នាំ ២០១៣-២០១៤ របស់ក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងសម្ពោធអាគារសិក្សាសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម នាថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣ ដែលប្រារព្ធធ្វើនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានផ្តល់អនុសាសន៍សំខាន់ៗចំនួន ៩ចំណុច ដល់ក្រសួងកសិកម្មសំរាប់អនុវត្តនាពេលខាងមុខ ក៏ដូចជា បានប្រតិកម្មទៅនឹងគណបក្សប្រឆាំងដែលបាននិយាយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាខ្វះធនធានមនុស្ស ដោយបានដាក់បេក្ខជនជាមនុស្សដដែលៗ ជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រី។
សម្តេចតេជោដែលជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតសាកលនីតិកាលទី៥ នៃរដ្ឋសភានៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ខាងមុខ បានមានប្រសាសន៍ថា ឥឡូវខ្ញុំមិនហៅអាល្ងង់ទេ ខ្ញុំហៅលោកប្អូន ខ្ញុំហៅលោកប្អូនជាការគួរសមកុំឲ្យគេថាអសុរស ព្រោះថាអាយុអាចប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺដោយសារតែលោកប្អូនធ្លាប់បានសុំយោបល់ខ្ញុំ លើបញ្ហាបង្កើតបក្សពីឆ្នាំ២០០៦-២០០៧ ថា «ខ្ញុំគួរនៅអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលតទៅទៀត ឬក៏ខ្ញុំត្រូវទៅធ្វើបក្សហើយមានទាំងខ្សែអាត់ ថតសម្លេងទៀតផង»។ សម្តេចតេជោបានមានប្រសាសន៍ចំអកថា លោកប្អូនកុំល្ងង់ពេកធ្វើនយោបាយ បើគង់តែគណបក្សប្រជាជនដាក់មនុស្សធុនអន់ធ្វើបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែរ គួរតែឲ្យដាក់ទៅ ដើម្បីលោកប្អូនស្រួលវាយ។ កុំល្ងង់ពេក កុំឆោតពេក ខ្ញុំសូមផ្តាំផ្ញើប៉ុណ្ណឹង លោកប្អូនអើយលោកប្អូនបានជាធ្លាប់ធ្វើកូនសិស្ស គ្រូបឋមទៅហើយ។
សម្តេចតេជោសែនមានប្រសាសន៍ថា ខ្ញុំផ្តល់អនុសាសន៍ទេ អនុសាសន៍ជូនបក្សប្រឆាំងថា បើ ហ៊ុន សែន អន់ហើយ ទុកឲ្យ ហ៊ុន សែន ឈរទៅ ព្រោះខ្លួននឹងឈ្នះ។ ថ្ងៃនេះខ្ញុំចង់ផ្តល់នូវមតិ ព្រោះវាហួសហេតុពេកហើយ លើកមុនគេបានប្រកាសថា ខ្ញុំជាគ្រូបឋម នៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែរនេះគេបានប្រកាសថា គណបក្សប្រជាជនខ្វះធនធានមនុស្សធ្វើនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដាក់តែមួយហ្នឹង។ សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍ថា គាត់ធ្លាប់សុំយោបល់ខ្ញុំ ឥឡូវហ្នឹងខ្ញុំក៏បន្តធ្វើជាអ្នកផ្តល់យោបល់ឲ្យគាត់ បើថាគណបក្សប្រជាជនដាក់មនុស្សដូច ហ៊ុន សែន វាធុនអន់ប្អូនឯងគួរតែសប្បាយទៅ ព្រោះអាមនុស្សអន់នេះ មុខតែគេមិនបោះឆ្នោតឲ្យហើយ ម្តេចក៏ប្អូនឯងចាំឡូឡា អីក៏ល្ងង់ម្ល៉េះធ្វើនយោបាយ បើល្ងង់តែធុនហ្នឹងថ្ងៃណាទៅទើបបានឈ្នះ ឬមួយសំដីនេះគ្រាន់តែជាការលួងចិត្ត ហើយបន្តុះបង្អាប់ទេ។ ចាត់ទុកខ្ញុំជាគ្រូបឋម ហើយខ្លួនឯងទើបនឹងរៀនពីគ្រូបឋមប៉ុន្មានឆ្នាំមុននឹង ឥឡូវភ្លេចគ្រូទៅទៀត។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីមានប្រសាសន៍ថា ឥឡូវលោកគ្រូផ្តល់មតិវិញថា លោកប្អូនទ្រាំទៅល្អណាស់ ហ៊ុន សែន បន្តនឹងដូចជាឲ្យពិន្ទុប្អូនសម្រាប់ឈ្នះអញ្ចឹង ព្រោះ ហ៊ុន សែន វាអន់។ ចេះនិយាយទៅរួចមិនចេះខ្មាស់សមាជិកបក្សខ្លួនឯង សមាជិកបក្សខ្លួនឯងនិយាយថា អាល្ងង់បើគង់ថាគេអន់អញ្ចឹងដែរម៉េចក៏ចាំបាច់ផ្តល់មតិធ្វើអី។
សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានមានប្រសាសន៍រំលឹកពីបំណងរបស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំងនាពេលកន្លងមកលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជា រាជរដ្ឋាភិបាលសម្តេចនាពេលកន្លងមកថា “កុំភ្លេចគេឲ្យសារម្តងហើយម្តងទៀត នៅឆ្នាំ២០០៨ គេថាមេឃុំ ជាប់គុកទាំងអស់ ហើយថ្ងៃ១៧ ខែមេសា កន្លងទៅ គេថានឹងកាត់ទោសមេដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នបើគេឈ្នះ ហើយក៏មិនត្រូវភ្លេចរឿងមួយទៀតគឺនៅឆ្នាំ៩៨ ធ្លាប់ហៅអាមេរិកបាញ់មីស៊ីលចូលផ្ទះខ្ញុំ ចុះទម្រាំកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៅក្នុងដៃរបស់ពួកគេតើគេខ្លាំងជាង នេះយ៉ាងម្តេចទៅទៀត ហើយគេធ្វើសកម្មភាពយ៉ាងណា”។
សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងផងដែរថា សម្តេចនៅចាំបានថា កាលពីខែកុម្ភៈ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលនោះគេហៅថា រណសិរ្សរួបរួមជាតិយើងមិនដឹងថា ប៉ុល ពត ឬមិន ប៉ុល ពត នោះទេ យើងបានឮគេថា កាត់ទោស លន់ នល់, សិរិមតៈ, ចេង ហេង, អ៊ិន តាំ, សុស ស្តែន (៥នាក់) រួចហើយ គេកាត់មែនបានក្លាយទៅជារបបប្រល័យពូជសាសន៍មួយ។ សម្តេចតេជោ សែនមានប្រសាសន៍ពន្យល់ថា ក្មួយៗនិស្សិត និងបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋសូមចងចាំឲ្យច្បាស់ទៅ មិនទាន់បានកាន់អំណាចទេហ៊ានដល់ថ្នាក់ហៅអាមេរិកបាញ់មីស៊ីលបាញ់ចូលស្រុកខ្មែរ មិនទាន់បានកាន់អំណាចផងទាមទាររកចាប់គេកំពុងកាន់អំណាចកាត់ទោសទៅហើយ ចុះបើបានកាន់អំណាចពិតយ៉ាងណា?។ វាខុសគ្នាឥឡូវបើសិនជា ហ៊ុន សែន បញ្ជាទៅ នេត សាវឿន ភ្លាមព័ទ្ធផ្ទះមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ត្រូវតែធ្វើ ប៉ុន្តែតើ ហ៊ុន សែន បានធ្វើរឿងនេះទេ? អត់ទេ។
សម្តេចតេជោសែនមានប្រសាសន៍ថា បងសូមផ្តាំហើយផ្តាំទៀតបើគេខ្សោយហើយ ប្អូនចាំតែឈ្នះទៅ កុំផ្តល់មតិឲ្យគេថាដាក់មនុស្សខ្លាំង ព្រោះនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនអាចមានមនុស្សខ្លាំងជាង ហ៊ុន សែន ទៅទៀត ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនមិនល្ងង់ដល់ប៉ុណ្ណឹងពេកទេ ហើយសូមចាំចំណុចនេះឲ្យច្បាស់ ហ៊ុន សែន កំពុងឈរទីនេះ អ្នកណាក៏នៅជាមួយបានដែរ អ្នកជេរ អ្នកសរសើរនៅជាមួយបានទាំងអស់។ សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍ថា សូមប្អូនសប្បាយចិត្តទៅមិនប្រកាសថា បងជាអ្នកពូកែទេ ទោះបីជាបងធ្លាប់ចូលរួមនៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ដូចជាវេទិកាអង្គការសហប្រជាជាតិ បងឈរនៅកន្លែងមហាអំណាចនានា ដែលជាកន្លែងប្រមុខរដ្ឋ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលឈរ ក្នុងចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធត្បូងត្បូង និងវេទិកាដទៃទៀត ប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ប្រជុំអន្តរជាតិផ្សេងៗទៀតជាដើម ដែលបង មិនចាត់ទុកថាបងជាអ្នកពូកែទេ។
នៅក្នុងសន្និបាតបូកសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំ២០១២-២០១៣ និងទិសដៅការងារប្រចាំឆ្នាំ ២០១៣-២០១៤ នោះដែរ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្តល់នូវអនុសាសន៍ចំនួន ៩ចំណុច ក្នុងទិសដៅលើកកម្ពស់ថែមទៀត នូវសមត្ថភាពវិស័យកសិកម្មកម្ពុជា។ អនុសាសន៍ទាំង ៩ចំណុច ដែលសម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានដាក់ចេញនោះរួមមាន៖
ទី១- ត្រូវបន្ដជំរុញការរីកលូតលាស់វិស័យកសិកម្មក្នុងកំណើនមធ្យមប្រចាំឆ្នាំពី៣% ទៅ៤% ដោយត្រូវលើកកម្ពស់ទាំងផលិតភាព ទាំងពិពិធភាវូបនីយកម្មកសិកម្ម និងការនាំចេញ។ ក្នុងន័យនេះ យើងចាំបាច់ត្រូវពង្រឹង និងពង្រីកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ដគាំទ្រការសិក្សាពិសោធន៍ ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ចំណេះដឹងសមស្របលើគ្រប់មុខជំនាញពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍផលិតកម្ម ដំណាំគ្រប់ប្រភេទ ពិសេសដំណាំស្រូវសំដៅផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតរបស់ប្រជាកសិករពីការធ្វើកសិកម្មចិញ្ចឹមឆ្នាំងទៅជាការធ្វើកសិ-ពាណិជ្ជកម្ម ឆ្លើយតបទៅនឹងកាលានុវត្ដភាពនៃកំណើនសេចក្ដីត្រូវការស្បៀងអាហារក្នុងពិភពលោក ដែលចាត់ទុកថាជា «ឱកាសមាស» មួយសម្រាប់កម្ពុជា។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ត្រូវអនុវត្ដឱ្យបានសកម្មលើការងារធ្វើជំរឿនកសិកម្មនៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលទើបចាប់ផ្ដើមអនុវត្ដនៅដើមឆ្នាំនេះ ឱ្យបានសម្រេចជោគជ័យ ពីព្រោះថា ការបង្កើតបាននូវប្រព័ន្ធស្ថិតិកសិកម្ម គឺជាមូលដ្ឋានចាំបាច់សម្រាប់ការរៀបចំគោលនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ដ្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្ម។ ចំពោះមុខនេះ ការងារដែលត្រូវខិតខំជំរុញ គឺការងារសិក្សាអង្កេត ការវាយតម្លៃ និងការធ្វើសារពើភ័ណ្ឌលើការប្រើប្រាស់ដីកសិកម្មឱ្យបាននៅទូទាំងប្រទេស ដើម្បីទទួលបាននូវទិន្នន័យជាក់លាក់ដែលជាធាតុចូលបម្រើឱ្យការរៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យកសិកម្ម និងការកំណត់បាននូវតំបន់ដាំដុះមួយច្បាស់លាស់ ដើម្បីតម្រង់ទិសដល់ការធ្វើប្រពលវប្បកម្ម និងពិពិធភាវូបនីយកម្ម កសិកម្មប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ និងធានាចីរភាពនៃការប្រើប្រាស់ដីកសិកម្ម។
ទី២- ត្រូវបន្ដកិច្ចខិតខំជំរុញការចងក្រង និងពង្រឹងសមត្ថភាពសហគមន៍កសិកម្មនៅទូទាំង ប្រទេសដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់អភិវឌ្ឍកសិកម្មមានលក្ខណៈប្រមូលផ្ដុំ ក្នុងភាពជាដៃគូជាមួយវិស័យឯកជន ក្នុងក្របខ័ណ្ឌផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា និងការអនុវត្ដកសិកម្មល្អ ដែលនឹងជួយឱ្យកសិករទទួលបានទាំងបច្ចេកវិទ្យាថ្មី ឥណទានគ្រប់គ្រាន់ និងធានាបានស្ថិរភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់ កសិផលទៅកាន់ទីផ្សារ ទាំងបរិមាណ និងគុណភាព។
ទី៣- ក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ក្រសួងឧស្សាហកម្មរ៉ែ និងថាមពល ក្រសួង ផែនការ ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិត្រូវរួមគ្នាសិក្សា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកសិឧស្សាហកម្ម ពោលគឺឧស្សាហកម្មប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើមជាកសិផល ដើម្បីកែច្នៃជាផលិតផលសម្រេចសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និងនាំចេញ ព្រមទាំងពន្លឿនវិស័យឧស្សាហកម្មកសិផល ដើម្បីបង្កើតតម្លៃបន្ថែម សម្រាប់កសិផល និងបង្កើនប្រាក់ចំណូលដល់កសិករ។
ទី៤- ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្ដខ្ពស់ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង និងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមនានាក្នុងការជំរុញការធ្វើយន្ដូបនីយកម្មកសិកម្មក្នុងដំណើរការផលិតកម្ម និងកែច្នៃកសិផលជំនួសឱ្យការប្រើកម្លាំងពលកម្មជនបទ ដែលត្រូវបានស្រូបយកដោយវិស័យឧស្សាហកម្ម សេវាកម្ម និងទីផ្សារការងារនៅបរទេស។ ករណីនេះក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ចាំបាច់ត្រូវពិនិត្យមើល និងជំរុញឡើងវិញនូវកម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សគ្រប់កម្រិត ទាក់ទងនឹងផ្នែកគ្រឿងយន្ដកសិកម្មនេះ និងលើកទឹកចិត្ដឱ្យមានការបង្កើតជាសិប្បកម្ម ឬរោងចក្រផលិត ដំឡើងទាំងមូល ឬផ្នែកខ្លះ នៃគ្រឿងយន្ដកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក ដើម្បីបញ្ចៀសបានខ្លះពីការនាំចូលទាំងស្រុងពីបរទេស។
ទី៥- ត្រូវបន្ដខិតខំជំរុញ និងលើកកម្ពស់ការចិញ្ចឹមសត្វតាមគ្រប់រូបភាពទៅតាមបទដ្ឋាន កសិកម្មមួយច្បាស់លាស់ ទាំងពូជសត្វ និងចំណីសត្វ ទាំងក្នុងជួរកសិករទាំងកសិដ្ឋានខ្នាតមធ្យម និងខ្នាតធំ។ ទន្ទឹមនេះ ត្រូវជំរុញការវិនិយោគលើការបង្កើតរោងចក្រផលិតចំណីសត្វ ការផលិតចំណី លាយផ្សំបសុឱសថ ការបង្កើតសត្ដឃាតដ្ឋានមានបទដ្ឋានបច្ចេកទេសខ្ពស់ ដើម្បីធានាការផ្គត់ផ្គង់សាច់សត្វ និងផលិតផលសត្វដែលមានអនាម័យ គុណភាព និងសុវត្ថិភាពសម្រាប់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងការនាំចេញ និងបង្កើនចំណូលដល់អ្នកចិញ្ចឹមសត្វ និង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ជាមួយគ្នានេះ ត្រូវរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ដ្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយមួយ សម្រាប់អភិវឌ្ឍ ផលិតកម្មសត្វទៅតាមការវិវឌ្ឍនៃសកលភាវូបនីយកម្ម។
ទី៦- អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ នគរបាល កងរាជអាវុធហត្ថ កងកម្លាំងប្រដាប់ អាវុធ មន្ទីរជំនាញ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវតែបន្ដចូលរួមសហការយ៉ាងផុលផុស ជាមួយក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលជំងឺផ្ដាសាយបក្សី (H5N1) ដែលជំងឺនេះ នៅតែគំរាមនៅកម្ពុជាក៏ដូចជាប្រទេសក្នុងតំបន់ ហើយក៏មិនត្រូវមើលរំលងផងដែរអំពីការផ្ទុះជំងឺផ្ដាសាយថ្មី H7N9 ពិត មែនតែពុំទាន់កើតមាននៅកម្ពុជាក៏ដោយ។ ទន្ទឹមនេះ អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវបន្ដចូលរួមទប់ស្កាត់ឱ្យបានសកម្មថែមទៀតនូវចលនាសត្វដោយខុសច្បាប់នៅតាមបណ្ដាខេត្ដជាប់ព្រំដែន។
ទី៧- ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់ជំរុញការចងក្រងសហគមន៍កៅស៊ូគ្រួសារឱ្យបានសកម្ម ដោយបង្កើនការជួយគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស ជាពិសេសការជ្រើសរើសពូជ ការថែទាំ ការព្យាបាលជំងឺ ការប្រមូលផល និងការកែច្នៃ និងត្រូវជំរុញការអភិវឌ្ឍកៅស៊ូកសិឧស្សាហកម្មលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ឱ្យវិនិយោគិនក្នុងស្រុក និងបរទេស សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ និងម្យ៉ាង សម្រាប់ធ្វើជាស្នូលនៃការអភិវឌ្ឍកៅស៊ូគ្រួសារនៅក្នុងតំបន់សំដៅបង្កើនខ្សែចង្វាក់តម្លៃឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពសេដ្ឋកិច្ច ដោយរាប់ចាប់តាំងពីការកែលម្អគុណភាព ការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មផលិតផលជ័រកៅស៊ូឱ្យស្របតាមបទដ្ឋានអន្ដរជាតិ។ ចំណុចនេះ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវកៅស៊ូកម្ពុជាត្រូវសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនដែលទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីជំរុញការនាំចូលពូជកៅស៊ូដែលមានទិន្នផលខ្ពស់ ហើយក៏ហ៊ានទាត់ចោលនូវពូជដែលមានទិន្នផលទាប។ ទន្ទឹមនេះ ត្រូវពង្រីកទីតាំងមន្ទីរពិសោធន៍ និងពង្រឹងបច្ចេកទេសបច្ចេកវិទ្យាកៅស៊ូ និងបង្កើនសមត្ថភាពគ្រប់គ្រង ច្បារពូជ សម្រាំងពូជ បង្កាត់ពូជ និងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានសមស្របទាំងបរិមាណ និងគុណភាព។ ចំណុចនេះ ខ្ញុំសូមលើកឡើងអំពីផលដែលយើងទទួលបាន និងត្រូវទទួលបាននៅថ្ងៃអនាគតពីការអភិវឌ្ឍដំណាំកៅស៊ូនេះបន្ដិច។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១២ កន្លងទៅនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ដី សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចមានចំនួនសរុប ១,៥លានហិកតា។ ក្នុងនោះ វិស័យដំណាំកៅស៊ូគ្របដណ្ដប់៨០% ឬ ១,២លានហិកតា។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដីដែលដាំហើយមានចំនួន ៣០ម៉ឺនហិកតា និងប្រើប្រាស់កម្មករចំនួន ១០ម៉ឺននាក់។ ក្នុងអំឡុងប្រាំឆ្នាំខាងមុខនេះ ចំការកៅស៊ូ ៧០%នឹងត្រូវបានដាំដុះ និងប្រមូលផលលើផ្ទៃដី ៨៤ម៉ឺនហិកតា ដោយប្រើកម្មករចំនួន ១,៣ លាននាក់។ ជារួមដំណាំកៅស៊ូនឹងបង្កើតការងារជូនប្រជាជនចំនួន ១,៣លាននាក់ គឺជាការចូលរួមចំណែកក្នុងការកែលម្អជីវភាពរបស់ប្រជាជន និងបង្កើនសក្ដានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាផង។ ដូច្នេះ ការអភិវឌ្ឍដំណាំកៅស៊ូ គឺជាកិច្ចចាំបាច់ និងបន្ទាន់មួយរបស់យើង។ ត្រង់ចំណុចនេះ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានប្រើគម្របព្រៃឈើចំនួន ១,៥លានហិកតា សម្រាប់ជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ហើយកម្ពុជានៅសល់គម្របព្រៃឈើចំនួន ៩,២លានហិកតា។ ប្រការនេះ គឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីការថ្លឹងថ្លែង រក្សាតុល្យភាពគ្នារវាងម្ខាងភាពចាំបាច់ក្នុងការបង្កើតការងារជូនប្រជាជន ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជន និងកាត់បន្ថយចំណាកស្រុក និងម្ខាងទៀត គឺជាការចាំបាច់ក្នុងការការពារបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ ម្យ៉ាងទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលយល់ថា កៅស៊ូក៏ជាព្រៃឈើដែរ ដូច្នេះដំណាំកៅស៊ូចំនួន ១,២ លានហិកតា និងការបង្កើតការងារសម្រាប់ប្រជាជនចំនួន ១,៣លាននាក់នេះ គឺជាការចូលរួម ចំណែករក្សាបាននូវគម្របព្រៃឈើផង និងការកែលម្អជីវភាពរបស់ប្រជាជនផង។
ទី៨- ការកែទម្រង់ស៊ីជម្រៅក្នុងវិស័យជលផលដែលខ្ញុំបានដឹកនាំក្នុង ក្របខ័ណ្ឌទូទាំងប្រទេស បាន និងកំពុងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់ការកាត់បន្ថយកម្រិតអតិផរណានៅកម្ពុជា តាំងពីឆ្នាំ២០១១ មក។ ក្នុងន័យនេះ ខ្ញុំសូមណែនាំដល់រដ្ឋបាលជលផលត្រូវបន្ដអនុវត្ដអនុសាសន៍ទាំង ៧ចំណុច ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញដោយត្រូវបង្កើនសកម្មភាពចុះបង្ក្រាប បទល្មើសនេសាទ ការពារកន្លែងអភិរក្សជលផល បង្កើនកិច្ចសហការជាមួយគណៈបញ្ជាការឯកភាពខេត្ដ ក្រុង ស្រុក កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធគ្រប់ជាន់ថ្នាក់។ ចុះធ្វើសកម្មភាពជាក់ស្ដែង ក្នុងការពង្រឹងការអនុវត្ដច្បាប់ស្ដីពីជលផល ដើម្បីទប់ស្កាត់បទល្មើសជលផល និងរក្សាធនធានជលផលឱ្យបានគង់វង្ស។ បន្ថែមលើនេះទៀត ត្រូវខិតខំពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់សហគមន៍នេសាទ ដែលបានបង្កើតឡើងរួចហើយឱ្យបានរឹងមាំ ដើម្បីក្លាយជាសហគមន៍នេសាទគ្មានបទល្មើសជលផល ព្រមទាំងត្រូវជំរុញការចិញ្ចឹមត្រីក្នុងស្រះ បែរ និងក្នុងស្រែ និងខិតខំបង្កើតស្រះជម្រកត្រីសហគមន៍ឱ្យបានគ្រប់ឃុំនៅទូទាំងប្រទេស។ ទន្ទឹមនេះ ត្រូវបង្កើនការសិក្សាស្រាវជ្រាវផលស្ដុកធម្មជាតិទាំងទឹកសាប និងសមុទ្រ និងត្រូវរៀបចំយុទ្ធសាស្ដ្រ បន្សាំការប្រែប្រួលអាកាសធាតុលើវិស័យជលផល ដើម្បីត្រៀមកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ជាយថាហេតុ សំដៅលើកកម្ពស់ផលិតភាព ផលិតផលជលផល បម្រើឱ្យសេចក្ដីត្រូវការនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត។
ទី៩- ត្រូវបញ្ឈប់ដាច់ខាតការកាប់រាន ដុត ហ៊ុមព័ទ្ធរំលោភយកដីព្រៃឈើធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ ក្រោយថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ បើមានអ្នកបំពានត្រូវចាត់បញ្ជូនទៅតុលាការដាក់ទោសតាមច្បាប់ស្ដីពីព្រៃឈើ។ ចំពោះមុខនេះ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ចូលរួមដាំដើមឈើនៅគ្រប់ទីកន្លែង ពិសេសដាំដុះឈើដំណាំ លើដីដែលមានកម្មសិទ្ធិដែលក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ដចុះវាស់វែងជូនកន្លងមក ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការកើនឡើងកំដៅលើភពផែនដីរបស់យើង និងស្នើឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ពិសេសមន្ដ្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើទាំងអស់សហការជាមួយក្រុមការងារថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ដ បន្ដចុះអនុវត្ដគោលនយោបាយចាស់ សកម្មភាពថ្មីលើវិស័យដីធ្លីនៅគ្រប់ខេត្ដ រាជធានីឱ្យកាន់តែសកម្មថែមទៀត។ ទន្ទឹមនេះ ត្រូវបន្ដអនុវត្ដឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនូវបទបញ្ជា ដែលខ្ញុំបានដាក់ចេញនាពេលថ្មីៗនេះ អំពីការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ ពិសេសឈើគ្រញូងឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ។ ក្រៅពីនេះអង្គភាពជំនាញនីមួយៗ ដែលពាក់ព័ន្ធត្រូវបន្ដចុះពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ជាប្រចាំនូវសកម្មភាព វិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុន ដែលទទួលដីសម្បទាន ហើយដែលបានចុះកិច្ចសន្យាជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធានាដល់កិច្ចដំណើរការនៃសកម្មភាព វិនិយោគផង និងការទប់ស្កាត់នូវភាពអសកម្មផ្សេងៗ ដែលអាចកើតមានទាក់ទងនឹងដីសម្បទានផង៕