ដោយ: សុគន្ធ (CEN)
ភ្នំពេញ: ក្នុងរយៈពេលមួយសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ មានរឿងរ៉ាវនយោបាយជាតិជាច្រើនបានកើតឡើង។ សម្រាប់ព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយប្រចាំសប្តាហ៍ ចាប់ថ្ងៃទី១៣ ដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ គេហទំព័រ CEN សូមសង្ខេបជូននូវហេតុការណ៍សំខាន់ៗ ដូចខាងក្រោម៖
១. អ្នកនាំពាក្យ បដិសេធការក្លែងលិខិតឆ្លងឆ្លើយ រឿងផ្តាច់សម្ព័ន្ធភាពរវាងលោក សមរង្ស៊ី និងលោកកឹមសុខា
អស់ពីការក្លែងលិខិត បំផ្លើសព័ត៌មានមកលើថ្នាក់ដឹកនាំកំពូល របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅថ្ងៃ១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ចូលដល់ការក្លែងលិខិតបង្ហោះ តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណេត ក្នុងហ្វេសប៊ុក លើថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តាច់សម្ព័ន្ធភាព ឈប់ចូលរួមបង្កើតគណបក្សនយោបាយរួមគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យ បានប្រកាសបដិសេធថា លិខិតទាំងពីរនោះជាលិខិតក្លែងបន្លំ ខណៈដែលសម្ព័ន្ធភាពគណបក្សប្រឆាំង កំពុងដំណើរការទៅមុខ។
លោក ប៉ុល ហំម អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកនាំពាក្យចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ CEN នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ថា លិខិតរបស់លោកសមរង្ស៊ី និងលិខិតរបស់លោកកឹមសុខា ដែលធ្វើនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយត្រូវបានគេផ្សព្វផ្សាយ បង្ហោះតាមអ៊ីមែល និងហ្វេសប៊ុកនោះ គឺជារឿងមិនពិតទេ។
លោក ប៉ុល ហំម បានបន្ថែមថា "នោះជារឿងក្លែងក្លាយ។ មិនដឹងនរណាទេ គេក្លែង ក្លាយលិខិតនោះ។ អត់ពិតទេ ប្រហែលជាមានអ្នកគេភ័យព្រួយបារម្ភ ពីរឿងដែលយើងរួបរួមគ្នា បានជាគេធ្វើដូច្នោះ ដើម្បីឲ្យមតិសាធារណជនច្របូកច្របល់។ ប៉ុន្តែអត់អីទេ យើងមិនរវល់ខ្វល់នឹងរឿងអ៊ីចឹងៗទេ ដល់ពេលការពិតនឹងឃើញ នៅពេលយើងចុះបញ្ជីគណបក្ស នៅពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ"។
លោក ប៉ុល ហំម ក៏បានព្រមានថា បើតាមច្បាប់ អ្នកដែលក្លែងលិខិត និងអ្នកយកលិខិតនោះទៅផ្សព្វផ្សាយបន្ត ក៏ត្រូវមានទោសផងដែរ។
២. លោក សៅ រ៉ានី ទទួលតំណែងជាប្រធានស្ដីទី គណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ
លោក សៅ រ៉ានី អគ្គលេខាធិការគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ ត្រូវបានផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តឲ្យធ្វើជាប្រធានស្តីទី ជំនួសលោក ឈឹម សៀកឡេង ដែលបានលាឈប់។ ចំណែកលោក ផែង ហេង ត្រូវបានជ្រើសតាំងឲ្យធ្វើជាអគ្គលេខាធិការគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ។
ការសម្រេចនេះ បានធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំប្រធានប្រតិបត្តិ ប្រធានក្រុមការងារទាំង ២៤ រាជធានី-ខេត្ត និងគណៈកម្មការនាយកគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ នៅស្នាក់ការកណ្តាលគណបក្ស ខាងលិចវិទ្យាល័យឥន្ទ្រទេវី។
លោក សៅ រ៉ានី ដែលទើបទទួលតំណែង ជាប្រធានស្តីទីគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ បាននិយាយថា កិច្ចប្រជុំបានផ្តោតទៅលើបញ្ហាសម្តេចក្រុមព្រះ និងលោក ឈឹម សៀកឡេង លាឈប់ពីនយោបាយ និងនយោបាយបង្រួបបង្រួម រវាងគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ ជាមួយនឹងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដែលគ្រោងធ្វើសមាជនៅថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។ គណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ អាចធ្វើសមាជនៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ដើម្បីប្តូរឈ្មោះពីគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ ទៅជាគណបក្សជាតិនិយមវិញ។
៣. របាយការណ៍៖ រយៈពេល ៦ខែ ឆ្នាំ២០១២ ថៃបាញ់សម្លាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ៣៨ នាក់
ក្នុងរយៈពេល ៦ខែ ឆ្នាំ២០១២ គិតចាប់ពីខែមករា ដល់ខែមិថុនា សមត្ថកិច្ចថៃបានបាញ់សម្លាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ចំនួន ៣៨ នាក់។ នេះបើតាមរបាយការណ៍បូកសរុបសង្ខេបលទ្ធផលការងារ ប្រចាំឆមាសទី១ និងទិសដៅឆមាសទី២ ឆ្នាំ២០១២ របស់ការិយាល័យទំនាក់ទំនងព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។
របាយការណ៍ចំនួន ៥ ទំព័រ ចុះថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ធ្វើនៅប៉ោយប៉ែត ចុះហត្ថលេខាដោយលោកឧត្តមសេនីយ៍ត្រី ពេជ្រ វណ្ណា ប្រធានការិយាល័យទំនាក់ទំនងព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ បានបង្ហាញថា ក្នុងរយៈពេល ៦ខែ គិតចាប់ពីខែមករា ដល់ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១២ ករណីពលរដ្ឋកម្ពុជាកាប់ឈើនៅតាមព្រំដែន ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចថៃបាញ់ស្លាប់ចំនួន ៣៨ នាក់, របួសចំនួន ១០ នាក់, ដាក់ពន្ធនាគារ ១៩៤ នាក់ និងបាត់ខ្លួនចំនួនម្នាក់ សរុបចំនួន ២៤៣ នាក់។ ក្នុងនោះ ថៃបានដោះលែងពលរដ្ឋកម្ពុជា ចំនួន ៨០ នាក់ (ស្រីចំនួន ២ នាក់) ដោយក្នុងនោះ ករណីកាប់ឈើចំនួន ៤៦ នាក់ និងករណីឆ្លងដែនខុសច្បាប់ចំនួន ៣៤ នាក់។
របាយការណ៍បង្ហាញផងដែរថា សមត្ថកិច្ចថៃចាប់បញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាឆ្លងដែនខុសច្បាប់ ត្រឡប់មកកម្ពុជា ចំនួន ១.៤៦៥ លើក សរុបចំនួន ៦៨.៦៥៩ នាក់ ដោយមានស្ត្រីចំនួន ២០.៤៨៨ នាក់ និងកុមារចំនួន ៥.៩៩១ នាក់។
របាយការណ៍ដដែលក៏បានបង្ហាញទៀតថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបានឆ្លងដែនទៅកាន់ប្រទេសថៃ ក្នុងរយៈពេល ៦ខែ ឆ្នាំ២០១២ មានចំនួន ១.៩៣៩.៦០៩ នាក់ ស្ត្រីចំនួន ៦៥៧.៥៨០ នាក់។ រីឯប្រជាពលរដ្ឋថៃចូលប្រទេសកម្ពុជា ចំនួន ១.៤៤០.៤១៤ នាក់ ស្ត្រីចំនួន ៥០៤.០៦៥ នាក់។ ចំណែកជនបរទេសចូលមកប្រទេសកម្ពុជា មានចំនួន ៣៣០.៣៦០ នាក់ ស្ត្រីចំនួន ១៥២.៦៧៥ នាក់។ ជនបរទេសចេញពីប្រទេសកម្ពុជា មានចំនួន ៣០៨.៧៤៧ នាក់ ស្ត្រីចំនួន ១៤៦.២២២ នាក់។ ដោយឡែក ពលករកម្ពុជាទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស មានចំនួន ២៥.១៩៩ នាក់។
៤. គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស រៀបចំសមាសភាពបង្កើតគណបក្សថ្មី
មកដល់ពេលនេះ គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស កំពុងរៀបចំសមាសភាព ដើម្បីឈានទៅបង្កើតគណបក្សថ្មីរួមគ្នា គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស បានព្រមព្រៀងចុះហត្ថលេខាជាថ្មី កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ ដើម្បីបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពគណបក្សប្រឆាំង ក្នុងចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ប៉ុល ហំម អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកនាំពាក្យចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ បានលើកឡើងថា "យើងបម្រុងនឹងធ្វើ (ចុះបញ្ជីបង្កើតគណបក្សថ្មី) នៅពេលឆាប់ៗ។ ឥឡូវនេះយើងកំពុងរៀបចំអ្នក ៨០ នាក់ ដែលចេញពីគណបក្សទាំងពីរ គឺគណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីបង្កើតគណបក្សថ្មី។ យើងមិនអាចរំលាយគណបក្សយើងទាំងពីរចោលបានភ្លាមទេ ដោយសារតែយើងមានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ស្រុកខណ្ឌរាជធានី-ខេត្ត។ ដូច្នេះយើងរកអ្នកដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងតួនាទីក្នុងគណបក្សចាស់នេះ ដើម្បីទៅបង្កើតគណបក្សថ្មី ដល់ពេលជិតដល់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ទើបអ្នកដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា ទៅឈរឈ្មោះក្នុងគណបក្សថ្មីនោះ"។
លោក ប៉ុល ហំម បានបន្ថែមថា "អ្នកនៅក្នុងរដ្ឋសភាឥឡូវ ក៏ចេញទៅអត់ទាន់បានដែរ។ ទាល់តែជិតដល់ពេលបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៣ ទើបគេចេញពីគណបក្សចាស់ ទៅឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅគណបក្សថ្មីបាន។ យើងធ្វើនេះឲ្យស្របច្បាប់ ដើម្បីរក្សាអាសនៈដែលយើងខំរកទាំងពីរគណបក្ស។ ដូច្នេះពេលនេះយើងកំពុងរៀបចំសមាសភាព អ្នកទាំង ៨០ នាក់ ដើម្បីបង្កើតគណបក្សថ្មី ដោយមិនមានលោក កឹមសុខា ទេ។ តែលោកសមរង្ស៊ី អាចនឹងចូលបាន នៅក្នុងសមាសភាពគណបក្សថ្មីនៅពេលនេះ។ យើងកំពុងរៀបចំនៅថ្ងៃនេះ គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ពិនិត្យមើលសមាសភាពនរណាខ្លះដែលអាចនឹងទៅចូលរួមបង្កើតគណបក្សថ្មីបាន។ យើងធ្វើដោយគោលការណ៍ស្ម័គ្រចិត្តទេ។ ប៉ុន្តែសមាជិកសភារបស់យើង ៣ រូប ដែលមានទាំងឯកឧត្តម កឹម សុខា ទៅមិនទាន់បានទេ។ ប៉ុន្តែឯកឧត្តម សមរង្ស៊ី បើសិនជាមិនពាក់ព័ន្ធនឹងផ្លូវច្បាប់ទេ គាត់ប្រហែលជាចេញទៅមុន មើលទៅ"។
៥. ជម្លោះដីនៅខេត្តក្រចេះ រាលដាលដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញដីកាកោះហៅលោក ចាន់ សុវ៉េត បុគ្គលិកអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ឲ្យចូលឆ្លើយបំភ្លឺនៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។ ក្នុងដីកាចេញដោយលោក ឆែ វីរៈ ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចោទប្រកាន់លោក ចាន់ សុវ៉េត ពីបទ ផ្តល់ជំនួយដល់ចារីជាអាទិ៍ ប្រព្រឹត្តនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ តាមបញ្ញត្តិមាត្រា ៥៤៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ ការចោទប្រកាន់នោះ ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីនៅខេត្តក្រចេះ។
ជម្លោះដីនៅភូមិប្រម៉ា ឃុំកំពង់ដំរី ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ ដែលរដ្ឋាភិបាលបង្ក្រាបកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ ក៏ត្រូវបានតុលាការភ្ជាប់ករណីនោះ ដើម្បីចោទប្រកាន់លោក ម៉ម សូណង់ដូ នាយកវិទ្យុសំបុកឃ្មុំ FM 105 MHz និងជាប្រធានសមាគមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ។ លោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។
ក្នុងសំណុំរឿងរបស់លោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានគេទម្លាយឲ្យដឹងថា ភ្នាក់ងារសមាគមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ នៅខេត្តក្រចេះ ៤នាក់ ដែលជាប់ចោទ ហើយត្រូវបានតុលាការលើកលែងចោទប្រកាន់ និងប្រែក្លាយជាសាក្សីវិញនោះ នឹងត្រូវចូលបំភ្លឺសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។
៦. បទឧទ្ទេសនាមរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ពីបញ្ហាព្រំដែន ជាង ៥ ម៉ោង ក្នុងរដ្ឋសភា បោះពុម្ពជាសៀវភៅ និងចម្លងជាខ្សែអាត់
ក្នុងពិធីចែកសញ្ញាប័ត្រដល់និស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សា របស់សាកលវិទ្យាល័យបៀលប្រាយ នៅកោះពេជ្រ នាព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា បទឧទ្ទេសនាមរបស់សម្តេច ដែលបានបកស្រាយលើបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម នៅរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ រយៈពេលជាង ៥ ម៉ោង នឹងត្រូវបោះពុម្ពជាសៀវភៅ ព្រមទាំងចងក្រងជាខ្សែអាត់ ដើម្បីទុកជាឯកសារ។
សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា "រយៈពេលជាង ៥ ម៉ោងនោះ មិនបានធ្វើឲ្យខ្ញុំអស់កម្លាំង ចុះខ្សោយទេ ប៉ុណ្ណឹងល្មមហើយ តែក៏នៅមានប្រធានបទជាច្រើន ត្រូវនិយាយ។ ឥឡូវសៀវភៅក៏ត្រូវចេញ ហើយអា ឌីវីឌី ឬកាសែត ថេបអីហ្នឹង គឺថា តែមានរឿងអី ចាក់អាហ្នឹងហើយ។ បោះចេញជាសៀវភៅ ទាំងភាសាខ្មែរទាំងភាសាអង់គ្លេស នូវអត្ថបទឧទ្ទេសនាមនោះ ហើយយកទៅធ្វើជាមូលដ្ឋានទៅ ហើយនាំគ្នាវិភាគទៅ ព្រឹត្តិការណ៍វាបានវិវត្តន៍មកអ៊ីចឹង។ បើចង់ដឹងថ្ងៃហ្នឹង តើថ្ងៃពីម្សិល វាមានស្អី"។
ជាមួយនឹងប្រសាសន៍ដូច្នេះ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានលើកឡើងថា សម្តេចមិនចង់តមាត់តកជាមួយនឹងក្រុមអ្នកដែលបន្តរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងរឿងព្រំដែននោះឡើយ។ សម្តេចក៏បានរម្លឹកផងដែរ អំពីប្រសាសន៍របស់សម្តេចនៅក្នុងរដ្ឋសភា ពាក់ព័ន្ធនឹងសារបាន និងដើមទងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រព្រំដែនកម្ពុជា និងវៀតណាម ដោយគេមិនអាចច្បិចយកតែមួយកន្លែងមកនិយាយបានទេ។
៧. សមាជបញ្ចូលគណបក្សរាជានិយមទាំងពីរ គឺ ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច មិនរុះរើក្បាលម៉ាស៊ីនទេ
នៅក្រោយការធ្វើសមាជបញ្ចូលគ្នា រវាងគណបក្សរាជានិយមទាំងពីរ ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច មិនមានមានការផ្លាសប្ដូរថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សឡើយ។ នេះបើតាមការអះអាងពីលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នៅក្នុងសន្និសីទកាសែត កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។
លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានមានប្រសាសន៍ថា សមាជវិសាមញ្ញនៃការបញ្ចូលគ្នា រវាងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និងជាតិនិយម នៅថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច មិនមានការរុះរើថ្នាក់ដឹកនាំនោះទេ ដោយលោក កែវ ពុទ្ធរស្មី នៅតែជាមគ្គុទ្ទេសក៍ និងរូបលោក (ញឹក ប៊ុនឆៃ) ជាប្រធានប្រតិបត្តិ និងលោក ហ៊ុន ភឿង អគ្គលេខាធិការគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដដែល។
លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានបញ្ជាក់ថា “នៅក្នុងសមាជ គឺអត់មានការជ្រើសរើសប្រធានទេ ហើយការធ្វើសមាជថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ គ្រាន់តែជាសមាជរួមបញ្ចូលពីគណបក្សជាតិនិយម នរោត្តមរណឫទ្ធិ ចូលមកក្នុងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដោយមិនទាន់បានឈានទៅដល់ការជ្រើសរើសថ្នាក់ដឹកនាំឡើងវិញទេ ពីព្រោះវាត្រូវអាណត្តិ ៥ ឆ្នាំម្តង ហើយគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ទើបតែបានធ្វើសមាជរួចបានមួយឆ្នាំ”។
៨. គ.ជ.ប. ចាប់ផ្តើមទទួលចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍ ដើម្បីតាមដានការចុះឈ្មោះ និងការបោះឆ្នោត
គ.ជ.ប. បានចេញសេចក្តីជូនដំណឹងដល់សមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សនយោបាយ ស្តីពីការដាក់ពាក្យសុំចុះឈ្មោះជាអ្នកសង្កេតការណ៍។ អ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្រោយពីបានទទួលស្គាល់ និងអនុញ្ញាតជាផ្លូវការពី គ.ជ.ប. រួចហើយ មានសិទ្ធិសង្កេតមើលដំណើរការនៃការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះ និងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១២ ព្រមទាំងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៥។
សេចក្តីប្រកាសរបស់ គ.ជ.ប. ចុះថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ បង្ហាញថា សមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលមានបំណងចូលរួមសង្កេតការណ៍ដំណើរការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះ និងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១២ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៥ ឆ្នាំ២០១៣ ត្រូវមកយកគំរូពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍ នៅទីស្តីការ គ.ជ.ប. និងត្រូវដាក់ពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន នៅទីស្តីការ គ.ជ.ប. រៀងរាល់ម៉ោងធ្វើការ ចាប់ពីថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។ រីឯអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ និងប្រទេសនានា ដែលមានបំណងចូលរួមសង្កេតមើលដំណើរការទាំងនេះ ត្រូវមកយកគំរូពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិ នៅទីស្តីការ គ.ជ.ប. និងដាក់ពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន នៅទីស្តីការ គ.ជ.ប. រៀងរាល់ម៉ោងធ្វើការ ចាប់ពីថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ដល់ថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។
ដោយឡែក ចំពោះគណបក្សនយោបាយ ដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ មានសិទ្ធិចាត់តាំងតំណាងពេញសិទ្ធិរបស់ខ្លួនម្នាក់ និងតំណាងបម្រុង ម្នាក់ ដើម្បីសង្កេតមើលដំណើរការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះ និងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅក្នុងឃុំសង្កាត់នីមួយៗ ដោយត្រូវដាក់ពាក្យសុំចុះឈ្មោះតំណាងរបស់ខ្លួន ទៅក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ តាមទម្រង់បែបបទលេខ ១០០៧ ចាប់ពីថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១២។
តាមប្រតិទិនរបស់ គ.ជ.ប. ការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះ និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១២ នឹងត្រូវធ្វើឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ នៅតាមសាលាឃុំសង្កាត់ទូទាំងប្រទេស។ ការពិនិត្យ និងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលមានរយៈពេល ៤២ ថ្ងៃនេះ ដើម្បីអ្នកបោះឆ្នោត មានសិទ្ធិទៅបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ អាណត្តិទី៥ ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។
៩. កម្ពុជា ដោះដូរឯកអគ្គរាជទូតនៅហ្វីលីពីន ក្រោយមានការឆ្លងឆ្លើយលិខិត រឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានសម្រេចតែងតាំងលោកស្រី ទួត បញ្ញា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេស ជាឯកអគ្គរាជទូតថ្មី ប្រចាំប្រទេសហ្វីលីពីន ជំនួសលោក ហើស សិរីធន អតីតឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា។ ការផ្លាស់ប្តូរឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា ប្រចាំប្រទេសហ្វីលីពីន ត្រូវបានធ្វើឡើងភ្លាមៗ ក្រោយពីកម្ពុជា និងហ្វីលីពីន កើតមានជម្លោះប៉ាកា តាមរយៈលិខិតក្នុងរឿងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ក៏ប៉ុន្តែលោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យការបរទេសកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់ថា ការផ្លាស់ប្តូរឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា ប្រចាំនៅប្រទេសហ្វីលីពីន នៅពេលនេះ ជារឿងធម្មតាប៉ុណ្ណោះ មិនមែនមកពីបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះឡើយ។
លោក កុយ គួង បានមានប្រសាសន៍នៅរសៀលថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ថា "ជារឿងធម្មតា មិនមែនជារឿងប្លែកទេ នៅពេលដែលក្រសួងការបរទេស ឬក៏រដ្ឋាភិបាលយល់ឃើញថា មានការចាំបាច់ត្រូវផ្លាស់ប្តូរ គឺយើងត្រូវតែផ្លាស់ប្តូរ។ ដូច្នេះ វាជារឿងធម្មតា។ មិនមែនជារឿងប្លែក ឬក៏ជារឿងភ្ញាក់ផ្អើលអ្វីទេ។ កន្លងមក ខ្ញុំសង្កេតឃើញឯកអគ្គរដ្ឋទូតមកកម្ពុជាក៏អីចឹងដែរ។ ខ្លះបានមួយឆ្នាំតិចតួច គាត់ត្រូវការផ្លាស់ប្តូរទៅវិញ។ គាត់ដាក់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតថ្មីមកវិញ។ ដូច្នេះជារឿងធម្មតាទេ អត់មានអីជារឿងប្លែកទេ"។
លោក កុយ គួង បានបន្ថែមថា សម្រាប់ឯកអគ្គរាជទូត ឬឯកអគ្គរដ្ឋទូត គឺមិនមានរយៈពេលកំណត់អាណត្តិឆ្នាំទេ ទៅតាមភាពចាំបាច់ និងការតែងតាំងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឬក្រសួងការបរទេស។ លោកក៏បានបញ្ជាក់ទៀតថា "ការផ្លាស់ប្តូរឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា ប្រចាំប្រទេសហ្វីលីពីន ជារឿងធម្មតាទេ ហើយមិនមានអ្វីប្រែប្រួលទេ ដោយទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងហ្វីលីពីន ក៏ប្រព្រឹត្តទៅជាធម្មតា"។
១០. ក្រសួងមហាផ្ទៃ រង់ចាំពិនិត្យសំណុំបែបបទ សុំចុះបញ្ជីគណបក្សប្រឆាំងថ្មី "គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ"
សម្ព័ន្ធភាពគណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស បានសម្រេចថា នឹងនាំយកសំណុំបែបបទ ទៅចុះបញ្ជីគណបក្សប្រឆាំងរួមគ្មាថ្មីមួយ ដែលមានឈ្មោះថា "គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ" នៅថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ស្របតាមច្បាប់ ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ។ រីឯអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានអះអាងថា ស្ថាប័នមួយនេះ រង់ចាំពិនិត្យលើសំណុំបែបបទនោះ មុននឹងសម្រេចថា យល់ព្រម ឬក៏បដិសេធ។
នៅរសៀលថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានមានប្រសាសន៍ថា "ក្រសួងមហាផ្ទៃ បើកទ្វារធ្វើការរហូត ហើយការសម្រេចចុះ ឬមិនចុះ គឺមិនមែនថា ដាក់ភ្លាមមក ហើយយើងសម្រេចភ្លាមទេ គឺក្រសួងមហាផ្ទៃ មានរយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ ដើម្បីធ្វើការងារ ក្នុងការឆ្លើយទៅតាមច្បាប់ (ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ)"។
លោក ប៉ុល ហំម អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សរួបរួមរវាងគណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស នឹងត្រូវបំពេញបែបបទ យកទៅចុះឈ្មោះជាផ្លូវការ នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។
គណបក្សប្រឆាំងថ្មីនោះ មានលោកសមរង្ស៊ី ធ្វើជាប្រធានគណៈកម្មាធិការបណ្តោះអាសន្ន ដែលមាន ៧ រូប (មកពីគណបក្សសមរង្ស៊ី ៤រូប និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ៣រូប)។ រីឯលោក ប៉ុល ហំម អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការបណ្តោះអាសន្ននោះ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក សម រង្ស៊ី ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស មានឈ្មោះជាទណ្ឌិត ឬអ្នកជាប់ទោស ដោយត្រូវតុលាការសម្រេចផ្តន្ទាទោសជាស្ថាពរ ក្នុងរឿងដកតម្រុយបង្គោលព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម កាលពីចុងឆ្នាំ២០០៩។
ក្នុងករណីនេះ លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានលើកយកមាត្រាមួយចំនួន ក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត និងច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដើម្បីធ្វើជាសំអាង។ លោកមានប្រសាសន៍ថា "ក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ បានកំណត់ច្បាស់ថា ទណ្ឌិតមិនអាចបោះឆ្នោត និងមិនអាចឈរឈ្មោះ ឲ្យគេបោះឆ្នោតបានទេ។ អ៊ីចឹងករណីនេះច្បាស់ហើយថា លោក សម រង្ស៊ី មិនអាចឈរឈ្មោះជាតំណាងរាស្ត្របានទេ។ ប៉ុន្តែក្នុងច្បាប់ ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ មិនទាន់បានចែង ថាតើទណ្ឌិតមិនអាចធ្វើជាប្រធានបក្សបាននោះទេ។ វាមិនទាន់មានកន្លែងណាកំណត់ ចែងដូច្នេះទេ"។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ បានបន្ថែមថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ មានសិទ្ធិ ១៥ ថ្ងៃ ក្រោយពីទទួលសំណុំបែបបទ សុំចុះឈ្មោះគណបក្សថ្មី ដើម្បីឆ្លើយតបថា ទទួលចុះ ឬក៏មិនទទួលចុះបញ្ជីជាផ្លូវការ សម្រាប់គណបក្សថ្មីនោះ។
១១. រដ្ឋាភិបាល ចេញផ្សាយឯកសាររបស់សម្តេចហ៊ុនសែន សម្រាប់អធិប្បាយផ្តល់ការបំភ្លឺរដ្ឋសភា ពីបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ បានចេញផ្សាយនូវកម្រងឯកសាររបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សម្រាប់អធិប្បាយ ផ្តល់ការបំភ្លឺ ស្តីពីបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ដល់អង្គប្រជុំរដ្ឋសភា។ កម្រងឯកសារនោះ ត្រូវបានបោះពុម្ពជាសៀវភៅផងដែរ។
កម្រងឯកសារ ដែលមាន ៨៦ ទំព័រនោះ មានចំណងជើងធំថា "អត្ថបទគោល របស់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្រាប់អធិប្បាយ ផ្តល់ការបំភ្លឺ ស្តីពី ការងារបោះបង្គោលខណ្ឌសីមាព្រំដែនគោក និងការកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រ រវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គរដ្ឋសភា ថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២"។
១២. ព្រះមហាក្សត្រ យាងនិវត្តមកកាន់មាតុប្រទេសវិញហើយ
ព្រះមហាក្សត្រ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហមុនី បានយាងនិវត្តមកកាន់មាតុប្រទេសវិញហើយ កាលពីម៉ោង ៣ និង ៣០នាទី រសៀលថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។ ព្រះមហាក្សត្រ បានយាងចេញទៅកាន់ប្រទេសចិន ដើម្បីពិនិត្យព្រះរាជសុខភាព និងចូលក្រាបបង្គំគាល់ព្រះរាជបិតា និងព្រះរាជមាតារបស់ព្រះអង្គ នៅទីក្រុងប៉េកាំង កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។
ក្នុងពេលទទួលព្រះរាជដំណើររបស់ព្រះករុណា នារសៀលនេះ នៅព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ គេឃើញវត្តមានរបស់សម្តេច ជា ស៊ីម ប្រធានព្រឹទ្ធសភា សម្តេច ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីជាច្រើនរូបផ្សេងទៀត។
ព្រះករុណា ព្រះមហាក្សត្រ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហមុនី បានយាងទៅពិនិត្យព្រះរាជសុខភាព នៅប្រទេសចិន និងចូលក្រាបបង្គំគាល់ព្រះមាតាព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ ដែលគង់នៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។
១៣. លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលគ្រោងបង្កើត ប្រឈមឧបសគ្គតាមផ្លូវច្បាប់
មេគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ប្រឈមនឹងឧបសគ្គផ្លូវច្បាប់ ក្នុងការវិលមកក្នុងជីវិតនយោបាយ សម្រាប់ការប្រកួតប្រជែង ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងអ្នកតំណាងរាស្ត្រ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០១៣ និងការដឹកនាំគណបក្សថ្មី “គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ” ដែលជាគណបក្សគ្រោងបង្កើតថ្មី របស់គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ពីព្រោះលោក សម រង្ស៊ី ជាប់ឈ្មោះជាទណ្ឌិត ក្រោមអំណាចសាលដីកាតុលាការកម្ពុជា។
លោក ទេព នីថា អគ្គលេខាធិការ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) បានមានប្រសាសន៍ពន្យល់ថា ចំពោះការចុះបញ្ជីគណបក្ស គឺទាក់ទងទៅនឹងច្បាប់ ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ ដែលត្រូវចុះបញ្ជី នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ពីព្រោះនៅពេលនេះ មិនទាក់ទងនឹង គ.ជ.ប. ទេ។
លោក ទេព នីថា បានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា “ប៉ុន្តែអ្វីទាក់ទង គ.ជ.ប. នៅពេលដែលគណបក្សត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការរួចហើយ នៅពេលបញ្ជូនបេក្ខជនមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅ គ.ជ.ប. គឺគ្រប់បេក្ខជនត្រូវមានគ្រប់លក្ខខណ្ឌច្បាប់កំណត់ ទើបយើងអនុញ្ញាតឲ្យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដោយយោងទៅតាបច្បាប់ ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ និងស្តីពីច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ”៕
