ថ្ងៃទី១០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ មកទល់ពេលនេះរយៈពេលនៃការបោះឆ្នោតកាន់តែខិតចូលមកដល់ ហើយទិដ្ឋភាពទូទៅសម្រាប់អ្នកនយោបាយ ជាពិសេសគឺយើងសង្កេតឃើញក្រុមអ្នកនយោបាយដែលគ្មានស្នាដៃចំពោះជាតិ កំពុងតែបញ្ឆេះកំហឹង និងបង្កឲ្យប្រជាជាតិខ្មែរមានភាពច្របូកច្របល់ខ្លះ រួមជាមួយនឹងបញ្ឆេះនូវកំដៅនៃការតស៊ូវណ្ណៈ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានភាពច្របូកច្របល់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារបស់យើង។ ក៏ប៉ុន្តែជាសំណាងមួយដែរ ដោយហេតុថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនេះមានបទពិសោធន៍នៅក្នុងជីវិត ដោយយើងបានឆ្លងកាត់ឧសគ្គជាច្រើន ដូចជាសម័យ ៣ឆ្នាំ ៨ខែ គឺជាភាពល្វីងជូរចត់មួយដែលកម្ពុជាយើងចាត់ទុកជាបទពិសោធន៍។ រឿងដែលគណបក្សប្រឆាំងកំពុងតែបញ្ឆេះកំហឹងនៅក្នុងសង្គមជាតិនេះវាទៅជារឿងមួយដែល ជះឥទ្ធិពលធ្វើឲ្យបននយោបាយប្រឆាំងទាំងឡាយនោះ កំពុងតែត្រូវប្រជាពលរដ្ឋបាត់បង់ជំនឿ និងលែងជឿទុកចិត្តជាមួយនឹងគណបក្សប្រឆាំង។ ជាងនេះទៅទៀត បើតាមនាទីវិភាគព្រឹត្តិការណ៍សង្គមឃ្លាំមើល និងប្រមើលមើលដោយយកចិត្តទុកដាក់ យើងឃើញថាអំនួតរបស់មេបក្សប្រឆាំង គឺថាអួតក្អេងក្អាងរហូតទៅដល់កប់ពពក ក៏ប៉ុន្តែលទ្ធផលនៃអំនួតនោះ មិនដូចអ្វីដែលជាការពិតជាក់ស្តែង ដែលគណបក្សប្រឆាំងបានទទួលទេ។ គណបក្សប្រឆាំងនេះ បរាជ័យជាបន្តបន្ទាប់ពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិ ហើយបើយើងគិតទៅជិត ២០ឆ្នាំហើយ ដែលសកម្មជនទាំងអស់នោះដើរតាមបននយោបាយប្រឆាំងទាំងអស់សង្ឃឹម។
ឥឡូវនេះយើងឃើញថា គ.ជ.ប កំពុងតែដំណើរការចុះឈ្មោះ ហើយសកម្មភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលចូលរួមពិនិត្យឈ្មោះ និងទៅចុះឈ្មោះនោះឃើញថា មានភាពគគ្រឹកគគ្រេងជាទីបំផុត។ ប៉ុន្តែបើយើងងាកមកគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាវិញ នៅពេលនេះគឺគេបែរជាជំទាស់ជាមួយនឹងវត្តមានរបស់ គ.ជ.ប ដោយអះអាងដដែលៗថា គ.ជ.ប នោះមានការលំអៀងមកលើគណបក្សឈ្នះឆ្នោតជាដើម ។ល។ ជុំវិញទស្សនៈរបស់បននយោបាយបក្សប្រឆាំង ក៏ដូចជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រឆាំង ដែលគាំទ្រផ្កាប់មុខជាមួយគណបក្សប្រឆាំងហើយបានលើកឡើងនូវទស្សនៈបែបនេះ តើលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងម៉េច?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ចរឹតនយោបាយរបស់គណបក្សប្រឆាំង គឺភាពមិនស្មោះត្រង់ជាមួយប្រជាជាតិនោះឯង គាត់ធ្វើនយោបាយ បំភ្លៃបំប៉ោង រហូតដល់ជាលក្ខណៈឆបោកនយោបាយទៅទៀត។ ឆបោកនយោបាយបានន័យថា គាត់សុទ្ធតែថាសុទ្ធតែឈ្នះ តែក្នុងចិត្តគាត់ គាត់ដឹងថាមិនឈ្នះទេ ហើយឥឡូវគាត់ខំលេងពាក្យ ខ្ចប់បញ្ចូលគ្នា។ ខ្ញុំមិនថា បង្រួបបង្រួមទេ ពីព្រោះខ្ញុំមិនជឿថានិរន្តរភាពរបស់ពួកគាត់យ៉ាងម៉េចទេ។ ហើយយើងមិនផ្អែកទៅលើអនាគតទេតែយើងផ្អែកទៅលើអតីតកាល គឺយើងឃើញថា គាត់មិនដែលបាននៅជាមួយគ្នាបានយូរទេ ហើយសារធាតុទាំងអស់នោះ សុទ្ធតែជាសារធាតុនៃការបែកបាក់ទេ។ ឥឡូវទោះគាត់ខ្ចប់បញ្ចូលគ្នា ដូចខ្ញុំចង់និយាយថា ទាំងប្រឆាំងទាំងអស់យើងប្រមូលទាំងអស់ទៅចុះ ប្រឆាំងក្នុងសភាក៏ដោយ តូចតាចនៅក្រៅសភាក៏ដោយចូលគ្នាឲ្យអស់ទៅ ខ្ញុំបានធ្វើការសិក្សា យើងមិនមែនយកគណិតវិទ្យាមកបូកដូចពួកគាត់ទេ យើងយកតែលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ដំណាក់កាលនីមួយៗមកគិត។ ឈរលើការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០០៨ បើយកក្រុមប្រឆាំងទាំងក្នុងសភា និងតូចតាចក្រៅសភាមកបូក ហើយយកលទ្ធផលឆ្នាំ២០១២ មកបូក យើងឃើញថានៅតែមិនអាចឈ្នះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ។ តើហេតុអ្វីបានជាពួកគាត់ទៅស្រែកបំប៉ោងរាល់តែលើកថា ឈ្នះ? ត្រង់នេះហើយដែលបញ្ជាក់ថា នយោបាយឆបោក គេហៅថានយោបាយភូតប្រជាពលរដ្ឋ។ គាត់ភូតដើម្បីឲ្យការភូតនោះដល់ពេលការបោះឆ្នោត ហើយ បើគាត់ចាញ់វាពិរោះស្តាប់កុំឲ្យអាម៉ាសពេក។ អញ្ចឹងគាត់ត្រូវត្រៀមជើងការទុកឲ្យហើយ ដោយធ្វើការចោទប្រកាន់ទុកជាស្រេច គេហៅថាធ្វើបុរេវិនិច្ឆ័យទៅលើដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយ គ.ជ.ប តែពួកគាត់មិនដែលយកគតិច្បាប់មកគិតទេ។ ខ្ញុំនិយាយរឿងនេះ គឺមិនដែលឮសូរមេប្រឆាំងទាំងអស់នោះ និយាយអំពីបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ទេ គឺអត់ដែលយកមកនិយាយទេ គាត់បានតែបំភ្លើសសម្លេងចោល ថាការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅមិនយុត្តិធម៌ មិនសេរី មិនប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រសិនបើគាត់និយាយថា ច្បាប់បោះឆ្នោតនោះមិនប្រជាធិបតេយ្យ មិនសេរី ត្រង់នោះយើងនាំគ្នាពិចារណាឡើងវិញ តែបើគាត់ទៅចោទប្រកាន់ថា គ.ជ.ប ថាអត់សេរី យុត្តិធម៌ សួរថាខុសនៅត្រង់ណា។ បើសិនជា គ.ជ.ប ធ្វើទៅតាមច្បាប់បញ្ញត្តិទោស ហើយទៅថាគេខុសយ៉ាងម៉េច? គាត់ត្រូវចាប់ឲ្យបានថា គ.ជ.ប ឬថា្នក់ណាមួយរបស់ គ.ជ.ប ធ្វើខុសច្បាប់បោះឆ្នោតដែលកំពុងមានជាធរមាន។ ត្រង់នោះបានគេហៅថា អ្នកនិយាយពិត។ ប៉ុន្តែយើងមិនដែលឮក្រុមប្រឆាំងគាត់យកបញ្ហាច្បាប់មកនិយាយទេ។ ត្រង់នេះខ្ញុំចង់បើកវង់ក្រចក មាយាទរបស់ពួកគាត់នេះ កុំថាគាត់យកច្បាប់ប្រទេសមកនិយាយ ទោះបីគាត់ឈ្លោះគ្នានៅក្នុងផ្ទៃក្នុង ក៏មិនដែលយកលក្ខន្តិកមកនិយាយដែរ។ ការបែកគ្នា ការវាយគ្នាបែកក្បាល បែកឈាម បែកបាក់ គឺរឿងអត់គោរពលក្ខន្តិកនៅក្នុងក្រុមនោះឯង។ អាមួយចេញទៅចោទថាអានោះផ្តាច់ការ។ ចុះឡើងៗ មិនថាមកពីផ្ទៃក្នុងទេ បែរជាថាដោយសារគណបក្សប្រជាជនបំបែក។ នេះជានយោបាយមិនថ្លៃថ្នូរបស់ពួកគាត់ ហើយគាត់ទៅដើរចោទអ្នកដ៏ទៃទៀត ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ ចំពោះសកម្មភាពនៃការខ្ចប់បញ្ចូលគ្នារបស់បននយោបាយប្រឆាំង យើងមិនគួរលាក់លៀមជាមួយប្រជាពលរដ្ឋទេ គួរតែលាតត្រដាង និងបង្ហាញជូនទៅដល់ជនរួមជាតិឲ្យបានជ្រាប ពីព្រោះថាបនយោបាយប្រឆាំងទាំងពីរ ទាំងបីនៅកម្ពុជានេះ អ្នកណាក៏ដឹងដែរថា ពួកគាត់នោះ គឺជាមនុស្សដែលមានប្រវត្តិ ប្រកាប់ប្រចាក់គ្នា ស៊ីសាច់ហុតឈាមគ្នា រហូតទៅដល់ទិញម៉ោងវិទ្យុមួយម៉ោងម្នាក់ ជេរប្រមាថគ្នា ហើយអ្នកណាក៏ដឹងដែរ។ ជាទូទៅយើងឃើញថា គណបក្សប្រឆាំងនីមួយៗនោះ ម្នាក់ៗសុទ្ធតែអួតថាជាជើងឯកខាងប្រជាធិបតេយ្យ ខាងសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។ ខាងលោក កឹម សុខា ចង្អុលថា លោក សម រង្ស៊ី នេះ គឺជាគណបក្សបុគ្គល ដោយយកឈ្មោះខ្លួនឯងមកធ្វើជាគណបក្ស ហើយសម្រាប់ សម រង្ស៊ី បានចង្អុលមុខ កឹម សុខា ថា កឹម សុខានេះ គឺជាមេបក្សដែលជាអតីតចោរលួចអង្ករ គឺជាអ្នកដែលសុំការគាំទ្រពី សម រង្ស៊ី ជាដើម ដែលសម រង្ស៊ី ធ្លាប់ទំនុកបម្រុង តាំងពីសកម្មជន តាំងពីមនុស្សដើម្បីឲ្យចូលរួមក្នុងវេទិការសិទ្ធិមនុស្សជាដើម ។ល។
សូមលោកបណ្ឌិតជួយបញ្ជាក់ថា តើមូលហេតុអ្វី ដែលក្រោយពីគណបក្សទាំងពីរនេះបរាជ័យ ក្នុងការបោះឆ្នោតនោះក៏ផង បរាជ័យក្នុងការបាត់បង់អ្នកគាំទ្រខ្លួននោះក៏ផង ប៉ុន្តែគេបែរជាខ្ចប់គ្នាបងើ្កតជាគណបក្សមួយ សញ្ញាព្រះអាទិត្យរៀបលិចអីជាដើមនោះ តើចំនុចនេះលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងម៉េចដែរ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ត្រង់នេះហើយដែលខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ជានយោបាយឆបោក បានន័យថា ដូចខ្ញុំបានលើកអញ្ចឹង គេហៅនយោបាយត្រីចូលអន្លង់ គឺឆបោកត្រីឲ្យចូលអន្លង់ គឺឆបោកតាមវិធីថ្មី ប៉ុន្តែនៅលើតួអង្គចាស់ដដែល ហើយយើងពិនិត្យមើលទាំងអស់គ្នា ពួកគាត់ថ្មីតែរហូត បើយើងនិយាយឲ្យខ្លីទៅផ្តើមពីដំបូង គឺគណបក្សឈ្មោះ ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ហើយនិងគណបក្សលោកតា សឺនសាន។ ត្រង់នេះផ្តើមដំបូងហើយ យើងហៅឆ្នាំ១៩៩៣ នោះឯង ហើយអាថ្មីនោះវាមានថ្មីបែកគ្នា វាមានថ្មីដូរឈ្មោះ អញ្ចឹងទៅ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីផ្តើមពី ១៩៩៣ មក គឺអាថ្មីនោះ គឺថ្មីបែកបាក់ មិនមែនថ្មីដូរឈ្មោះទេ។ ម្តងថ្មីបែកបាក់ទៅ បន្ទាប់មកទៀតក៏ប្រេះឆាទៅ ក្លាយទៅជាថ្មីមួយទៀតទៅ។ ដល់ថ្មីចុះថ្មីឡើងរបស់ពួកគាត់នោះ ប្រជាពលរដ្ឋ គេមិនទៅចាញ់បោកទេ ព្រោះថ្មីអ្នកឯងនោះ គឺជាថ្មីនៃផលិតផលបែកបាក់ ទោះអ្នកឯងចង់ដាក់ឈ្មោះពេជ្រពណ្ណរាយក៏ដោយ ក៏វាទៅអត់រួច។ ត្រង់ហ្នឹងយើងថា ហេតុអីបានរវល់តែបែក ហើយហេតុអីបានរវល់តែថ្មី? មកពីពួកគាត់ គឺឈរលើតួអង្គបុគ្គលតែមួយគត់។ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ កាលនៅហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច គេមិនដែលគោរពទទួលស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការដឹកនាំក្រុមទេ។ គោរពគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការដឹកនាំក្រុម គឺគេត្រូវគោរពទៅលើលក្ខន្តិក។ អញ្ចឹងទោះបីអ្នកណាមានតួនាទីដឹកនាំជាមគ្គុទេសក្តី ជាប្រធានគណបក្សក្តី សិទ្ធិអំណាច គឺចែងនៅក្នុងលក្ខន្តិក ប៉ុន្តែនៅពេលកើតមាននូវទស្សនៈខុសគ្នាខ្លះនៅផ្ទៃក្នុងគណបក្ស វាជារឿងធម្មតា។ ប៉ុន្តែសួរថាតើយន្តការគណបក្សត្រូវបានយកមកអនុវត្តឬអត់? គឺអត់ទេ ដល់អញ្ចឹងវាបែកគ្នា។ យើងមើលហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចឆ្នាំ១៩៩៣ ឆ្នាំ១៩៩៤កាលបើមិនបែក បន្តមកយើងមើលគណបក្សលោកតា សឺនសាន គណបក្សលោកតា សឺនសាន ក៏អញ្ចឹងដែរ ចម្រៀងដូច ស៊ិន ស៊ីសាមុត អញ្ចឹង ប៉ុន្តែមាយាទគ្មានគោរពអត្ថបទចម្រៀងរបស់ខ្លួនបន្តិចណាសោះ។ អត្ថបទចម្រៀង គឺលក្ខន្តិកនោះឯង សុទ្ធតែយន្តការគេបែងចែក ទៅមើលគណបក្សលោកតា សឺនសាន យន្តការចង់ជិះកង់ដើរមើលមួយគីឡូដីឯណោះ តែអនុវត្តគឺសូន្យ។ នៅពេលដែលមានការទំនាស់ ឬទស្សនៈខុសគ្នានៅផ្ទៃក្នុងអត់យកយន្តការបក្ស អត់យកលក្ខន្តិកមកដោះសា្រយទេ ដល់ពេលបែកគ្នាក៏ចាប់ផ្តើមបន្ទោសគ្នាហើយ។ តែមិនដែលទទួលស្គាល់មាយាទនយោបាយមិនថ្លៃថ្នូរនោះទេ គឺចូលចិត្តតែបន្ទោសអ្នកដទៃ។ ដល់បែកហើយចេញជាលទ្ធផលថ្មី ប្រជាពលរដ្ឋមានបានទទួលស្គាល់ថា អ្នកឯងគ្រាន់បើឯណា។ បើក្នុងក្រុមគណបក្សអ្នកឯងដោះស្រាយបញ្ហាទស្សនៈខ្វែងគ្នាមិនបានផងនោះ។ អ្នកឯងបែកបាក់គ្នា ហើយចង់នីតិរដ្ឋយ៉ាងម៉េចបើនីតិបក្សនៅក្នុងបក្សខ្លួនឯងនៅតែធ្វើមិនបាន ហើយចង់នីតិរដ្ឋយ៉ាងម៉េច។ អញ្ចឹងប្រជាពលរដ្ឋដែលមើលឃើញរបស់ថ្មី ខ្ញុំនិយាយឲ្យហើយ ចាញ់បោកកាលឆ្នាំ១៩៩៣នោះ ព្រោះនឹកឃើញរបស់ថ្មី មានអីដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ រត់ទៅរករបស់ដើមវិញហើយ។ កាលឆ្នាំ១៩៩៣មិនមែនរបស់ដើមចាញ់ទេ គ្រាន់តែលម្អៀងខុសគ្នាបន្តិចបន្ទួច ប៉ុន្តែកាលនោះសម្លេងវាបែកខ្លាំងទៅរបស់ថ្មី ដល់ពេលគេឃើញថា របស់ថ្មីដូចគ្មានសមត្ថភាពដោះស្រាយ ដោះស្រាយតែក្រុមខ្លួនឯងដោះមិនចេញផង អញ្ចឹងរត់ទៅរករបស់ដើម ហើយត្រង់នេះឆ្នាំ១៩៩៨ នៅកម្ពុជាក៏មិនខុសអំពីនៅអឺរ៉ុបខាងកើតដែរ។ បោះឆ្នោតដំបូងប្រជាពលរដ្ឋនៅអឺរ៉ុបខាងកើត ដូចប៉ូឡូញ ដូចអីរត់ទៅរករបស់ថ្មី ហើយចុងក្រោយវិលត្រឡប់មករបស់ដើមដដែល ពីព្រោះអាថ្មីវាអត់កើត ពេលខ្លះមានអាថ្មីគេគ្រាន់បើគេមិនដឹងទេ ហើយថ្មីនៅកម្ពុជានោះ គឺថ្មីឆបោកតែម្តង។ បន្តមកទៀតយើងឃើញបែកមកមានគណបក្សសម រង្ស៊ី។ គណបក្សតមកក្រោយសុទ្ធតែអួតខ្លួនឯង ហើយបង្កើតភា្លមបែកគ្នាភា្លមៗ មូលហេតុអី ពួកគាត់មានគោលបំណងតែមួយទេ គឺគេចង់ផ្តួលរំលំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប៉ុន្តែគេគ្មានសមត្ថភាពក្នុងការរៀបចំគោលការរួមក្នុងការចង់ឈ្នះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺគេនាំគ្នាដើរតាមតែមេបក្ស។យើងមើលគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ គណបក្សដែលដឹកនាំដោយសម្តេចក្រុមព្រះ ទោះបីឈ្មោះអីក៏ដោយយើងមិនចាំបាច់និយាយកុំឲ្យប៉ះពាល់ ព្រោះឥឡូវគាត់ឈប់ធ្វើនយោបាយហើយ។ លើកទី២ អាចលើកទី៣ ក៏យើងមិនដឹង គឺដង្ហែរតាមសម្តេចក្រុមព្រះ។ ដល់គណបក្សសម រង្ស៊ី គេមិនប្រើពាក្យដង្ហែរតាមទេ ក៏ប៉ុន្តែដូចតែដង្ហែរតាមលោក សម រង្ស៊ី។ មក កឹម សុខា ក៏ដង្ហែរតាមដូចតែគ្នារួមទាំងល្មិល្មក់អីផ្សេងទៀតនាំគ្នាគិតតែឲ្យពីតម្លៃបុគ្គល។ ប៉ុន្តែគាត់មិនដែលនិយាយប្រាប់រាស្រ្តថា គណបក្សយើងខ្ញុំដើរតាមលោកប្រធានបក្សសម រង្ស៊ី ទេ ឬក៏ដើរតាមលោកប្រធានបក្ស កឹម សុខា ទេ អត់ទេ។ នៅតែអន់ជាងក្រុមព្រះ អ្នកគាំទ្រក្រុមព្រះនៅហ៊ាននិយាយដង្ហែរតាម ដូច្នេះបានតម្លាភាពបន្តិចដែរ គេបានបញ្ជាក់ប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ថាគេដង្ហែរតាមក្រុមព្រះ បើអ្នកគាំទ្របុគ្គល តែបើ សម រង្ស៊ី ក្តី កឹម សុខាក្តី ល្មិល្មក់ដទៃទៀតក្តី មិនដែលហ៊ានថា គណបក្សខ្លួនដើរតាមបុគ្គលទេ។ លើកមកនិយាយពិរោះអើយពិរោះដូច សម រង្ស៊ី កឹម សុខា ពិរោះមែនទែន ខ្ញុំនិយាយដូចច្រៀងបទ ស៊ិន ស៊ីសាមុត តែមាយាទមិនបានស្មើគេបន្តិចឡើយ។ ត្រង់នេះហើយដែលប្រជាពលរដ្ឋត្រូវដឹងថា នយោបាយត្រីចូលអន្លង់ នយោបាយភក់ថ្មី ទឹកថ្មីមួយច្រូចៗ វាអត់បានការទេ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ លោក សម រង្ស៊ី នេះបន្ទាប់ពីគាត់បានដកតម្រុយបង្គោលព្រំដែន ហើយគាត់បានភៀសខ្លួនដោយខ្លួនគាត់រត់ទៅសំងំសុខនៅបារាំង ហើយឃើញថាបន្ទាប់ពីសម រង្ស៊ី បានចាកចេញពីស្រុកហើយនោះសកម្មជនក្តី ឬក៏អ្នកគាំទ្រក្តី អ្នកគាំទ្រ សម រង្ស៊ី ក្តី ហើយជាពិសេស គឺមន្ត្រីរបស់គណបក្សសម រង្ស៊ី នេះតែម្តង តែងតែអះអាងនិងជម្រាបជូនសកម្មជនរបស់ខ្លួនថា សម រង្ស៊ី នឹងវិលមកក្នុងពេលឆាប់ៗ។ អញ្ចឹងការពន្យារពេលរបស់ សម រង្ស៊ី ដែលចាប់តាំងពីថ្ងៃចាកចេញពីស្រុកខ្មែរ រហូតមកទល់ពេលនេះ យើងគិតឃើញថា អស់រយៈជិត៤ឆ្នាំមកហើយ។ ឥឡូវនេះគណបក្សសម រង្ស៊ី រួមជាមួយនឹងបនរបស់គាត់នេះ គឺបានបន្លឺសម្លេងជាថ្មីទៀតថា អ្វីដែល សម រង្ស៊ី នៅក្រៅប្រទេសនេះ ហើយមិនបានចូលស្រុកនេះគឺដោយសារតែរាជរដ្ឋាភិបាលឃាត់ឃាំងមិនឲ្យ សម រង្ស៊ី វិលត្រឡប់មកក្នុងស្រុក ហើយថាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលមិនឲ្យ សម រង្ស៊ី ចូលក្នុងស្រុកនេះ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលខ្លាចវត្តមានរបស់ សម រង្ស៊ី ហើយទោះជាយ៉ាងណាក្តីនោះ គឺថាគេនឹងប្រមូលបរទេសទាំងឡាយទាំងពួង បង្ខំឲ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើយ៉ាងណាឲ្យ សម រង្ស៊ី ចូលស្រុកដើម្បីការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។ តើអំណះអំនាងរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំងនេះ លោកបណ្ឌិតយល់ឃើញយ៉ាងម៉េចដែរ?ហើយតើរដ្ឋាភិបាលពិតជាបានឃាត់ឃាំង សម រង្ស៊ី មិនឲ្យចូលស្រុកមែន? ឬក៏លោក សម រង្ស៊ី ជាអ្នកខ្លាចស្រមោលខ្លួនឯង?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ តាមពិតគឺគ្មាននរណាគេហាមឃាត់លោក សម រង្ស៊ី មិនឲ្យចូលស្រុកនោះទេ។ បើសិនជារដ្ឋាភិបាលហាមឃាត់ គឺគេអាចអនុវត្តច្បាប់សញ្ជាតិ ដោយដកហូតសញ្ជាតិគាត់ពីពលរដ្ឋខ្មែរនោះគឺគាត់មិនអាចមកស្រុកខ្មែរបានទេ។ សព្វថ្ងៃលោក សម រង្ស៊ី អាចមកស្រុកខ្មែរបាន ប៉ុន្តែបញ្ហារបស់ លោក សម រង្ស៊ី ដែលគាត់មកមិនបានគឺរឿងដែលគាត់មិនហ៊ានមកខ្លួនគាត់ទេ។ តាមពិតបើសិនជារដ្ឋាភិបាលតាមចាប់អ្នកដែលជាទណ្ឌិត គឺគេអាចធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសដ៏ទៃដើម្បីតាមចាប់បាត់ទៅហើយ។ ចំណែកករណីរបស់លោក សម រង្ស៊ី គឺរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានធ្វើនៅឡើយទេ ហើយគេមិនទាន់បានហាមមិនឲ្យចូល និងចាត់ទុកលោក សម រង្ស៊ី ជានីរទេសជននៅឡើយទេ។
តើហេតុអ្វីលោក សម រង្ស៊ី មិនហ៊ាននិយាយការពិតថាគាត់មកកម្ពុជាមិនបាន ដោយសារគាត់ជាប់ទោសពន្ធនាគារ និងខ្លាចអំណាចសាលក្រមតុលាការចាប់គាត់? នេះជាចំណុចពិតនៃមូលហេតុ។ ប៉ុន្តែលោក សម រង្ស៊ី បែរជាមិនហ៊ាននិយាយការពិតបែរជា ចោទថារដ្ឋាភិបាលមិនឲ្យគាត់មកទៅវិញ នេះជានយោបាយឆបោក។ ដោយសារលោក សម រង្ស៊ី មិនចង់ចូលមកខ្លួនឯងគាត់បានប្រើពាក្យឆបោកមួយទៀតថា រដ្ឋាភិបាលខ្លាច សម រង្ស៊ី ។ តើចំណុចណាដែលសម រង្ស៊ី អាចឈ្នះឆ្នោតធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនខ្លាចនោះ?។ ពួកគាត់តែងតែអួតថាឈ្នះឆ្នោតរហូត ទោះបីជានៅសល់១នាទីចុងក្រោយក៏ដោយ តែក្នុងចិត្តគឺគាត់ដឹងច្បាស់ណាស់ថាមិនអាចឈ្នះទេ តែពួកគាត់ខូច។ ពួកអ្នកនយោបាយប្រឆាំងទាំងនោះ ពុំដែលស្មោះត្រង់នឹងប្រជាពលរដ្ឋទេ សូម្បីតែជាមួយក្រុមរបស់គាត់ ក៏មិនស្មោះត្រង់ផង។
ចំពោះ NGO ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំង គឺមិនបានស្មោះត្រង់ចំពោះបេសកកម្មរបស់ខ្លួនទេ។ ពួកគាត់អាចមាននិន្នាការទៅគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងបាន គឺយើងមិនបដិសេធទេ ប៉ុន្តែនៅក្នុងការបំពេញភារកិច្ចក្នុងឯកសណ្ឋានជាអង្គការ NGO ក៏ដូចជាមន្ត្រី NGO ក្នុងពេលវេលាដែលខ្លួនកំពុងប្រតិបត្តិការងារ គឺត្រូវតែមានសុចរឹតភាពក្នុងការងារ។ ឧទាហរណ៍ រឿងដែលខ្លួនវាយតម្លៃថាបើអត់មានលោក សម រង្ស៊ី ការបោះឆ្នោតគ្មានប្រជាធិបតេយ្យ សេរី យុត្តិធម៌។ តើភាសានេះសុច្ចរឹតឬទេ? កន្លងមក ការបោះឆ្នោតគឺមានលោក សម រង្ស៊ី ចូលរួមទេ តែហេតុអ្វីបានជាមេអង្គការ NGO ទាំងអស់នោះអត់ទទួលស្គាល់លទ្ធផលការបោះឆ្នោតដែរ?។ មកដល់ពេលនេះ ដោយពួកគេមើលឃើញថាលោក សម រង្ស៊ី មកស្រុកខ្មែរអត់កើតទេ ដោយសារតែមានអំណាចនៃសាលក្រមរបស់តុលាការ ពួកគេទៅជានិយាយថា អត់លោក សម រង្ស៊ី គឺអត់ប្រជាធិបតេយ្យ អត់សេរី យុត្តិធម៌ ក្នុងការបោះឆ្នោត ។ ដូច្នេះអ្នកទាំងនោះ ពុំឈរលើអត្តសញ្ញាណនៃការយល់ដឹងលើការងារទេ។ អ្នកមានសិទ្ធិគាំទ្រចំពោះលោក សម រង្ស៊ី ប៉ុន្តែក៏ត្រូវតែហ៊ានឈរលើការពិតដែរ។ ដោយសារតែពួកប្រឆាំងដែលថិតក្នុងឯកសណ្ឋាន ជាគណបក្ស ឬជា NGO មិនស្មោះត្រង់ចំពោះភាសារបស់ខ្លួន និងការងាររបស់ខ្លួននោះហើយ បានជាពួកគេគ្មានសមត្ថភាពដើម្បីអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងឲ្យមានភាពល្អប្រសើរទៅមុខទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រជាពលរដ្ឋបច្ចុប្បន្ន គឺមានការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងបានយ៉ាងច្រើន ទាំងសតិសម្បជ្ជញ្ញៈ និងការយល់ដឹងអំពីដំណើរនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេស ហើយអាចយល់ និងមានមូលដ្ឋានពិចារណាច្រើនណាស់។ ច្បាប់គេបានហាមឃាត់មិនឲ្យមានអំពើហឹង្សា ហើយអំពើហឹង្សាមិនមែនគ្រាន់តែជាការវាយដំ លើរាងកាយទើបហៅថាជាអំពើហឹង្សាទេ តែការប្រើភាសាដែលគ្រោតគ្រាតទៅលើមនុស្សជាសាធារណៈ ដែលមានការអុជអាល ញុះញង់ និងបំភ្លៃមួលបង្កាច់អ្នកដ៏ទៃ ក៏ត្រូវជាប់គុគដែរ ពីព្រោះច្បាប់កម្ពុជាក៏បានចែងដែរ។ ប៉ុន្តែដោយសារនៅកម្ពុជា ទើបតែមានការបង្រួបបង្រួមជាតិទើបតែបាន ២០ឆ្នាំ ទើបកម្ពុជាតែងតែមានភាពទន់ភ្លន់ និងអត់ឱនចំពោះអ្នកទាំងអស់នោះ។ តាមពិតប្រជាធិបតេយ្យគឺវាអាស្រ័យទៅនឹងការចាក់គ្រឹះនៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ គឺមិនដូចជាអស់លោកប្រឆាំងដែលតែងតែអួតខ្លួនឯងថាជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។ ទោះបីជានៅប្រទេសណាក៏ដោយ ប្រជាធិបតេយ្យគឺ ត្រូវផ្សារភា្ជប់ទៅនឹងលក្ខខណ្ឌពិសេសជាក់ស្តែង និងកម្រិតរីកចម្រើនជាក់ស្តែងរបស់ប្រទេសនោះ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ មកដល់ពេលនេះ គឺជិតដល់រដូវកាលសន្យារបស់ពួកគណបក្សប្រឆាំងទៀតហើយ។ ចំណែកក្រុមគណបក្សប្រឆាំង ក៏បានចាប់ផ្តើមសន្យាតាមវេទិកានានា ជាបន្តបន្ទាប់ហើយ នៅពេលដែលពួកគេទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋ។
ចំពោះការសន្យាកន្លងមករបស់ គណបក្ស កឹម សុខា និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី មកដល់ពេលនេះតើបានចេញជាផលខ្លះហើយឬនៅ?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ គណបក្សប្រឆាំង ដែលតែងតែសន្យានេះ គឺសន្យាដោយភូតខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។ លោក កឹម សុខា ដែលសន្យាថាធ្វើមត្តេយ្យសាលានៅគ្រប់ភូមិនោះ គឺមិនអាចធ្វើបានបាត់ទៅហើយ ពីព្រោះគាត់គ្មានលុយធ្វើទេ ហើយក៏ជាការសន្យាដើម្បីបោកយកសន្លឹកឆ្នោតពីប្រជាពលរដ្ឋដែរ ពីព្រោះសូម្បីតែនៅអាមេរិកក៏គ្មានគេធ្វើសាលាមត្តេយ្យរបស់រដ្ឋនៅគ្រប់ភូមិដែរ។ ប៉ុន្តែបើជាសាលាមត្តេយ្យឯកជន នោះអាចមានពីព្រោះជារដ្ឋដែលមានសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី គឺគេអាចវិយោគ។
ចំពោះការសន្យារបស់ កឹម សុខា ថាផ្តល់កុំព្យូទ័រមួយ ឬឡានមួយឲ្យមន្ទីរឃុំនោះ គឺ កឹម សុខា មិនទាន់បានបញ្ជាក់ថាផ្តល់ទៅឲ្យមន្ទីរឃុំដើម្បីប្រើប្រាស់ទេ គឺគ្រាន់តែឲ្យទៅមេឃុំរបស់គណបក្សខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ នេះជាចរឹតភូតកុហកប្រជាពលរដ្ឋរបស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ពីព្រោះរបស់ទាំងនោះពួកគេមិនបានធ្វើការចុះបញ្ជីជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ឃុំនៅឡើយទេ។ ដូច្នេះការសន្យារបស់ពួកគេនេះ ទោះបីជាទិញបានហើយក៏មិនហ៊ានចាត់ចែងផ្តល់ឲ្យដែរ ពីព្រោះគេមិនហ៊ានបញ្ជាក់ច្បាស់ថាជារបស់ឃុំទេ។ អញ្ចឹងនេះជាការសន្យាវ័ន្តក របស់ កឹម សុខា ។
លោក សត្យា រក្ស
សំណួរ៖ មកដល់ពេលនេះអស់រយះពេលជាងពីរខែហើយក្រោយពីការសន្យារបស់គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស។ តើ កឹម សុខា ដែលទៅបរទេសនោះ គឺជាចេតនាពន្យារពេលនៃការដោះបំណុលសន្លឹកឆ្នោត ឬជាការគេចវេសពីការសន្យារបស់ខ្លួន?
លោកបណ្ឌិត ឈឹម ផលវរុណ
ចម្លើយ៖ ចំណុចនេះ គេហៅថា ភូតច្រើន ច្រើនចាញ់អាត្មា ។ មកដល់សម័យនេះអ្នកដែលភូតប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីសន្លឹកឆ្នោតគឺខុសហើយ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមិនល្ងង់ទេ។ ប្រជាពលរដ្ឋក៏ធ្លាប់ទៅទាមទារការទិញសន្លឹកឆ្នោតជំពាក់របស់ កឹម សុខា ដែរ។ ប៉ុន្តែក្រុមរបស់លោក កឹម សុខា នេះកំពុងតែអូសបន្លាយពេលទើបប្រជាពលរដ្ឋស្ងប់ទៅវិញ។ ការពិតនៅពេលដែលគាត់ទៅក្រៅ ប្រសិនបើបរទេសគាំទ្រ ទទួលហឹកហាក់ដូចការអួតរបស់គាត់នោះ ប្រហែលជាមានការភ្ញាក់ផ្អើលហើយ តែតាមពិតគឺអត់មានទេ។ ចំពោះល្បិចបោករបស់កឹម សុខា កាលពីឆ្នាំ២០០៨ គឺធ្លាប់បោកម្តងរួចមកហើយ។ កឹម សុខា បានសន្យាថា នៅអាមេរិក មានរដ្ឋ៥២ ចំណែកនៅកម្ពុជាយើងមាន២៤ខេត្តក្រុង ហើយរដ្ឋនៅអាមេរិកមួយ នឹងជួយខេត្តនៅកម្ពុជាមួយ នេះជាការភូតសុទ្ធសាធ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋអាចសួរទៅទូតអាមេរិកនៅកម្ពុជាបាន ថាតើអាមេរិកមានគោលនយោបាយរដ្ឋមួយជួយខេត្តមួយនៅកម្ពុជាឬទេ? ដោយសារការភូតបែបនេះហើយទើប កឹម សុខា ដែលធ្លាប់អួតថាខ្លួននឹងទទួលបានពី៥០ ទៅ៦០ កៅអីនៅឆ្នាំ២០០៨នោះ គឺបានត្រឹមតែ៣កៅអីប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់មកការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១២ គាត់បានភូតទៀតថា បើជាប់ឃុំមួយនោះនឹងយករដ្ឋនៅអាមេរិកនោះមកជួយឃុំនោះមួយ។ ប៉ុន្តែយើងស្នើឲ្យតែខ្មែរមួយក្រុមដែលនៅអាមេរិក ក្នុងរដ្ឋនីមួយៗនោះប្រមូលគ្នាឲ្យតែបានមកជួយឃុំមួយទៅគឺបានហើយ តែប្រហែលជាមិនបានទៅទៀត។ បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋត្រូវដឹងថា ខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ក៏គេហត់នឿយ ប្រឹងប្រែងធ្វើការដូចយើងធ្វើការនៅកម្ពុជាដូចគ្នា។ ភាគច្រើនខ្មែរនៅអាមេរិកនោះមិនទាន់មានលុយទិញផ្ទះបាននៅ នៅឡើយទេ។ អ្នកខ្លះត្រូវចាញ់បោកល្បែងនយោបាយជាមួយ កឹម សុខា អស់លុយរលីងរហូតដល់លែងលះ ប្តីប្រពន្ធទៀត។ ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវយល់ថា នៅក្នុងឃុំមួយ បើប្រជាពលរដ្ឋមិនចូលរួមនោះឃុំនោះមិនអាចធ្វើអ្វីចេញទេ។ ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋត្រូវមើលឲ្យច្បាស់ ហើយមិនត្រូវចាញ់បោកនូវភាសាបោកប្រាស់របស់ កឹម សុខា ទៀតទេនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ខាងមុខនេះ៕
សម្រង់ព័ត៌មាន៖ លោក នូ សាវុធឌី